علی ۱۱ سال است در کانادا زندگی می‌کند. زمانی که او و همسرش، شهرزاد، به کانادا مهاجرت کردند دو سال از بسته شدن سفارت جمهوری اسلامی در کانادا و قطعی روابط دیپلماتیک تهران و اتاوا می‌گذشت.
با اینکه او بعد از مهاجرت به کانادا دیگر به ایران سفر نکرده، اما همسرش در طول این مدت برای سفری ضروری به ایران، ناچار به تمدید گذرنامه خود از طریق دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی در واشینگتن شد. گذرنامه‌ای با اشتباهات قانونی برای شهرزاد صادر شد و باعث شد او درست در زمان سرنگونی پرواز پی‌اس ۷۵۲، در ایران گرفتار شود. او سرانجام پس از یک ماه توانست به کانادا بازگردد.
۸ ژانویه سال ۲۰۲۰، در بحبوحه درگیری جمهوری اسلامی با آمریکا بعد از کشته شدن قاسم سلیمانی، پرواز مسافربری خطوط هوایی اوکراین به مقصد کی‌یف تنها شش دقیقه بعد از پرواز با دو موشک سپاه پاسداران در آسمان تهران هدف قرار گرفت و سرنگون شد.
همه ۱۷۶ سرنشین این پرواز و یک جنین در این فاجعه جان باختند. از میان این مسافران، مقصد نهایی ۱۳۸ نفر کانادا بود. مرگ ۵۵ شهروند کانادایی و ۳۰ نفر با اقامت دائم این کشور، این سرنگونی را به یک فاجعه ملی برای کانادا تبدیل کرد؛ فاجعه‌ای که افق برقراری مجدد روابط با جمهوری اسلامی را تیره‌تر از پیش کرد.
از آن هنگام، با وجود ابراز تمایل جمهوری اسلامی و تلاش لابی‌های نزدیک به حکومت ایران برای بازگشایی سفارت‌خانه‌های دو کشور و برقراری دوباره مناسبات میان تهران و اتاوا، دولت کانادا از عادی‌سازی مناسبات خود با جمهوری اسلامی خودداری کرده است.
سفر خبرنگار شبکه کانادایی به تهران و بحث دوباره بر سر روابط
اواخر اردیبهشت، در اقدامی کم سابقه، مارگارت اوانز خبرنگار ارشد شبکه سی‌بی‌سی کانادا در لندن، اجازه سفر به ایران و تهیه گزارش را پیدا کرد. او در جریان این سفر از اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی درباره چشم انداز روابط دیپلماتیک دو کشور پرسید.
بقایی ضمن ابراز آمادگی برای مذاکره گفت: «کانادا باید در این رابطه پیش‌قدم شود. ما از ابتدا با قطع روابط مخالف بودیم چرا که فکر می‌کردیم به ضرر هر دو ملت است.»
بقایی گفت که صدها هزار ایرانی در کانادا زندگی می‌کنند و اولین کسانی که از قطع روابط آسیب می‌بینند، همین ایرانیان هستند.
اما بسیاری از ایرانیان در کانادا مخالف از سرگیری روابط این کشور با جمهوری اسلامی و بازگشایی سفارت‌خانه‌ها هستند زیرا بر این باورند که سفارت ایران در هر کشوری اکنون تنها به‌عنوان دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی عمل می‌کند؛ دفتری که نه تنها ایرانیان مخالف حکومت را شناسایی و رصد می‌کند، بلکه زمینه تامین و توانمندسازی نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی را نیز فراهم می‌آورد.
علی نیز از مخالفان بازگشایی سفارت جمهوری اسلامی در کاناداست. او که حالا در کانادا مشغول به کار است، می‌گوید: «با اینکه به دلیل سهل‌انگاری قوانین مهاجرتی، تعداد زیادی از مقامات جمهوری اسلامی حالا در کانادا زندگی می‌کنند، اما بسته بودن سفارت جمهوری اسلامی در اتاوا همچنان از گسترش فعالیت‌های مخرب رژیم در این کشور جلوگیری می‌کند.»
بسیاری از ایرانی- کانادایی‌ها مثل علی می‌گویند حاضرند پیچیدگی مسائل کنسولی به‌دلیل نبود سفارت جمهوری اسلامی در کانادا را به جان بخرند تا از گسترش دسترسی و نفوذ جمهوری اسلامی در این کشور جلوگیری کنند.
گروهی نیز وجود روابط دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی و کانادا را برای حل مناقشات کارساز می‌دانند. این عده در موضوع سرنگونی پرواز پی‌اس ۷۵۲، بر این باور بودند که داشتن روابط دیپلماتیک اهرم فشاری به کانادا می‌دهد تا بتواند جمهوری اسلامی را پاسخگو کند. اما بسیاری دیگر در مخالفت با این نظر استدلال می‌کنند که داشتن رابطه دیپلماتیک و سفارت در کشورهایی مثل سوئد یا بریتانیا، ذره‌ای در پاسخگو کردن جمهوری اسلامی در پرونده سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی تاثیر نداشته است.
موضع دولت لیبرال کانادا
دولت لیبرال کانادا نیز قصدی برای بازگشایی سفارت‌خانه‌اش در تهران ندارد.
وزارت امور خارجه کانادا در پاسخ به پرسش ایران‌اینترنشنال گفت: «پیش از آن‌که بازسازی روابط دیپلماتیک با کانادا مورد بررسی قرار گیرد، جمهوری اسلامی ایران باید تغییراتی اساسی در رفتارهای خود، هم در داخل کشور و هم در عرصه بین‌المللی، ایجاد کند.»
وزارت امور خارجه کانادا همچنین اقدامات بی‌ثبات‌کننده جمهوری اسلامی در خاورمیانه را محکوم کرد و از نقض تعهدات بین‌المللی ایران در زمینه حقوق بشر، به‌ویژه اعمال قوانین و سیاست‌های سرکوب‌گر و تبعیض‌آمیز علیه زنان، دختران و اقلیت‌ها ابراز نگرانی کرد.
وزارت امور خارجه کانادا در پاسخ به ایران‌اینترنشنال تاکید کرد تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران به رفتارهای غیرقابل‌قبول خود ادامه دهد، کانادا از جمله از طریق معرفی ایران به‌عنوان کشور حامی تروریسم تحت قانون مصونیت دولتی، قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی طبق قانون کیفری، و اعمال تحریم‌های هدفمند به فشار بر حکومت ایران ادامه خواهد داد.
دولت کانادا در سال‌های گذشته و به‌ویژه پس از سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی و خیزش «زن، زندگی، آزادی» بارها بر حمایت خود از مردم ایران تکرار کرده است. از جمله اقدامات مهم در این زمینه، قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی در تیرماه سال گذشته بود.
موضع حزب محافظه‌کار کانادا
طرح قرار دادن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی، برای اولین بار در تابستان ۲۰۱۸ از سوی گارنت جنوس نماینده حزب محافظه‌کار ارائه شد. لایحه‌ای که همان زمان تصویب شد، اما اجرای آن تا سال ۲۰۲۴ به تاخیر افتاد.
محافظه‌کاران بارها جمهوری اسلامی را به‌دلیل اقدامات بی‌ثبات‌کننده‌اش در منطقه و حمایت از گروه‌های تروریستی مانند حزب‌الله و حماس محکوم کرده‌اند. آن‌ها خواهان شناسایی و اخراج عوامل جمهوری اسلامی از کانادا هستند.
گارنت جنوس، پس از انتشار گزارش مارگارت اوانز در شبکه سی‌بی‌سی و اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به احتمال بازگشایی سفارت ایران در کانادا، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال بار دیگر بر موضع حزبش تاکید کرد و گفت: «پیشنهادها برای از سرگیری روابط با این رژیم افراطی و حامی تروریسم کاملاً مردود است. در حالی‌که لیبرال‌ها در گذشته از بازگشایی روابط حمایت کرده‌اند، محافظه‌کاران به کارنامه خود در ایستادگی در برابر این رژیم و حمایت از مردم ایران افتخار می‌کنند.»
جنوس افزود: «مردم ایران باید فرصت انتخاب حکومتی را داشته باشند که بازتاب‌دهنده آرمان‌هایشان برای عدالت و صلح باشد. ما از مردم ایران حمایت می‌کنیم، نه از حکومت جمهوری اسلامی. موضع ما در این زمینه تغییری نخواهد کرد.»
