دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، طرحی موسوم به «گنبد طلایی» را برای دفاع موشکی معرفی کرده که یادآور ابتکاری جنجالی و بلندپروازانه از دوران جنگ سرد است. این برنامه میتواند هنجارهای موجود در فضا را دگرگون کند و موجب بازتعریف اساسی مناسبات میان قدرتهای بزرگ فضایی جهان شود.
خبرگزاری رویترز پنجشنبه اول خرداد در یادداشتی تحلیلی به طرح دفاع موشکی گنبد طلایی ترامپ پرداخت.
به گفته تحلیلگران فضایی، اعلام این طرح که شامل استقرار شبکهای وسیع از ماهوارهها و تسلیحات در مدار زمین با هزینهای بالغ بر ۱۷۵ میلیارد دلار است، میتواند روند شتابگرفته نظامیسازی فضا در دهه اخیر را بهطور چشمگیری تشدید کند.
هرچند سه قدرت بزرگ فضایی ـ ایالات متحده، روسیه و چین ـ از دهه ۱۹۶۰ تاکنون تجهیزات نظامی و اطلاعاتی خود را در مدار زمین مستقر کردهاند، این اقدامات تا حد زیادی بهصورت محرمانه انجام شده است.
اما در دوران ریاستجمهوری جو بایدن، مقامهای آمریکایی آشکارا از نیاز به توان تهاجمی بیشتر در فضا بهدلیل تهدیدهای فزاینده روسیه و چین سخن گفته بودند.
طرح ترامپ که در ژانویه اعلام شده بود، نقطه چرخشی آشکار در راهبرد فضایی ایالات متحده به شمار میرود. این حرکتی جسورانه بهسوی استقرار فناوریهای گرانقیمت و آزمایشنشده در فضا میتواند سودی هنگفت نصیب پیمانکاران نظامی آمریکا کند.
بنا بر این طرح، موشکهای مستقر در فضا از روی ماهوارههایی در مدار زمین شلیک خواهند شد تا موشکهای بالستیک متعارف یا هستهای پرتابشده از زمین را رهگیری و منهدم کنند.
پیامدهای بلندمدت طرح گنبد طلایی
ویکتوریا سمسون، مدیر امنیت و ثبات فضایی در اندیشکده بنیاد جهان امن در واشینگتن، درباره طرح استقرار موشکها در فضا به رویترز گفت: «فکر میکنم این کار مثل باز کردن جعبه پاندورا است. ما واقعا پیامدهای بلندمدت آن را در نظر نگرفتهایم.»
او و دیگر کارشناسان هشدار میدهند طرح گنبد طلایی ممکن است دیگر کشورها را نیز به استقرار سامانههای مشابه در فضا یا توسعه تسلیحات پیشرفتهتر برای عبور از این سپر موشکی وادار کند که این روند، رقابت تسلیحاتی در فضا را شدت خواهد بخشید.
پنتاگون در برابر درخواست رسانهها برای اظهارنظر درباره این طرح، واکنشی فوری نشان نداده است.
در واکنش به اعلام این برنامه، چین و روسیه مواضع متفاوتی اتخاذ کردند.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین ضمن ابراز «نگرانی جدی»، خواستار توقف این طرح از سوی آمریکا شد و آن را حاوی «مضامین تهاجمی شدید» دانست که خطرات نظامیسازی فضا و آغاز مسابقه تسلیحاتی در مدار زمین را افزایش میدهد.
در مقابل، سخنگوی کرملین اعلام کرد گنبد طلایی میتواند واشینگتن و مسکو را در آیندهای نزدیک به گفتوگوهایی درباره کنترل تسلیحات هستهای سوق دهد.
هدف اصلی این برنامه، مقابله با زرادخانه فزاینده موشکهای متعارف و هستهای کشورهای رقیب ایالات متحده - از جمله روسیه، چین، کره شمالی و ایران - عنوان شده است.
طرح گنبد طلایی در واقع احیای تلاش دوران جنگ سرد و «ابتکار دفاع استراتژیک» رونالد ریگان، معروف به «جنگ ستارگان»، است.
برنامه «جنگ ستارگان» قرار بود شبکهای از موشکها و تسلیحات لیزری قدرتمند را در مدار پایینی زمین مستقر کند که بتوانند موشکهای بالستیک هستهای شلیکشده از زمین را در مرحله شتاب اولیه یا در فاز سرعت بالای پروازشان در فضا رهگیری کنند.
این طرح هرگز به مرحله اجرا نرسید؛ عمدتا بهدلیل چالشهای فناورانه، هزینههای بسیار سنگین، و نگرانیها نسبت به نقض پیمان منع موشکهای ضدبالستیک - پیمانی که اکنون دیگر اعتبار ندارد.
آمادگی صنایع نظامی برای ورود به رقابت فضایی
طرح گنبد طلایی حامیانی قدرتمند در میان پیمانکاران صنایع دفاعی و بخش فناوریهای نوین نظامی دارد، بازیگرانی که سالهاست برای چنین لحظهای آماده میشوند.
کن بدینگفیلد، مدیر مالی شرکت التریهریس، ماه گذشته در مصاحبهای با رویترز گفت: «ما میدانستیم که چنین روزی احتمالا فرا خواهد رسید و برای آن آمادهایم.»
او افزود شرکت التریهریس از مدتها پیش ساخت شبکه حسگرهایی را آغاز کرده که قرار است به زیرساخت اصلی سامانه گنبد طلایی تبدیل شوند.
شرکت اسپیسایکس به رهبری ایلان ماسک، متحد ترامپ، در کنار شرکت نرمافزاری پالانتیر و تولیدکننده پهپاد آندوریل، نیز در خط مقدم طراحی و ساخت اجزای کلیدی این سامانه قرار گرفتهاند.
انتظار میرود بسیاری از اجزای اولیه این طرح از خطوط تولید موجود در صنایع دفاعی تامین شود.
حاضران در نشست خبری کاخ سفید با حضور ترامپ، از شرکتهای التریهریس، لاکهید مارتین و آرتیایکس بهعنوان پیمانکاران احتمالی این پروژه عظیم نام بردند.
ابهام در نحوه تامین مالی
شیوه تامین مالی طرح گنبد طلایی همچنان نامشخص است.
قانونگذاران جمهوریخواه پیشنهاد کردهاند ۲۵ میلیارد دلار بهعنوان سرمایه اولیه برای این طرح اختصاص یابد.
این بودجه بخشی از یک بسته گسترده دفاعی به ارزش ۱۵۰ میلیارد دلار محسوب میشود، اما تصویب آن منوط به لایحهای جنجالی در کنگره است که با موانع جدی روبهرو است.
به گزارش پایگاه نوروساینس نیوز، محققان دانشگاه آکسفورد در مطالعهای که نتایج آن در نشریه «پابلیک هلث» منتشر شد، دریافتند افراد در پایینترین دهک درآمدی جامعه سه برابر بیشتر از افراد ثروتمند احساس تنهایی میکنند.
این یافته چشمگیر در حالی به دست آمد که تفاوت معناداری در میزان ارتباطات اجتماعی این دو گروه مشاهده نشد.
احساس تنهایی در فقر
پژوهش انجامشده بر روی ۲۴ هزار و ۵۰۵ نفر از ۲۰ کشور اروپایی نشان داد ۴۹ درصد از افراد کمدرآمد احساس تنهایی میکنند، در حالی که این رقم در میان افراد پردرآمد تنها ۱۵ درصد است.
نکته مهم اینکه هر دو گروه زمان مشابهی را صرف ارتباط با خانواده، دوستان و همکاران کرده بودند.
آران دیویس، انسانشناس تکاملی و سرپرست این پژوهش، گفت اگرچه رابطه میان فقر و سلامت ضعیف پیش از این به اثبات رسیده، اما یافتههای تحقیقات حاکی از آن است که تنهایی نیز میتواند به اندازه سیگار کشیدن برای سلامت انسان خطرناک باشد.
مجموعه علائم دفاعی؛ چگونه بدن با خطر مقابله میکند
یکی از مهمترین دستاوردهای این پژوهش، کشف مجموعهای از نشانهها است که محققان آن را «مجموعه علائم دفاعی» نامیدهاند.
این علائم که شامل درد، خستگی و افت روحیه میشود، از منظر تکاملی واکنش طبیعی بدن انسان به احساس خطر و کمبود منابع به شمار میرود.
انسان در طول هزاران سال تکامل در قالب گروههای اجتماعی زندگی میکرد که امنیت و دسترسی به منابع حیاتی را برایش تضمین میکردند. هنگامی که امروزه احساس طردشدگی اجتماعی یا تنهایی میکنیم، بدن همچنان با همان مکانیسمهای دفاعی پاسخ میدهد.
درد از بدن در برابر آسیبهای احتمالی محافظت میکند؛ به همین ترتیب، خستگی و افت روحیه نیز احتمالا نقش سازگاری دارند تا با صرفهجویی در انرژی، بدن را برای رویارویی با شرایط دشوار آماده کنند.
تاثیر متفاوت احساس تنهایی بر طبقات اجتماعی
بر اساس یافتههای این پژوهش، احساس تنهایی در تمام اقشار جامعه باعث بروز علائم جسمی میشود، اما شدت این تاثیر در طبقات مختلف اجتماعی متفاوت است.
به طور کلی، افرادی که احساس تنهایی میکنند نسبت به ۶۷ درصد از همتایان خود که چنین احساسی ندارند، وضعیت بدتری از نظر درد، خستگی و افسردگی تجربه میکنند.
با این حال، نکته قابلتوجه آن است که شکاف میان افرادی که احساس تنهایی دارند و آنهایی که چنین احساسی ندارند، در طبقات کمدرآمد بهمراتب عمیقتر از طبقات مرفه است.
در میان کمدرآمدترین اقشار جامعه، افرادی که احساس تنهایی دارند، نسبت به همطبقههای خود که چنین احساسی را تجربه نمیکنند، با وضعیت نامطلوبتری روبهرو هستند.
در مقابل، این شکاف در میان ثروتمندترین اقشار جامعه بسیار کوچکتر است؛ بهعبارت دیگر، تنهایی در بستر فقر اقتصادی آسیب بسیار شدیدتری نسبت به همان احساس در میان ثروتمندان بههمراه دارد.
کاهش منابع مادی، افزایش اهمیت روابط اجتماعی
یافتههای این مطالعه حاکی از آن است که با کاهش منابع مادی، اهمیت منابع اجتماعی افزایش مییابد. افرادی که هم کمدرآمد هستند و هم احساس تنهایی میکنند، بالاترین امتیاز را در «مجموعه علائم دفاعی» کسب کردند.
دیویس در تشریح نتایج این پژوهش گفت: «یافتههای ما بهروشنی مشخص میکند کسانی که هم فقیر هستند و هم احساس تنهایی میکنند، بیش از سایرین از نظر سلامتی آسیب میبینند.»
نتایج این پژوهش حاوی پیامهای مهمی برای سیاستگذاران در حوزههای اجتماعی، اقتصادی و سلامت عمومی است؛ بر اساس این یافتهها، روابط اجتماعی محکم میتواند همچون سپری در برابر آسیبهای ناشی از فقر عمل کند و مانع از بدتر شدن وضعیت سلامت افراد کمدرآمد شود.
به گزارش خبرگزاری رویترز، دولت ترامپ چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت از دیوان عالی آمریکا درخواست کرد تا حکم قاضی فدرال مبنی بر لزوم پاسخگویی اداره کارآمدی دولت (DOGE) به سوالات و ارائه اسناد مربوط به عملکردش را لغو کند.
حکم دادگاه فدرال
کریستوفر کوپر، قاضی دادگاه فدرال در واشینگتن، پیش از این به اداره کارآمدی دولت دستور داده بود تا برخی از اسناد خود را در اختیار سازمان نظارتی «شهروندان برای مسئولیت و اخلاق در واشینگتن» قرار دهد.
این قاضی به این نتیجه رسیده بود که اداره کارآمدی دولت، یک نهاد دولتی است و باید مشمول قانون آزادی اطلاعات فدرال باشد.
کوپر همچنین اجازه داده بود که این سازمان نظارتی از امی گلیسون، سرپرست اداره کارآمدی دولت، در جلسه شهادت سوال کند. دادگاه تجدیدنظر فدرال نیز در ۱۴ می (۲۴ اردیبهشت) از متوقف کردن این حکم خودداری کرد.
موضع کاخ سفید
جان سائر، دادستان کل آمریکا، در درخواست اضطراری خود از دیوان عالی اعلام کرد که حکم کوپر «بیش از حد گسترده و مداخلهگرانه» است و اداره کارآمدی دولت را از انجام وظیفه اصلیاش یعنی مبارزه با فساد و هدر رفت در دولت فدرال باز خواهد داشت.
او این حکم را «توهینی غیرقابل قبول به اصل تفکیک قوا» دانست و گفت که دولت میتواند ثابت کند «اداره کارآمدی دولت» بخشی از کاخ سفید است و از قانون «دسترسی آزاد به اطلاعات» معاف است.
سائر تاکید کرد: «دیوان عالی پیش از این چنین تلاشهایی برای نفوذ به امور حساس قوه مجریه را رد کرده و نباید اجازه دهد این پرونده ادامه یابد.»
ترامپ اداره کارآمدی دولت را در ۲۰ ژانویه (اول بهمن ۱۴۰۳)، در روز شروع دوره دوم ریاستجمهوریاش، با صدور فرمان اجرایی تاسیس کرد.
روزنامه والاستریت ژورنال، چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت به نقل از منابع آگاه نوشت ترامپ در جریان تماس تلفنی دوشنبه به رهبران آلمان، ایتالیا، بریتانیا، فرانسه، کمیسیون اروپا و اوکراین گفته است که پوتین علاقهای به پایان جنگ ندارد.
این نخستین بار است که ترامپ، برخلاف مواضع علنیاش، در جمعی اذعان میکند پوتین علاقهمند به پایان جنگ نیست.
ترامپ یکشنبه هم با رهبران اروپا تماس گرفته و گفته بود اگر پوتین به آتشبس تن ندهد، احتمال دارد تحریمهایی علیه روسیه وضع کند.
او در تماس دوشنبه از این موضع عقبنشینی کرد و گفت ترجیح میدهد مذاکراتی در سطح پایین میان اوکراین و روسیه در واتیکان آغاز شود.
کاخ سفید درباره این تماس اظهار نظری نکرد و تنها به پست ترامپ در شبکه اجتماعی تروثسوشال ارجاع داد که نوشته بود: «فضای مکالمه عالی بود ...»
مواجهه ترامپ با رهبران اتحادیه اروپا
به گزارش روزنامه والاستریت ژورنال، در جریان این تماس شماری از رهبران اروپایی از جمله امانوئل مکرون، رییسجمهوری فرانسه و فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، تاکید کردند نتیجه مذاکرات باید به برقراری آتشبس «بدون قید و شرط» منجر شود.
ترامپ که ۱۹ اردیبهشت در پستی خواستار آتشبس «بدون شرط» شده بود، در تماس اخیر از این عبارت استفاده نکرد. در نهایت، رهبران اروپایی نیز برای پیشبرد مذاکرات، از پافشاری بر این واژه چشمپوشی کردند.
رهبران آلمان، بریتانیا، فرانسه و لهستان، ۲۰ اردیبهشت به کییف، پایتخت اوکراین رفتند و همراه با ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری این کشور تماس مستقیمی با ترامپ برقرار کردند تا از او بخواهند برای توقف جنگ، فشار بیشتری به پوتین وارد کند.
پوتین در واکنش، پیشنهاد مذاکره مستقیم با اوکراین را پس از سه سال مطرح کرد اما در نشست استانبول حاضر نشد و نمایندگانی را با همان مواضع قبلی روسیه درباره پایان جنگ، به این مذاکرات فرستاد.
رهبران اروپایی با شکست مذاکرات استانبول بار دیگر ترامپ را برای اعمال تحریمهای شدیدتر علیه روسیه تحت فشار گذاشتد. ترامپ نیز گفت ممکن است شخصا با پوتین گفتوگو کند.
نقش آمریکا در مذاکرات واتیکان
در تماس یکشنبه، ترامپ به رهبران اروپایی اعلام کرده بود که قصد دارد مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا و کیت کلگ، نماینده ویژه خود را برای حضور در مذاکرات صلح واتیکان اعزام کند؛ مذاکراتی که پوتین هم از آن استقبال کرد.
این تصمیم با استقبال اولیه اروپا همراه بود و نشانهای از احتمال نقشآفرینی مستقیم آمریکا در روند گفتوگوها تلقی شد.
بر اساس این گزارش، ترامپ تنها یک روز بعد در تماس دوشنبه از موضع قبلی خود عقبنشینی و نسبت به مشارکت رسمی آمریکا ابراز تردید کرده است. این اقدام باعث سردرگمی در میان متحدان اروپایی شده و نگرانیها را درباره تعهد واشنگتن به حمایت از فرآیند دیپلماتیک، افزایش داده است.
با وجود این تلاشها، ترامپ اعلام کرد که «این جنگ من نیست» و بار دیگر از نقشآفرینی مستقیم آمریکا در روند صلح عقب نشست.
مذاکرات واتیکان میان روسیه و اوکراین قرار است از اواسط ژوئن آغاز شود. هنوز مشخص نیست آمریکا نمایندهای به این گفتوگوها اعزام خواهد کرد یا نه.
به گزارش ستاد مشترک ارتش کره جنوبی، این پرتابها صبح پنجشنبه اول خرداد از منطقه سوندوک در استان هامگیونگ جنوبی انجام شد و نشانههایی از آمادگی قبلی برای این اقدام شناسایی شده بود.
مقامهای نظامی کره جنوبی اعلام کردند تعداد دقیق و مشخصات فنی این موشکها هنوز در حال بررسی است و در همکاری با نهادهای اطلاعاتی آمریکا، تحلیلهای فنی دقیقتری در حال انجام است.
کره جنوبی اعلام کرد ارتش این کشور توان پاسخگویی «قاطع و فراگیر» به هرگونه تحریک نظامی را حفظ کرده و تحرکات نظامی کره شمالی را بهدقت زیر نظر دارد تا مانع از «برداشت اشتباه» پیونگیانگ نسبت به وضعیت امنیتی منطقه شود.
پرتاب موشکها همزمان با حادثه در رونمایی ناوشکن جدید
آزمایش موشکی کره شمالی تنها یک روز پس از آن انجام شد که رسانههای دولتی این کشور اعلام کردند در مراسم به آباندازی یک ناوشکن جدید، حادثهای جدی رخ داده است.
خبرگزاری رسمی کره شمالی در گزارشی اعلام کرد بخشی از بدنه زیرین کشتی هنگام به آب انداختن آسیب دیده و تعادل کلی ناوشکن از بین رفته است.
کیم جونگاون، رهبر کره شمالی که خود شاهد این رویداد بود، آن را نتیجه «بیاحتیاطی کامل» دانسته و گفته است این «اقدامی مجرمانه» بوده که «قابل تحمل نیست».
ناوشکن پنج هزار تنی جدید با نام «چو هیون» قرار بود یکی از مدرنترین کشتیهای جنگی نیروی دریایی کره شمالی باشد و گفته شده بود به تسلیحات پیشرفته، از جمله موشکهای تاکتیکی، مجهز است.
دومین شلیک موشکی کره شمالی در کمتر از یک ماه
پرتاب موشکهای کروز جدیدترین اقدام نظامی کره شمالی در هفتههای اخیر محسوب میشود.
پیونگیانگ ۱۹ اردیبهشت چند موشک بالستیک کوتاهبرد را به سوی دریای ژاپن شلیک کرده بود.
به گزارش خبرگزاری رسمی کره شمالی، این آزمایش موشکی شامل بازرسی از قابلیت عملیاتی سیستم «ماشه هستهای» بود و با هدف اطمینان از وضعیت واکنش سریع برای مقابله با شرایط حساس نظامی منطقه انجام شد.
در حالی که پرتاب موشکهای بالستیک کره شمالی بهطور فوری از سوی کره جنوبی اعلام میشود، موارد مربوط به موشکهای کروز معمولا با تاخیر اعلام شده و حساسیت بینالمللی کمتری نسبت به آنها وجود دارد؛ هرچند استفاده از این تسلیحات همچنان تهدیدی برای ثبات منطقهای بهشمار میرود.
