دو مقام رسمی اسرائیلی در صحبت با نیویورک تایمز تایید کردند برای نخستین بار در ۵۰ سال اخیر، از زمان جنگ یوم کیپور در اکتبر ۱۹۷۳، شنبه شب نیروهای زمینی اسرائیل با عبور از منطقه غیرنظامی در مرز با سوریه، وارد خاک سوریه شده و در مواضعی که ارتش سوریه تخلیه کرده، مستقر شدهاند.
استقرار نیروهای اسرائیلی همزمان با پیشروی موفقیتآمیز گروههای مخالف بشار اسد به سمت دمشق و برکناری بشار اسد از قدرت و فرار او از کشور انجام شد.
این وضعیت باعث شد کشورهای همسایه برای مواجهه با بیثباتی منطقهای ناشی از سقوط و فرار ناگهانی او آماده شوند.
بنا بر این گزارش، نیروهای اسرائیلی کنترل قله کوه حرمون در سمت سوری مرز و همچنین چندین موقعیت دیگر را که برای تثبیت کنترل منطقه ضروری بودند، به دست گرفتند.
به گزارش نیویورک تایمز، مقامات و تحلیلگران اسرائیلی از اینکه سقوط دولت اسد ممکن است به تقویت گروههای شبهنظامی منجر شود که مایل باشند حملاتی علیه اسرائیل انجام دهند، ابراز نگرانی کردهاند.
دیدهبان حقوق بشر سوریه، یک نهاد مستقل مستقر در لندن هم گزارش داد که تانکها و خودروهای زرهی اسرائیلی در قنیطره، منطقهای در بلندیهای جولان در مرز اسرائیل، لبنان و اردن، مستقر شدهاند.
مواضع رسمی مقامات اسرائیلی
هرزی هالوی، رییس ستاد ارتش اسرائیل، شب شنبه تایید کرد که نیروهای اسرائیلی از منطقه حائل غیرنظامی در بلندیهای جولان عبور کردهاند.
او بدون ارائه به جزئیات و شمار و نوع نیروهای اعزامی به سوریه گفت: «اسرائیل نیروهایی را به داخل خاک سوریه اعزام کرده است.»
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، یکشنبه اعلام کرد به ارتش دستور داده است «منطقه حائل» بین اسرائیل و سوریه را تحت کنترل خود درآورند و بدون اینکه مشخص کند نیروهای اسرائیلی وارد خاک سوریه شدهاند یا خیر، گفت این نیروها مواضع نظامی را که نیروهای سوری رها کرده بودند، تصرف کردهاند.
نتانیاهو گفت: «به ارتش اسرائیل دستور دادیم این مواضع را تصرف کند تا اطمینان حاصل شود که هیچ نیروی متخاصمی در کنار مرز اسرائیل مستقر نمیشود.»
او در ادامه تاکید کرد: «این یک موقعیت دفاعی موقت است تا زمانی که ترتیبات مناسبی پیدا شود.»
بر اساس این گزارش، در حالی که نتانیاهو تاکید کرد استقرار نیروهای این کشور در منطقه حائل موقت است، همین وضعیت فعلی ممکن است نگرانیهایی را برانگیزد مبنی بر اینکه اسرائیل ممکن است تلاش کند از بیثباتی سوریه به نفع خود استفاده کند.
افیخای ادرعی، سخنگوی عرب زبان ارتش اسرائیل، یکشنبه اعلام کرد در پنج روستای سوریه در منطقه حائل حکومت نظامی برقرار شده و به ساکنان دستور داده شده است «تا اطلاع ثانوی» در خانههای خود بمانند.
ارتش اسرائیل هم در بیانیهای با اشاره به اینکه در امور داخلی سوریه دخالت نمیکند، اعلام کرد نیروهایش «تا زمانی که لازم باشد برای حفظ منطقه حائل و دفاع از اسرائیل و شهروندانش به عملیات ادامه خواهند داد.»
سابقه حملات اسرائیل به سوریه
اسرائیل بهویژه در جریان درگیریهای جاری با حزبالله لبنان که سالهاست که در حمایت از اسد در سوریه فعالیت میکند، بارها به صورت مخفیانه و یا با حملات هوایی در سوریه عملیات انجام داده است.
در ماههای اخیر و برخلاف رویه معمول اسرائیل، ارتش این کشور، مسئولیت حملات هوایی به را سوریه را پذیرفته و اعلام کرده است این حملات علیه خطوط تامین حزبالله انجام شده است.
به گزارش نیویورک تایمز، استقرار نیروهای زمینی اسرائیل ورای منطقه غیرنظامی مرزی در خاک سوریه، نشاندهنده تغییری مهم در سیاست دولت اسرائیل است، چرا که این نخستین ورود آشکار نیروهای نظامی اسرائیل به خاک سوریه از زمان توافق آتشبس سال ۱۹۷۴ است که بهطور رسمی به جنگ بین اسرائیل و سوریه پایان داد.
بمباران انبارهای نظامی ارتش سوریه
بنا به گفته دو مقام اسرائیلی که با نیویورک تایمز صحبت کردهاند، نیروی هوایی این کشور هم در دو روز اخیر اهدافی را در سوریه بمباران کردند تا داراییهای نظامی دولت سوریه را که ممکن بود به دست نیروهای شورشی بیفتد و تهدیدی استراتژیک برای اسرائیل محسوب میشود، نابود کند.
به گفته این دو مقام اسرائیلی، دولت این کشور نگران است داراییهای نظامی سوریه که پیشتر هم برای اسرائیل خطرناک بودند، ممکن است با کنترل سوریه از سوی نیروهای مخالف، به خطر بیشتری تبدیل شوند.
بنا بر این گزارش این اهداف شامل انبارهای کوچک سلاحهای شیمیایی، بهویژه گاز خردل و گاز ویایکس بودند که با وجود توافقهای قبلی برای خلع سلاح، همچنان در اختیار سوریه باقی مانده بودند.
ارتش اسرائیل همچنین انبار باتریهای مجهز به رادار و خودروهای حامل موشکهای پدافند هوایی ساخت روسیه و همچنین انبارهای موشکهای اسکاد را بمباران کرده است.
شب شنبه هم، ارتش اسرائیل اعلام کرد نیروهایش به دفع «افراد مسلح» که به یک پست نظارتی سازمان ملل در نزدیکی حضر در جنوب سوریه حمله کرده بودند، کمک کردهاند.
آژانس حافظ صلح سازمان ملل هم تایید کرد که «افراد مسلح ناشناس» در نزدیکی این پست مشاهده شدهاند و ۲۰ نفر از آنان هم وارد محوطه این پست شدهاند.
اسرائیل در جریان جنگ خاورمیانه در سال ۱۹۶۷، بلندیهای جولان در خاک سوریه را تصرف کرد و در سال ۱۹۸۱ بخش زیادی از این سرزمین را به خود ضمیمه کرد. بیشتر کشورهای جهان این منطقه را بهعنوان قلمرو اشغالشده سوریه میشناسند، هرچند دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۹، در نخستین دوره ریاستجمهوری خود، حاکمیت اسرائیل بر این منطقه را به رسمیت شناخت.
جولانی کیست و چگونه به تاثیرگذارترین رهبر مخالفان اسد تبدیل شده است؟
رهبر هیات تحریر شام، مهمترین گروه مسلح مخالف حکومت سوریه، جمعه ۱۶ آذر در مصاحبه با شبکه خبری سیانان تاکید کرد که «رژیم اسد مرده» است.
او افزود: «ما حکومتی بر اساس شورای مردمی تشکیل خواهیم داد که نهادی باشد و نه مبتنی بر یک حاکم که تصمیمات خودسرانه بگیرد.»
جولانی که بهعنوان فرمانده شاخه القاعده در سوریه، چهرهای در سایه به شمار میرفت، حتی زمانی که گروهش در قامت قدرتمندترین جناح با ارتش سوریه میجنگید، دور از انظار عمومی بود.
او پس از قطع رابطه با القاعده در سال ۲۰۱۶، بهتدریج در کانون توجه قرار گرفت، نام گروه خود را از جبهه النصره به هیات تحریر شام تغییر داد و بهعنوان جریان پیشتاز در مناطق شمال غرب سوریه ظاهر شد.
این تحول زمانی جلب توجه کرد که نیروهای تحریر شام به رهبری جولانی، حلب و سپس حما را به تصرف خود درآوردند.
پس از ورود شورشیان به حلب، بزرگترین شهر سوریه قبل از آغاز جنگ داخلی، ویدیویی منتشر شد که نشان میدهد که جولانی دستور محافظت از مردم را صادر و مخالفان مسلح را از ورود به خانهها منع میکند.
ویدیوی دیگری نیز نشان میدهد که چهارشنبه ۱۴ آذر هنگام بازدید جولانی از ارگ حلب، یک جنگجوی او پرچم انقلاب سوریه را به اهتزاز درمیآورد که زمانی از سوی جبهه النصره بهعنوان نمادی از ارتداد شناخته میشد.
جولانی از زمان آغاز مناقشه اخیر، بیانیههایی را به نام واقعی خود، احمد الشرع، صادر کرده است.
جاشوا لندیس، کارشناس مسائل سوریه و رییس مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما، در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت: «جولانی باهوشتر از اسد است. او از خود چهرهای جدید ترسیم کرده، متحدان جدیدی یافته و به اقلیتها رو کرده است.»
آرون لاند، عضو اندیشکده سنچری اینترنشنال هم گفت که جولانی و تحریر شام بهوضوح تغییر کردهاند اما با این حال همچنان «تا حدی تندرو» باقی ماندهاند.
او افزود: «آنها به بازی تبلیغاتی رو آورده و نشان میدهند که مانند گذشته متعصب نیستند. القاعده قدیمی یا داعش هرگز این کار را انجام نداده است.»
برخی تحلیلگران باور دارند جولانی احتمالا این سیاست را از طالبان آموخته. گروهی که پس از بازگشت به قدرت در افغانستان، رویکرد متفاوتی در برابر مردم، مخالفان پیشین و اقلیتهای مذهبی و قومی در این کشور در پیش گرفته است.
جولانی و القاعده
جولانی پیش از تاسیس جبهه النصره، برای القاعده در عراق جنگیده بود و در آنجا پنج سال را در زندانی متعلق به آمریکا گذراند.
ایالات متحده جولانی را در سال ۲۰۱۳ بهعنوان تروریست معرفی و اعلام کرد القاعده عراق او را موظف به سرنگونی حکومت اسد و استقرار قوانین شریعت اسلامی در سوریه کرده است.
به گفته مقامهای آمریکایی، النصره با انجام حملات انتحاری، غیرنظامیان را کشته و از دیدگاههای فرقهای خشونتآمیز حمایت کرده است.
ترکیه، اصلیترین حامی خارجی مخالفان سوریه نیز هیات تحریر شام را بهعنوان گروهی تروریستی معرفی کرده است.
آنکارا از برخی دیگر از گروههایی که در شمال غرب سوریه میجنگند، حمایت میکند.
جولانی اولین مصاحبه خود با یک رسانه را در سال ۲۰۱۳ با شبکه خبری الجزیره انجام داد، در حالی که دستمالی تیره بر صورت داشت و پشت خود را به دوربین کرده بود. او در این گفتوگو، خواستار اداره سوریه بر اساس قوانین شرعی شد.
حدود هشت سال بعد، او برای مصاحبه با شبکه آمریکایی فرانتلاین حاضر شد و با پیراهن و ژاکت روبهروی دوربین نشست.
جولانی در این مصاحبه تاکید کرد تروریستی خواندن گروه او ناعادلانه است و او با کشتار مردم بیگناه موافق نیست.
او توضیح داد که چگونه اعضای جبهه النصره از شش نفری که او را از عراق همراهی میکردند، در عرض یک سال به پنج هزار نفر افزایش یافت.
جولانی همچنین تاکید کرد گروهش هرگز تهدیدی برای غرب نبوده است.
او افزود: «همکاری ما با القاعده پایان یافته است و حتی زمانی که با القاعده همکاری داشتیم، مخالف انجام عملیات در خارج از سوریه بودیم و انجام اقدامات خارجی کاملا خلاف سیاست ماست.»
جولانی پس از این که داعش در سال ۲۰۱۳ به دنبال کنترل کامل بر جبهه النصره بود، جنگ خونینی را علیه متحد قدیمی خود، ابوبکر بغدادی انجام داد. داعش سپس در نبرد با ائتلافی به رهبری آمریکا شکست خورد و از قلمروی خود در سوریه و عراق بیرون رانده شد.
در حالی که داعش در حال فروپاشی بود، جولانی کنترل هیات تحریر شام را بر استان ادلب در شمال غربی سوریه مستحکم کرد و یک نهاد مدنی به نام «دولت نجات» به وجود آورد.
دولت سوریه، هیات تحریر شام و سایر شورشیانی را که علیه حکومت اسد قیام کردند، تروریست میداند.
همزمان با پیشروی شورشیان، هیات تحریر شام بیانیههای متعددی صادر کرده است تا به علویهای شیعه و دیگر اقلیتهای سوریه در مورد امنیتشان اطمینان دهد.
در یکی از این بیانیهها از علویها خواسته شده است از دولت اسد جدا شوند و بخشی از سوریه آینده باشند که «فرقهگرایی را به رسمیت نمیشناسد».
جولانی ۱۴ آذر در پیامی به ساکنان یک شهر مسیحینشین در جنوب حلب تاکید کرد از آنها و اموالشان محافظت خواهد شد.
او از آنها خواست در خانههای خود بمانند و به «جنگ روانی» حکومت سوریه توجه نکنند.
