مطالب بیشتر
حسین رونقی، فعال سیاسی در ایران با اشاره تهدید کاربران فضای مجازی از سویی حکومت در پی کشته شدن رئیسی نوشت: «مردم را تهدید نکنید، طبیعیترین واکنش این مردم رنجکشیده، شادی با غم شماست.»
او در ادامه گفت: «باید خیلی پیشتر از این، به این روزها برای خود هم فکر میکردید.»
بعد از ظهر روز دوشنبه محمد موحدی آزاد، دادستان کل کشور با انتشار بخشنامهای کاربران رسانههای اجتماعی را تهدید به «برخورد سریع، موثر و بازدارنده» کرد.
کشته شدن ابراهیم رئیسی در سانحه سقوط بالگردش بازتاب گستردهای در میان چهرههای سیاسی، رسانهها و کاربران شبکههای اجتماعی در کشورهای مختلف جهان داشته است.
وزارت خارجه سوئیس و فرانسه با انتشار بیانیهای درگذشت ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان و همراهان آنان را به جمهوری اسلامی تسلیت گفتند.
سرجو ماتارلا، رییسجمهوری ایتالیا هم کشته شدن این دو مقام بلندپایه ایرانی و همراهان آنها را تسلیت گفت.
اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد روز دوشنبه و در ابتدای جلسهشان، به یاد رئیسی و همراهانش یک دقیقه سکوت کردند.
استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل به نقل از او، مرگ رئیسی را به «ملت و دولت جمهوری اسلامی صمیمانه تسلیت گفت».
شارل میشل، رییس شورای اتحادیه اروپا در حساب ایکس خود نوشت: «اتحادیه اروپا درگذشت ابراهیم رئيسی، حسین امیرعبداللهیان و سایر اعضای هیات همراه و خدمه پرواز را در سانحه بالگرد تسلیت میگوید.»
اما خیرت ویلدرس، رهبر راست هلند گفت پیام تسلیت میشل درباره مرگ رئيسی از طرف او نیست.
پس از اعتراض خیرت ویلدرس به پیام تسلیت میشل، هشتگ «از طرف من نیست» (not in my name) شکل گرفت.
این هشتگ از سوی نمایندگاه پارلمان اروپا و کشورهای اروپایی مانند چارلی وایمرز، بنجامین حداد، دیوید لگا، ناتالی گولت و تئو فرانکن استفاده شد.
هانا نویمن، نماینده پارلمان اتحادیه اروپا و از منتقدان جمهوری اسلامی نیز در ایکس خطاب به مردم ایران گفت میشل در ظرفیت شخصی و نه از طرف اروپا پیام تسلیت منتشر کرده است.
تام توگنهات، معاون امنیتی وزیر کشور بریتانیا و نماینده پارلمان این کشور به ارسال پیام تسلیت از سوی اتحادیه اروپا برای مرگ ابراهیم رئيسی اعتراض کرد.
او در ایکس نوشت: «رژیم رئيسی هزاران نفر را در ایران به قتل رساند و مردم را در بریتانیا و سراسر اروپا هدف قرار داد. برای او سوگواری نخواهم کرد.»
همچنین بنجامین حداد، نماینده مجلس فرانسه گفت: «تسلیت به رژیم دینسالار ایران که جوانان آزادیخواه خود را حلقآویز میکند، به همسایگانش حمله میکند، پهپادهایش غیرنظامیان اوکراینی را میکشد و از تروریسم حمایت میکند؟»
سخنگوی ناتو کشته شدن رئيسی، امیرعبداللهیان و همراهان آنها را به زبانهای فارسی و انگلیسی تسلیت گفت.
یک مقام ارشد دولت جو بایدن به انبیسینیوز گفت «هیچگونه دخالت خارجی» در سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهانش وجود نداشت.
او اظهارنظر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی مبنی بر نقش تحریمهای آمریکا در نقص فنی و سقوط بالگرد رئیسی را «مضحک» خواند.
واکنشها در شرق آسیا
شی جین پینگ، رییسجمهوری چین مرگ «غمانگیز» ابراهیم رئیسی را «ضایعه بزرگی برای مردم ایران» دانست و گفت «مردم چین یک دوست خوب را از دست دادهاند.»
خبر مرگ ابراهیم رئیسی در شبکههای اجتماعی چین به ویژه در شبکه ویبو بازتاب گستردهای داشت.
سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به توکیو به تعویق افتاد.
رسانههای ژاپنی به وضعیت ایران در دوران ریاست جمهوری رئیسی به ویژه سرکوب خیزش سراسری علیه جمهوری اسلامی و تنشها با اسرائیل پرداختند.
فومیو کیشیدا، نخست وزیر ژاپن گفت از درگذشت رئیسی بسیار متاثر شده و از طرف دولت و مردم ژاپن مراتب تسلیت خود را به دولت و ملت ایران و همچنین به خانوادههای داغدار ابراز میکند.
وزارت کشور هند در پی مرگ رئيسی، سهشنبه را در سراسر هند عزای عمومی اعلام کرد.
نارندرا مودی، نخستوزیر هند نیز گفت: «کمک ابراهیم رئیسی در تقویت روابط دوجانبه هند و ایران در یادها خواهد ماند.»
رییسجمهوری مالدیو کشته شدن رئيسی را تسلیت گفت: «تصمیمات قاطع رئيسی ارزشهای اسلام را حفظ کرده و برای بسیاری آرامش و قدرت به ارمغان میآورد.»
در استرالیا نیز مرگ رئیسی بازتاب گستردهای در رسانهها داشت.
روزنامه استرالین فایننشال روییو با انتخاب واژه «جلاد» در تیتر خود برای رییسی از نقش او به عنوان یکی از اعضای «هیات مرگ» و اعدام زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ خورشیدی نوشت.
دولت پاکستان اعلام کرد «یک روز عزای عمومی» به دلیل مرگ رئیسی در این کشور اعلام و پرچم کشور نیمه برافراشته خواهد شد.
سوریه و لبنان سه روز عزای عمومی اعلام کردند.
در ترکیه خبر سانحه بالگرد حامل رئیسی با جزئیات پوشش داده شد.
الهام علیاف، رییسجمهوری آذربایجان و رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه پیامهایی جداگانه برای مرگ رئیسی منتشر کردند.
اردوغان در پیام تسلیت خود گفت: «من به عنوان همکاری که شخصا شاهد تلاشهای رئیسی برای صلح مردم ایران و منطقه در دوران مسوولیتش بودم، با احترام و سپاس از او یاد میکنم.»
علیاف نیز در پیامش نوشت: «مردم ایران دولتمردی برجسته را از دست دادند که تمام عمر با فداکاری و وفاداری به کشورش خدمت کرد.»
نیچروان بارزانی، رییس اقلیم کردستان عراق با ارسال پیامی گفت: «درگذشت ابراهیم رئیسی و هیات همراهش، ما را عمیقا ناراحت کرد.»
در خاورمیانه، پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی کشته شدن رئیسی و امیرعبداللهیان را تسلیت گفتند.
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر و محمد بن زاید، رییس امارات متحده عربی در پیامهایی جداگانه مرگ رئیسی و همراهانش را تسلیت گفتند.
در میان گروههای شبهنظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی، حزبالله لبنان و حشد شعبی عراق جداگانه مرگ ابراهیم رئیسی را تسلیت گفتند.
حشد شعبی همراه با پیام تسلیتش تصویری مشترک از رئیسی، قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس منتشر کرد.
علی سیستانی، مرجع تقلید شیعیان در عراق مرگ رئیسی و امیرعبداللهیان را تسلیت گفت.
در میان کشورهای دیگر روسیه بیشترین همدردی را با مقامات جمهوری اسلامی نشان داد.
ولادیمیر پوتین در پیامی به علی خامنهای نوشت: «صمیمانهترین تسلیتهای ما را در رابطه با فاجعه عظیمی که بر مردم ایران وارد و منجر به جان باختن ابراهیم رئیسی و همچنین تعدادی دیگر از شخصیتهای برجسته حکومتی شما شد را بپذیرید.»
نیکلاس مادورو، رییسجمهوری ونزوئلا، رئیسی را «یک رهبر فوق العاده جهانی» خواند که از مرگ او شوکه شده است.
لولا داسیلوا، رییسجمهوری برزیل، کشته شدن او و همراهانش را به دولت و مردم ایران تسلیت گفت.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در ابتدای کنفرانس بینالمللی امنیت انرژی هستهای، مرگ «غمانگیز» رئیسی، امیرعبداللهیان و همراهان آنها را تسلیت گفت و یک دقیقه سکوت اعلام کرد.
منصوره بهکیش، از خانواده دادخواهان اعدامهای سال ۶۷ ویدیویی از رقص و شادی خود برای مرگ ابراهیم رئیسی در شبکه ایکس منتشر کرد.
او همراه با این ویدیو نوشت: «با تمام وجود در شادی آزادیخواهان ایران، زنان مبارز و تمام خانوادههای زخمخورده و دادخواه شریکم.»
یک مقام ارشد دولت جو بایدن به انبیسینیوز گفت که «هیچگونه دخالت خارجی» در سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهانش وجود نداشت.
این مقام مسئول گفت با اینحال، دولت آمریکا از نزدیک وضعیت را زیر نظر دارد و اظهارنظرهای مقامهای جمهوری اسلامی را درباره مقصر دانستن آمریکا یا اسرائیل دنبال میکند.
او به اظهارنظر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین ایران مبنی بر اینکه تحریمهای آمریکا را باعث نقص فنی و سقوط بالگرد رئیسی خوانده بود اشاره کرد و این ادعا را «مضحک» خواند.
ظریف صبح روز دوشنبه در یک مصاحبه تلویزیونی گفت یکی از مقصران سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهانش آمریکاست و افزود: «آمریکا فروش قطعات هوانوردی به ایران را تحریم کرده است و اجازه نمیدهد مردم ایران از امکانات خوب هوانوردی برخوردار باشند.»
آیا سقوط هلیکوپتر حامل ابراهیم رئیسی اتفاقی بود و آیا رویدادهای پیش روی جمهوری اسلامی «اتفاقی» خواهند بود؟
تنها هنگامی میتوانیم پیشآمده را اتفاقی بدانیم که به زمان همچون فرایندِ دگرگشتِ آنچه هست، بیندیشیم. یعنی بیندیشیم که آنچه ناگهان آشکار میشود، در آنچه هست به گونهای منطقی یا بالقوه نبوده، بلکه بهخودی خود دگرگون شده است.
اما در کشورِ امام زمان که خدا از دهان رهبرش حرف میزند، آن چه پیش میآید چیزی نیست مگر بالفعل شدن امکانهای از پیش رقمخورده. پس اتفاقی نمیافتد و اگر هم افتاد، میتوانیم به اتفاقی بودنش شک کنیم.
اگر از عالم لاهوت فرود بیاییم و پا به عالم ناسوت بگذاریم و بپذیریم که در راستای دکترین «نگاه به شرق»، حکومت اسلامی همچون حکومتی مافیایی، از شیوههای دستگاه مافیایی کلانتری یعنی رژیم پوتین گرته برمیدارد، این شک هم بیشتر پا سخت میکند. پس به همان اندازه که میتوان به اتفاقی بودن سقوط هواپیمای پریگوژین شک کرد، اگر رویکرد مافیایی رژیم جمهوری اسلامی را در جداییناپذیریاش از ادعای خامنهای ببینیم که کردار خود را منطبق با خواست الهی میداند، میتوان به اتفاقی بودن مرگ ابراهیم رئیسی هم شک کرد و آن را به مجموعه مرگهای مشکوک دیگری افزود که تاریخ جمهوری اسلامی با آنها گره خورده است.
اینمیان آنچه این شک را قویترمیکند، دورخیزی است که رئیسی، به امید رسیدن به بالاترین جایگاه در حکومت اسلامی از چندی پیش آغاز کرده بود و همه میدانند که فواره -اگر بتوان او را به فواره تشبیه کرد- چون بلند شود، سرنگون میشود. هرچند این مثل شاید دلخوشکنکی بیشتر نباشد که با دیدن بلندی روزافزون اقبال خصم آن را بر زبان میآوریم، اما سرنگونی بالگردی که او را از سد «قیز قلعهسی» به تبریز میرساند، کاربرد این زبانزد را روامیدارد؛ همچون روا بودن کاربرد آن برای سرنگونی پیشاپیش رقمخورده هواپیمای پریگوژین. این آخری پس از عرضاندام در برابر پوتین به چنین سرنوشتی دچار شد. آیا رئیسی هم چنین کرده بود، یا خیال چنین کاری را در سر میپخت؟
عضویت رئیسی در هیات رسیدگی به وضعیت زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷، معروف به «هیات مرگ»، سکوی پرش پیشرفت اودر سلسله مراتب دستگاه حکومت شد تا بتواند از آن سال به بعد پلههای ترقی را در ۲۳ سال، یکی پس از دیگری بپیماید: دادستان تهران، ریاست سازمان بازرسی کل کشور، معاون اول قوه قضاییه، دادستان کل کشور، تولیت آستان قدس رضوی، رییس قوه قضاییه، و سرانجام ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ پس از شکست در انتخابات ۱۳۹۶.
او که دریافته بود دولت در جمهوری اسلامی با ریختن خون دیگران به کنار میآید، تنها چیزی که در کارنامهاش کم داشت، مقام رهبری بود. ولیفقیه شدن یکشبه «حجتالاسلام» خامنهای این امید را در دیگران هم پدید آورده بود که رسیدن به چنین جایگاهی به آن دشواریها هم نیست که خمینی و منتظری تصور کرده بودند. تنها میباید در بزنگاه تاریخیِ گزینشِ رهبر جدید در مقام مناسب بود و این مقام، با توجه به نمونهای که پیش چشم داشتند، مقام ریاست جمهوری بود.
شتاب رئیسی برای رسیدن به این مقام با بالا رفتن سن خامنهای نسبت مستقیم داشت و او به دشواری میتوانست بیقراریاش را پنهان کند. با توجه به همین رفتار، به اشتباه میپنداشتم که خامنهای مانع رسیدن او به این مقام خواهد شد. چون باور نداشتم -همانگونه که هنوز باور ندارم- که خدا از دهان خامنهای سخن میگوید.
خلاف خمینی که پس از برکناری منتظری، انتخاب جانشین خود را به عهده زیردستانش گذاشت (شاید به این دلیل که جنس هملباسیهای خودش را خوب میشناخت و میدانست برای نگهداشت خوان یغمایی که برای آنها گسترده، بیگمان چارهای خواهند یافت)، خامنهای که هیچکدام از گماردگانش مگر سلیمانی که دیگر نیست، به چشمش نمیآیند، کسی نیست که چنین مساله سرنوشتسازی را به دیگران بسپرد.
او که در ۳۵ سال حکمرانیاش، یعنی تنها دو سال کمتر از زمان پادشاهی محمدرضا شاه، از جمهوری اسلامی اختاپوس مالی- نظامی مخوفی ساخته که بازوهایش از مرزهای ایران و منطقه درمیگذرند و به قارهایهای دیگر هم میرسند، چنین دستگاهی را که آینده اسلام در ایران به آن گره خورده است، به دست هر کسی نمیدهد.
از میان همه مدعیان برای دستیابی به این مقام، بیمایهترین آنها یعنی ابراهیم رئیسی در صحنه مانده بود. با مرگ او دگردیسی دشواری که میباید از جمهوری اسلامی که ادعای اصلیاش براندازی پادشاهی است، گونهای سلطنت موروثی بسازد، سادهتر انجام خواهد گرفت.
