فایننشالتایمز در گزراشی با اشاره به اعتراضات تازه بازار در ایران درباره وضعیت اقتصادی نوشت ارزش پول ملی ایران به پایینترین سطح تاریخی خود سقوط کرده و از زمان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل حدود ۴۰ درصد از ارزش آن کاسته شده است.
این رسانه نوشت: «سقوط ارزش پول ملی همزمان با کاهش درآمدهای نفتی، تحت تاثیر تحریمهای آمریکا، شتاب گرفته است؛ تحریمهایی که پس از آن اعمال شد که ایالات متحده بهطور کوتاهمدت وارد جنگ شد و تاسیسات هستهای ایران را بمباران کرد. نرخ تورم سالانه ایران نیز در ماه دسامبر به ۴۲.۲ درصد رسید.»
فایننشال تایمز افزود: «پیامدهای اقتصادی جنگ در هفتههای اخیر آشکارتر شده است؛ در حالی که کشور در وضعیتی شکننده قرار دارد که بسیاری از ایرانیان آن را نه جنگ، نه صلح توصیف میکنند.»
در ادامه گزارش نوشته شده است: «این چرخه اقتصادی به بحران گستردهتری در مشروعیت سیاسی رهبران جمهوری اسلامی دامن زده است؛ در حالی که بخشهای روبهافزایشی از جامعه خواستار اصلاحات عمیق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هستند.»
تلاش بازاریان برای زنده نگه داشتن کسب و کارشان به نبردی ناامیدانه تبدیل شده است؛ آنها در حالیکه نقش و سودی در بالا رفتن قیمتها ندارند، به گرانفروشی متهم میشوند و اگر جنس را به قیمتهای دستوری نفروشند، به احتکار و اختلال در بازار متهم میشوند. اگر هم بفروشند، باید همان کالا را با قیمتی به مراتب بالاتر از نرخ فروش قبلی جایگزین کرده و زیان کنند.
هزینه اجاره و سرقفلی املاک تجاری در ایران، مدتهاست که از حاشیه سود کسب و کارها سبقت گرفته است. در همین حال، فرآیند تخصیص ارز برای واردات ماهها طول میکشد و فشار برای فروش ارزانقیمت ارز صادراتی به ضرر منتهی میشود.
در سالهای اخیر، جمهوری اسلامی کوشیده تا بازار را از طریق سامانههای حکومتی رصد کرده و به مرور تمام حلقههای زنجیره تامین و تولید و توزیع را به کنترل خود در بیاورد. سامانههای ناکارآمد و پیچدرپیچی که جریان سیال و پرخروش تجارت را پشت سدی از قوانین و مقررات حکومتی و امنیتی متوقف کردهاند. سدی که البته خودیها به راحتی از آن میگذرند.
این سامانهها، ریز و درشت اطلاعات تجاری کسبه را جمعآوری کرده و عملا شبیه راهزنان سرگردنه هیچ فرصتی را برای تیغ زدن خریدار و فروشنده از دست نمیدهند.
در سالهای اخیر، علیرغم مقاومت کسبه، این هزینههای سربار و مضاعف بر مشکلات جاری بنگاهها افزودهاند و قوانین تاریخگذشته و مقررات متورم اقتصادی، وضعیتی آفریده که در آن رقابت در ایران، از «کیفیت و قیمت» به «پیدا کردن رانت و دور زدن سامانه» تقلیل یافته است.
در سمت مقابل، دولت همواره سکوت مردم را نشان رضایت تلقی کرده و به عنوان نمونه سیاست جدید بنزین پس از چند دور نشت و انکار، با احتیاط اعلام شد، اما پس از آنکه اعتراضی راه نیفتاد، دولت بلافاصله اولین مرحله را اجرا کرد.
کمتر از یک هفته بعد، انتشار بودجه ۱۴۰۵ نشان داد که اولویتهای حکومت تغییری نکرده و قرار است سیاستهای فاجعهبار کنونی در سال آینده نیز ادامه یابد.
حذف ناگهانی ارز ترجیحی در کنار سیاستهای انقباضی مالیاتی، یعنی انتقال تمام فشار کسری بودجه به سفره مردم. اقتصاد ایران دیگر نمیتواند زیر بار هزینه سنگینی که جمهوری اسلامی میتراشد، کمر راست کند چراکه فساد سیستماتیک و ناکارآمدی به نقطهای غیرقابل بازگشت رسیده است.
واکنش دولت به این فروپاشی، طبق معمول قابل پیشبینی و نمایشی بود؛ برگزاری جلسات فوری و قربانی کردن رییس کل بانک مرکزی. تغییر محمدرضا فرزین ماهها مطرح بود، اما حکومت این کارت را برای «روز مبادا» نگه داشته بود. درست در لحظهای که کارد به استخوان رسیده، آنها با برکناری یک مقام عالیرتبه، وعدهی تغییر میدهند.
اما به نظر میرسد مردم ایران بازی را خواندهاند و میدانند رییس کل بانک مرکزی در این ساختار، نه یک سیاستگذار مستقل، بلکه تنها مباشری است که اوامر را اجرا میکند. جایگزینی او با فردی مثل همتی (رییسی که پیشتر عزل شده بود)، مصداق چرخیدن در یک دایره باطل است و هیچ متغیر واقعی اقتصادی را تغییر نخواهد داد.
چنانکه از شعارهای مردم نیز برمیآید، نارضایتی مردم و بازاریان محدود به مسائل اقتصادی نیست و ساختار حاکم را هدف گرفته است.
حقیقت این است که دو راه بیشتر پیش روی حکومت نیست: راه اول، دست برداشتن از ماجراجوییهای نظامی، توقف بازسازی برنامه موشکی و بازگشت واقعی به میز مذاکره برای رفع تحریمهاست. راه دوم، اصرار بر اولویتهای پرهزینه فعلی و توسل به دستگاه سرکوب برای خفه کردن صدای اعتراض است. راهی که تجربه تاریخی نشان میدهد در بلندمدت نمیتواند نتیجه بدهد.
تا جایی که چشم کار میکند و از شلیک مستقیم به معترضان برمیآید، جمهوری اسلامی راه دوم را انتخاب کرده است. پیام اعتراض بازار روشن است: مردم خواهان تغییرات بنیادین در شیوه حکمرانی هستند، اما حکومت پاسخ این مطالبه را نه با اصلاحات، که با گلوله میدهد.
رسانههایی چون فاکسنیوز، واینت، آی۲۴، معاریو و اسرائیل هیوم، این خبر را دوشنبه هشتم دی بازتاب دادند.
فاکسنیوز در گزارش خود به نقل از ایراناینترنشنال نوشت تهران در حال توسعه کلاهکهای شیمیایی و بیولوژیک برای موشکهای بالستیک خود است؛ حتی در حالی که این کشور با ناآرامیهای فزاینده داخلی ناشی از سقوط ارزش پول ملی و تورم شدید روبهروست.
این رسانه تاکید کرد که چنین تحولی میتواند نگرانیهایی جدی در واشینگتن و اسرائیل ایجاد کند؛ آن هم در شرایطی که تهران با اعتراضها و نارضایتیهای رو به افزایش داخلی مواجه است.
علاوه بر فاکسنیوز، در گزارش دیگر رسانهها نیز به همزمانی این ماجرا با دیدار بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، و دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اشاره شده است.
نتانیاهو دوشنبه در فلوریدای آمریکا با ترامپ دیدار میکند.
پیشتر ایراناینترنشنال گزارش داد جمهوری اسلامی در حال توسعه کلاهکهای غیرمتعارف شامل کلاهکهای بیولوژیک و شیمیایی برای موشکهای بالستیک دوربرد خود است.
منابع نظامی مطلع به ایراناینترنشنال گفتند که نیروی هوافضای سپاه پاسداران، همزمان با انتقال پرتابگرهای موشکی به مناطق شرقی ایران، در حال کار روی کلاهکهای بیولوژیک و شیمیایی برای موشکهای بالستیک است.
رسانههای اسرائیلی تاکید کردند نتانیاهو در دیدار با ترامپ قصد دارد گزینههایی را برای اقدامات آتی علیه جمهوری اسلامی به او ارائه دهد.
به گزارش خبرنگار ایراناینترنشنال در اسرائیل، تقریبا تمام تحلیلگران اسرائیلی گفتهاند چه از نظر محتوا و چه از نظر زمان انتشار، این خبر مستقیما وارد فضای گفتوگوی راهبری بین اسرائیل و آمریکا خواهد شد.
بر اساس این گزارش، برداشت رسانههای اسرائیلی این است که ابعاد غیرمتعارف تهدیدهای جمهوری اسلامی، یکی از محورهای اصلی دیدار نتانیاهو و ترامپ خواهد بود.
هنوز در سطح رسمی، واکنشی از سوی دولت یا ارتش اسرائیل به این خبر منتشر نشده است، اما به گفته خبرنگار ایراناینترنشنال، این سکوت به معنای نادیده گرفتن این خبر نیست.
آی۲۴ در گزارش خود با اشاره به دیدار ترامپ و نتانیاهو نوشت که انتظار میرود دو طرف درباره تهدید جمهوری اسلامی گفتوگو کنند.
این رسانه اسرائیلی افزود بناست نتانیاهو در این دیدار تاکید کند «اسرائیل بهدنبال دورهای تازه جنگ نیست، اما سرنگونی رژیم آیتاللهها را بهعنوان راهحلی دائمی برای تهدید موجود میداند».
پیشتر ایراناینترنشنال در گزارشی اختصاصی خبر داده بود نهادهای اطلاعاتی غربی، تحرکهای «غیرمعمول» نیروی هوافضای سپاه پاسداران را شناسایی کردهاند و بر اساس این دادهها، سطح پایش و رصد این فعالیتها افزایش یافته است.
بر اساس آن گزارش، سرویسهای اطلاعاتی در حال ردیابی سیگنالهای فرماندهی و کنترل و همچنین استقرار و جابهجاییهای لجستیکی مرتبط با این نیرو هستند.
