رای شورای امنیت سازمان ملل به ادامه روند مکانیسم ماشه با واکنش گسترده مقام‌های جمهوری اسلامی مواجه شده است. شورای عالی امنیت ملی از تعلیق همکاری با آژانس خبر داد و شماری از نمایندگان مجلس خواهان خروج از ان‌پی‌تی و حتی ساخت بمب اتمی شدند.
با گذشت دو روز از تصمیم شورای امنیت برای آغاز روند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه حکومت ایران، واکنش‌ها به آن همچنان ادامه دارد.
علی کشوری، عضو هیات رییسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، یک‌شنبه ۳۰ شهریور گفت تحریم‌های همه‌جانبه از سوی آمریکا و اروپا از سال‌ها پیش اعمال می‌شود و به همین دلیل، تهران راه مقابله با تحریم‌ها را «به‌خوبی می‌داند».
حامد یزدیان، نماینده اصفهان در مجلس، نیز گفت جمهوری اسلامی «حق پاسخ‌گویی متناسب نسبت به اقدام غیرقانونی» سه کشور اروپایی و شورای امنیت در بازگرداندن تحریم‌ها را دارد.
او به اینکه اقدام «متناسب» تهران چه خواهد بود اشاره‌ای نکرد، اما در این مدت شمار دیگری از نمایندگان مجلس و رسانه‌های حکومتی فهرستی از اقدامات تلافی‌جویانه مدنظر خود را برشمرده‌اند.
احمد نادری، عضو هیات رییسه مجلس، گفت «خروج از ان‌پی‌تی، اتخاذ سیاست ابهام و در نهایت آزمایش بمب اتمی» تنها گزینه‌هایی است که می‌تواند جمهوری اسلامی را از سرنوشت عراق و لیبی محفوظ بدارد.
اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، نیز تاکید کرد ورود بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سایت‌های هسته‌ای آسیب‌دیده ممنوع است.
خروج از ان‌پی‌تی
روزنامه کیهان، رسانه زیر نظر نماینده علی خامنه‌ای، از دولت خواست هرچه زودتر از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج شود.
فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، هشدار داد جمهوری اسلامی برای هر سناریویی از جمله «خروج از توافق با آژانس و حتی بررسی جدی خروج از ان‌پی‌تی» آماده است.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، هم در واکنش به فعال‌سازی مکانیسم ماشه گفت: «باید مصوبه‌ای در مجلس داشته باشیم تا سران کشورهای اروپایی را به‌عنوان سران تروریستی معرفی کنیم.»
او اضافه کرد مجلس «گزینه‌های متفاوتی دارد که به‌موقع اعلام خواهد شد» و یکی از این گزینه‌ها می‌تواند خروج از ان‌پی‌تی باشد.
با وجود شمار فراوان چنین اظهارنظرهایی، برخی چهره‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی می‌کوشند این مواضع را «غیردولتی» یا «شخصی» جلوه دهند.
هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان، در نشست خبری ۲۹ شهریور خود گفت: «تاکنون صحبتی برای حضور شورای نگهبان در مجلس جهت تصمیمگیری نهایی برای خروج از ان‌پی‌تی مطرح نشده است.»
قطع همکاری با آژانس
شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی شامگاه ۲۹ شهریور خبر داد: «با وجود همکاریهای وزارت امور خارجه با آژانس و همچنین ارائه طرحهایی برای حل و فصل موضوع، با اقدامات کشورهای اروپایی عملا مسیر همکاری با آژانس دچار تعلیق خواهد شد».
شورای عالی امنیت ملی همچنین به وزارت خارجه ماموریت داد در چارچوب تصمیمات این نهاد، «برای حفظ منافع ملی کشور به رایزنیهای خود ادامه دهد».
پیشتر در ۲۱ شهریور، وزارت خارجه آمریکا هشدار داده بود اگر در نهایت بر سر پرونده هسته‌ای حکومت ایران توافقی حاصل نشود، واشینگتن تهران را «پاسخگو» خواهد کرد.
حمید قنبری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، شامگاه ۲۹ شهریور اذعان کرد فعال شدن مکانیسم ماشه قطعا بر زندگی مردم ایران تاثیر میگذارد، اما میزان آن به متن قطعنامه بستگی دارد.
او در عین حال افزود واکنشهای فعلی بازار به فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل «هیجانی» است.
وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ۲۰ مرداد در نامهای محرمانه به وزارتخانهها و شرکتهای بزرگ هشدار داده بود که فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند موجب توقف فروش نفت ایران، وقوع بحرانهای بزرگ اقتصادی و امنیتی، رشد بیکاری و تشدید نارضایتی اجتماعی در کشور شود.
با وجود هشدار کارشناسان و ناظران در خصوص تبعات اقتصادی و سیاسی شدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه، مسعود پزشکیان کوشید این رویداد را کماهمیت جلوه دهد.
پزشکیان ۲۹ شهریور گفت: «آنها میتوانند نطنز و فردو را بزنند، اما آدمها هستند که آنها را میسازند و خواهند ساخت. نمیتوانند جلوی ما را بگیرند.»
ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس، نیز گفت: «بازگشت تحریم‌ها غیرقانونی است. تفاهم قاهره نابود شده و دیگر دلیلی برای ماندن در ان‌پی‌تی وجود ندارد.»
او افزود جمهوری اسلامی باید رآکتور ۴۰ مگاواتی اراک را بازطراحی کند و ماشینهای نسل جدید سانتریفیوژ را بسازد.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۱۸ شهریور در قاهره بر سر سازوکاری تازه برای ادامه همکاریها میان دو طرف به توافق رسیدند.
پیشتر کاظم غریبآبادی، معاون وزیر خارجه، گفته بود در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اجرای تفاهمنامه اخیر حکومت ایران و آژانس متوقف خواهد شد.
تهدید به ساخت بمب اتمی
تهدیدهای مقام‌های جمهوری اسلامی از خروج از پیمانها فراتر رفت و شماری از نمایندگان مجلس صراحتا خواهان ساخت بمب اتمی شدند.
احمد نادری، عضو هیات رییسه مجلس، با اشاره به روند بازگشت تحریم‌ها در شبکه ایکس نوشت: «بارها گفتهام و اکنون صریحتر تکرار میکنم که تنها راه حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران، دستیابی به سلاح هسته‌ای است.»
محمد منان رئیسی، نایب رییس کمیسیون عمران مجلس، نیز خواستار خروج تهران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای شد.
او گفت: «اگر قرار است با اتهام دروغین سلاح هسته‌ای دوباره تحت تحریم‌های سازمان ملل قرار بگیریم، چرا باید در این جنگل بیدر و پیکر که حرف اول و آخر در آن فقط حرف زور است، از داشتن سلاح هسته‌ای محروم باشیم؟»
تهدیدها و اظهاراتی از این دست در گذشته پیامدهایی برای تهران به همراه داشته است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، سوم شهریور ویدیوی سخنان دو سال پیش علی مطهری، نایبرییس پیشین مجلس، در مورد هدف مخفیانه جمهوری اسلامی برای تولید بمب اتمی را در شبکه اجتماعی تروث سوشال بازنشر کرد.
مطهری اردیبهشت ۱۴۰۱ در مصاحبهای ویدیویی گفته بود: «از همان ابتدا که وارد فعالیت هسته‌ای شدیم، هدفمان ساخت بمب و تقویت قوای بازدارنده بود اما نتوانستیم محرمانه بودن این مساله را حفظ کنیم.»
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به بازنشر سخنان او از سوی ترامپ، مطهری را یک «شهروند عادی» خواند.
جمهوری اسلامی در سالهای گذشته همواره تلاش خود را برای ساخت بمب اتمی انکار کرده و فعالیتهای هستهایاش را «صلحآمیز» خوانده است.
با این حال، بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران پیش از جنگ ۱۲ روزه هشدار داده بودند تهران به اندازه کافی اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد که برای ساخت دستکم ۱۰ بمب هسته‌ای کافی باشد.
