در پی فروپاشی ارزش لیر سوریه و گذار سیاسی کشور پس از سرنگونی بشار اسد، بانک مرکزی سوریه اعلام کرد که این کشور در نظر دارد از ماه دسامبر اسکناس‌های جدیدی را منتشر کرده و در این فرآیند، دو صفر از پول ملی حذف کند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، رئیس بانک مرکزی سوریه، عبدالقادر حسریه، با تایید این تصمیم گفته است که حذف صفرها بخشی از اصلاحات کلان پولی و مالی در کشور خواهد بود و هدف آن، بازگرداندن اعتماد عمومی به لیر به‌شدت بی‌ارزش‌شده سوریه است. به گفته او، کمیته‌هایی از بانک‌های خصوصی، دولتی و کارشناسان بانک مرکزی برای بررسی فنی این طرح تشکیل شده‌اند.
این تصمیم در شرایطی گرفته می‌شود که لیر سوریه طی ۱۴ سال جنگ داخلی و تحولات سیاسی اخیر بیش از ۹۹ درصد از ارزش خود را از دست داده و نرخ تبدیل آن از ۵۰ لیر در برابر یک دلار در سال ۲۰۱۱ به حدود ۱۰ هزار لیر رسیده است. سقوط شدید ارزش پول، انجام معاملات روزمره را دشوار کرده، به‌طوری‌که خانواده‌ها ناچارند برای خریدهای هفتگی بسته‌هایی نیم کیلویی از اسکناس‌های ۵ هزار لیره‌ای (بالاترین اسکناس موجود) با خود حمل کنند.
چاپ اسکناس‌های جدید توسط شرکت روسی
بر اساس اطلاعات منابع آگاه، سوریه با شرکت دولتی روسی «گُزناک» برای چاپ اسکناس‌های جدید توافق کرده است؛ شرکتی که در دوره بشار اسد نیز وظیفه چاپ پول سوریه را بر عهده داشت. قرارداد جدید در جریان سفر یک هیئت بلندپایه سوریه به مسکو در ماه ژوئیه نهایی شده است.
بانک مرکزی سوریه با ارسال بخشنامه‌هایی به بانک‌های تجاری، آنها را موظف کرده است تا اواسط اکتبر برای اجرای این طرح آماده شوند. به گفته منابع بانکی، اجرای کامل طرح از ۸ دسامبر، هم‌زمان با سالگرد سقوط بشار اسد، آغاز می‌شود و طی ۱۲ ماه، اسکناس‌های جدید و قدیمی به‌طور هم‌زمان در گردش خواهند بود.
نماد گذار سیاسی؛ حذف تصاویر خاندان اسد
تحول پولی سوریه علاوه بر بُعد اقتصادی، دارای پیامدهای سیاسی نیز هست. اسکناس‌های فعلی لیر سوریه تصاویر حافظ اسد (۱۰۰۰ لیره) و بشار اسد (۲۰۰۰ لیره) را در بر دارند و حذف این تصاویر در اسکناس‌های جدید، به‌عنوان نماد پایان بیش از پنج دهه حکومت خاندان اسد تلقی می‌شود. به همین دلیل، دولت جدید سوریه قصد دارد هم‌زمان با معرفی اسکناس‌ها، یک کمپین اطلاع‌رسانی گسترده نیز به راه بیندازد.
چالش‌ها و هشدارها
برخی کارشناسان نسبت به تبعات این تصمیم هشدار داده‌اند. کرم شعار، اقتصاددان برجسته سوری و مشاور سازمان ملل، گفت اگرچه حذف تصویر اسد گامی ضروری برای گذار سیاسی است، اما اجرای موفق چنین طرحی به زیرساخت‌های دیجیتال قوی و شبکه بانکی کارآمد نیاز دارد؛ اموری که سوریه در وضعیت فعلی فاقد آن است.
او همچنین هشدار داد که نبود چارچوب قانونی شفاف برای اجرای این طرح و عدم کنترل کامل دولت بر تمام مناطق کشور می‌تواند باعث سردرگمی و نارضایتی مردم شود. شعار پیشنهاد کرد که دولت سوریه به‌جای این اقدام پرهزینه، می‌توانست با انتشار اسکناس‌هایی با ارزش بالاتر (مانند ۲۰ یا ۵۰ هزار لیره) مشکل تراکم اسکناس‌ها را حل کند، بدون آن‌که مجبور به چاپ کامل پول جدید شود؛ اقدامی که ممکن است صدها میلیون دلار برای اقتصاد بحران‌زده سوریه هزینه در بر داشته باشد.
زمینه سیاسی تصمیم
برخلاف دوره بشار اسد که استفاده از ارزهای خارجی ممنوع بود، دولت جدید وعده داده است که با رویکردی آزادتر، اقتصاد را به سمت نظام بازار سوق دهد. با این حال، دلاریزه شدن گسترده اقتصاد سوریه باعث شده که اعتماد به لیر کاهش یابد. اکنون فروشگاه‌ها، جایگاه‌های سوخت و حتی خدمات عمومی به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند.
در کنار ابعاد اقتصادی، این اقدام با هدف کاهش حجم نقدینگی خارج از نظام بانکی رسمی نیز دنبال می‌شود. طبق ارزیابی‌های داخلی، حدود ۴۰ تریلیون لیر در گردش خارج از سیستم رسمی است و دولت امیدوار است با عرضه پول جدید، این سرمایه‌ها را به چرخه قانونی بازگرداند و نظارت بیشتری بر نقدینگی اعمال کند.
در حالی که سوریه در آستانه نخستین انتخابات پارلمانی پس از سقوط اسد در ماه سپتامبر قرار دارد، موفقیت یا شکست این اقدام مالی می‌تواند تأثیر مهمی بر ثبات سیاسی و اقتصادی آینده کشور داشته باشد.
