آغاز اجرای طرح جنجالی شهرک‌سازی اسرائیل در منطقه موسوم به E1، موجی از واکنش‌های بین‌المللی را در پی داشته است. بسیاری از کشورها و نهادهای بین‌المللی این اقدام را نقض صریح حقوق بین‌الملل و گامی در مسیر نابودی راه‌حل تشکیل کشور مستقل فلسطین می‌دانند.
بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی راست‌گرای اسرائیل، روز پنج‌شنبه ۱۴ اوت ۲۰۲۵ در جریان بازدیدی از منطقه «معاله آدومیم» در کرانه باختری، اعلام کرد که پس از سال‌ها تعویق، اجرای پروژه شهرک‌سازی موسوم به E1 آغاز خواهد شد. این پروژه شامل ساخت بیش از ۳۴۰۰ واحد مسکونی جدید برای شهرک‌نشینان اسرائیلی در منطقه‌ای است که در صورت اجرا، ارتباط زمینی میان شمال و جنوب کرانه باختری را قطع و شرق اورشلیم را از بقیه مناطق فلسطینی جدا خواهد کرد.
اسموتریچ که خود از ساکنان شهرک‌های یهودی‌نشین است، در اظهاراتی که توسط خبرگزاری رویترز منتشر شد، گفت: «هرکس که امروز در جهان در تلاش برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین است، پاسخ ما را روی زمین خواهد دید؛ نه با اسناد و بیانیه‌ها، بلکه با ساخت خانه‌ها و محله‌هایی واقعی». او همچنین ادعا کرد که این طرح با حمایت نخست‌وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو و رئیس‌جمهوری آمریکا دونالد ترامپ از سر گرفته شده، هرچند هیچ‌یک از این دو هنوز این موضوع را رسماً تایید نکرده‌اند.
در واکنش به این اقدام، اتحادیه اروپا به‌شدت از تصمیم اسرائیل انتقاد کرد. کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه، در بیانیه‌ای اعلام کرد که این تصمیم با حقوق بین‌الملل ناسازگار است و ضمن تضعیف چشم‌انداز تشکیل کشور فلسطین، راه‌حل دو کشوری را نیز به خطر می‌اندازد. او بار دیگر از اسرائیل خواست فوراً ساخت‌وساز در شهرک‌ها را متوقف کند.
وزارت خارجه ترکیه نیز این اقدام را «بی‌توجهی کامل به حقوق بین‌الملل و قطعنامه‌های سازمان ملل» خواند و هشدار داد که این پروژه، تمامیت ارضی فلسطین را هدف قرار داده و امید به صلح را تضعیف می‌کند. به گفته آنکارا، تنها راه دستیابی به صلح پایدار، تشکیل کشور مستقل فلسطین است.
سازمان ملل متحد نیز موضعی صریح در این‌باره اتخاذ کرد. استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل، با ابراز نگرانی از این طرح گفت: «اجرای این پروژه می‌تواند به‌کلی چشم‌انداز راه‌حل دوکشوری را نابود کند.» او تاکید کرد که شهرک‌سازی با اصول حقوق بین‌الملل مغایرت دارد و اشغال‌گری را عمیق‌تر می‌کند.
دولت آلمان نیز با صدور بیانیه‌ای از طریق وزارت خارجه اعلام کرد که قویاً با این پروژه مخالفت می‌کند و از اسرائیل خواست فوراً برنامه ساخت‌وساز در مناطق اشغالی را متوقف کند. دولت بریتانیا نیز موضع مشابهی اتخاذ کرد. دیوید لامی، وزیر خارجه بریتانیا، در بیانیه‌ای کتبی اعلام کرد که کشورش با طرح E1 مخالف است، زیرا این پروژه قلمرو فلسطین را به دو نیم تقسیم می‌کند و نقض آشکار حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود.
در داخل سرزمین‌های فلسطینی، تشکیلات خودگردان به‌شدت از این اقدام انتقاد کرد. نبیل ابوردینه، سخنگوی رئیس تشکیلات، از ایالات متحده خواست برای توقف این طرح به اسرائیل فشار وارد کند. او هشدار داد که اجرای چنین طرح‌هایی روند صلح را به‌طور کامل نابود خواهد کرد.
سازمان‌های حقوق بشری و نهادهای مدنی نیز نسبت به پیامدهای این تصمیم هشدار داده‌اند. گروه اسرائیلی «شکستن سکوت» (Breaking the Silence)، متشکل از سربازان سابق ارتش، در بیانیه‌ای اعلام کرد که اجرای طرح E1 نه‌تنها سرزمین فلسطینی‌ها را تکه‌تکه می‌کند، بلکه به «تعمیق نظام آپارتاید در سرزمین‌های اشغالی» منجر می‌شود. همچنین سازمان «صلح اکنون» (Peace Now) در واکنش به این تصمیم، نوشت: «طرح E1 برای آینده اسرائیل و برای هرگونه امید به صلح، فاجعه‌بار است. ما در آستانه پرتگاه ایستاده‌ایم و دولت با تمام سرعت به سوی آن حرکت می‌کند.» این سازمان هشدار داد که زیرساخت‌های پروژه ممکن است ظرف چند ماه آغاز شود و ساخت خانه‌ها نیز طی یک سال آینده شروع شود.
پروژه E1 نخستین‌بار در سال ۲۰۱۲ ارائه شد اما به‌دلیل فشارهای بین‌المللی، از جمله مخالفت آمریکا، متوقف شد. این طرح بار دیگر در سال ۲۰۲۰ مطرح شد، اما باز هم به دلیل اعتراض‌های جهانی به تعویق افتاد. اکنون، از سرگیری آن در میانه جنگ غزه، می‌تواند جایگاه دیپلماتیک اسرائیل را بیش از گذشته تضعیف کند.
در حال حاضر حدود ۷۰۰ هزار شهرک‌نشین اسرائیلی در میان ۲.۷ میلیون فلسطینی ساکن کرانه باختری و اورشلیم شرقی زندگی می‌کنند. اسرائیل در سال ۱۹۸۰ اورشلیم شرقی را ضمیمه خاک خود کرد، اما جامعه جهانی این اقدام را به رسمیت نشناخته است. اغلب کشورهای جهان شهرک‌سازی را غیرقانونی و مغایر با کنوانسیون چهارم ژنو می‌دانند، اما دولت اسرائیل این تفسیر را نمی‌پذیرد و مدعی است این مناطق «مورد مناقشه» هستند.
در شرایطی که جهان بر لزوم بازگشت به روند صلح و تحقق راه‌حل دوکشوری تأکید دارد، اجرای طرح E1 می‌تواند ساختار سرزمینی فلسطین را به‌گونه‌ای تغییر دهد که هرگونه توافق سیاسی را از اساس بی‌معنا کند. اکنون بسیاری نگران‌اند که این طرح نه یک پروژه ساختمانی، بلکه بخشی از سیاستی بلندمدت برای تغییر مرزهای جغرافیایی و دفن نهایی آرمان کشور مستقل فلسطین باشد.
