روزنامه فرهیختگان، وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی، در مطلبی درباره تشدید تنش‌ها، احتمال درگیری نظامی و ایجاد اجماع جهانی علیه جمهوری اسلامی پس از فعال شدن احتمالی مکانیسم ماشه از سوی کشورهای اروپایی هشدار داد.
فرهیختگان دوشنبه ۱۳ مرداد گزارش داد در صورت بازگشت تحریم‌ها، اقداماتی نظیر ممنوعیت فروش تسلیحات به ایران، مسدودسازی دارایی‌های مرتبط با نهادهای تحریمی همچون سپاه پاسداران و شرکت کشتیرانی، الزام به بازرسی محموله‌های مشکوک، و ممنوعیت ارائه خدمات مالی و بیمه‌ای در حوزه هسته‌ای در دستور کار جامعه بین‌المللی قرار خواهد گرفت.
این روزنامه نوشت: «فروش نفت به‌طور مستقیم مشمول تحریم‌های شورای امنیت نیست. اگرچه دامنه تحریم‌های سازمان ملل نسبت به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اروپا محدودتر است، اما به‌دلیل چندجانبه بودن، ظرفیت فشار روانی و دیپلماتیک بالاتری دارد. از سوی دیگر، به‌دلیل تفسیرپذیری عبارات تحریمی، کشورهای عضو بسته به اراده سیاسی خود می‌توانند این تحریم‌ها را به‌صورت شدید یا ضعیف اجرایی کنند.»
به گزارش فرهیختگان، خودداری روسیه از تحویل سامانه اس-۳۰۰ به جمهوری اسلامی و تصمیم اسلام‌آباد برای توقف پروژه انتقال گاز از ایران به پاکستان و هند، موسوم به «خط لوله صلح»، نمونه‌هایی از تاثیر اراده سیاسی کشورها در اجرای تحریم‌ها به شمار می‌روند.
در روزهای اخیر، گمانه‌زنی‌ها در خصوص تصمیم تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه شدت گرفته است.
ایران‌اینترنشنال ۹ مرداد به نقل از منابع دیپلماتیک غربی گزارش داد مقام‌های جمهوری اسلامی در جریان نشست استانبول با نمایندگان آلمان، فرانسه و بریتانیا تهدید کردند که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، تهران از معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج خواهد شد.
بازگشت تحریم‌ها و «مشروع‌سازی سیاسی اقدامات نظامی»
فرهیختگان در ادامه گزارش خود هشدار داد فعال‌سازی مکانیسم ماشه، افزون بر پیامدهای اقتصادی و تجاری، می‌تواند به شکل‌گیری «اجماع جهانی علیه ایران» بینجامد: «بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت دو ریسک را بر ایران تحمیل می‌کند؛ تبعات اقتصادی که بازگشت تحریم‌ها می‌تواند برای اقتصاد ایران داشته باشد و زمینه‌سازی برای امنیتی‌سازی و اقدام نظامی علیه ایران.»
این روزنامه نوشت: «کشورها می‌توانند از فضای تحریمی شورای امنیت برای مشروع‌سازی سیاسی اقدامات نظامی بهره ببرند، هرچند که فاقد مشروعیت حقوقی باشند.»
بر اساس این گزارش، اقدام احتمالی تهران در خروج از ان‌پی‌تی در واکنش به تروئیکای اروپایی ممکن است به تشدید تنش در سطح منطقه‌ای و جهانی منجر شود و احتمال بروز درگیری نظامی را تقویت کند.
علاءالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، هفتم مرداد اعلام کرد کشورهای اروپایی در مذاکرات استانبول به‌دنبال تمدید شش‌ماهه مهلت استفاده از مکانیسم ماشه بودند، اما جمهوری اسلامی این پیشنهاد را نپذیرفت.
نقش «حیاتی» چین و امارات
فرهیختگان در ادامه گزارش خود به نقش «حیاتی» چین و امارات متحده عربی به‌عنوان «شرکای اقتصادی» جمهوری اسلامی پرداخت و هشدار داد بازگشت تحریم‌های بین‌المللی می‌تواند مناسبات اقتصادی تهران با پکن و ابوظبی را تحت تاثیر قرار دهد.
فرهیختگان نوشت: «امارات در سال‌های اخیر با چراغ سبز تلویحی آمریکا، مرکز تبادلات مالی و کالایی ایران بوده است. همچنین بخش عمده‌ای از واردات کالاهای اساسی ایران از مسیر امارات تامین می‌شود. در صورت بازگشت تحریم‌ها، آمریکا ممکن است با استناد به قطعنامه‌های شورای امنیت، خواستار محدودسازی روابط اقتصادی امارات با ایران شود.»
این روزنامه افزود: «چین خریدار اصلی نفت ایران و دومین صادرکننده بزرگ کالا به ایران است. تجربه تحریم‌های قبلی نشان داده که پکن با رویکردی دوگانه عمل کرده است... آنچه مسلم است اینکه چین به‌طور صریح از عدم اجرای تحریم‌های شورای امنیت دفاع نخواهد کرد، اما احتمال دارد اجرای آن‌ها را به‌صورت محدود و تفسیرپذیر پیگیری کند. لذا، کاهش تدریجی سطح روابط تجاری (نه قطع کامل) محتمل است.»
روزنامه جروزالم پست ۱۲ مرداد به نقل از پژوهشگران چینی گزارش داد «رژیم آیت‌الله» در ایران در آستانه فروپاشی قرار دارد و دیگر با منافع راهبردی پکن در منطقه هم‌راستا نیست.
شبکه الحدث نیز خبر داد آمریکا در راستای تحقق اهداف خود در قبال برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، در حال رایزنی با چین است تا این کشور را از ادامه خرید نفت ایران باز دارد.
بر اساس این گزارش، پکن در واکنش به فشارهای واشینگتن اعلام کرده است که در صورت دریافت نفت با قیمت پایین‌تر، آمادگی دارد واردات خود از تهران را متوقف کند.
