دستور دونالد ترامپ برای توقف کمکهای خارجی آمریکا علاوه بر ایجاد آشفتگی در حوزه کمک‌رسانی و توسعه، باعث شده است صدها پیمانکار که در پی این تصمیم با بحران مالی شدید مواجه شده‌اند، یا ناچار به اخراج کارکنان شوند و یا نتوانند میلیون‌ها دلار از صورتحساب‌های خود را پرداخت کنند.
دونالد ترامپ، اول بهمن در نخستین روز از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری خود، با صدور یک فرمان اجرایی، کمکهای خارجی ایالات متحده را به مدت ۹۰ روز به حالت تعلیق درآورد تا کارآیی و همسویی آنها با سیاست «اول آمریکا» مورد بررسی قرار گیرد.
ترامپ دستور داده است تقریبا تمام کمکهای خارجی آمریکا بازنگری شود و از ایلان ماسک خواسته است تا آژانس توسعه جهانی ایالات متحده را کوچک‌تر کند.
به گزارش رویترز، از آن زمان ده‌ها کارمنداین آژانس به مرخصی اجباری فرستاده شده‌اند و صدها پیمانکار داخلی نیز اخراج شده‌اند.
طبق این گزارش، دستورهای وزارت امور خارجه ترامپ برای توقف کمکهای خارجی باعث نگرانی شدید در بخش کمک‌رسانی هم در داخل و هم در خارج از آمریکا شده است، زیرا پیمانکاران معمولا ابتدا خودشان هزینه‌ها را تامین و بعد آنها را از دولت آمریکا مطالبه می‌کنند.
یک مقام آژانس توسعه جهانی که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت که شرکتش مجبور به فرستادن صدها کارمند آمریکایی به مرخصی اجباری شده و بیش از ۵۰ میلیون دلار صورتحساب معوقه از نوامبر و دسامبر دارد که هنوز از سوی دولت آمریکا پرداخت نشده است.
طبق این گزارش، بسیاری از کارکنان و پیمانکاران این آژانس از سرعت بالای اخراج‌ها به دست دولت ترامپ شوکه شده‌اند، به‌ویژه اینکه این اتفاق تنها چند روز قبل از انقضای مزایای بیمه درمانی‌شان رخ داده است.
در سال مالی ۲۰۲۳، آمریکا ۷۲ میلیارد دلار کمک در سراسر جهان ارائه کرد که شامل برنامه‌هایی از جمله بهداشت زنان در مناطق جنگ‌زده، دسترسی به آب سالم، درمان اچ‌آی‌وی و ایدز، امنیت انرژی و مبارزه با فساد بود.
در سال ۲۰۲۴، ایالات متحده ۴۲ درصد از کل کمکهای بشردوستانه ثبت‌شده از سوی سازمان ملل را تامین کرد.
این بودجه که کمتر از یک درصد از کل بودجه دولت آمریکا را تشکیل می‌دهد، در سیاست واشینگتن برای ایجاد اتحادهای جهانی، تقویت دیپلماسی و مقابله با نفوذ رقبایی مانند چین و روسیه در کشورهای در حال توسعه نقشی کلیدی دارد.
تاثیر قطع کمک‌ها بر ایران
بر اساس آمار رسمی دولتی، آمریکا بزرگ‌ترین اهداکننده کمکهای بین‌المللی در جهان است و تنها در سال مالی ۲۰۲۴، بالغ بر ۳۹ میلیارد دلار در این مسیر هزینه کرده که از این مبلغ، ۶۵ میلیون دلار به تامین مالی برنامه «دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک» موسوم به NERD، تحت مدیریت وزارت امور خارجه آمریکا اختصاص یافته است.
بنا بر گزارش سرویس تحقیقات کنگره، این برنامه از سال ۲۰۰۹ تا کنون منبع اصلی حمایت آمریکا از حقوق بشر و جامعه مدنی در ایران بوده است.
در فهرست دریافت‌کنندگان کمکهای خارجی آمریکا، رسانه‌های فارسی‌زبان قرار دارند که اخبار را به‌صورت سانسور‌نشده در اختیار شهروندان ایرانی قرار می‌دهند؛ در میان آنها همچنین سازمان‌های حقوق بشری دیده می‌شوند که موارد نقض حقوق بشر در ایران را مستند می‌کنند و بدین ترتیب، نقشی مهم در پاسخگو نگه داشتن جمهوری اسلامی بر عهده دارند.
بخشی از کمکهای آمریکا نیز به تامین هزینه‌های خدمات وی‌پی‌ان اختصاص دارد که شهروندان ایرانی برای دور زدن سانسور جمهوری اسلامی از آن استفاده می‌کنند.
در پی قطع کمک‌ها، بسیاری از این خدمات ناچار به توقف فعالیت‌های خود خواهند شد.
یک فعال حوزه اینترنت نیز در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال هشدار داد دستور اخیر ترامپ برای قطع کمک‌ها، ۲۰ میلیون ایرانی، معادل یک‌پنجم جمعیت کشور را از دسترسی به خدمات وی‌پی‌ان تحت پشتیبانی ایالات متحده محروم می‌کند؛ خدماتی که مردم ایران برای دور زدن محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی جمهوری از آنها بهره می‌برند.
در اوج جنبش «زن، زندگی، آزادی»، سطح وابستگی به وی‌پی‌ان برای دسترسی به اطلاعات در ایران به‌شدت افزایش یافت و دو-سوم جمعیت کشور از آن استفاده کردند.
گفته می‌شود وی‌پی‌ان‌های موجود در بازار ایران تحت کنترل جمهوری اسلامی قرار دارند و حتی از سوی نهادهای وابسته به سپاه پاسداران عرضه می‌شوند که از نیاز مردم ایران به دسترسی آزاد به اینترنت بهره‌برداری مالی می‌کنند.
پس از اعتراضات آبان ۹۸ در ایران، واشینگتن تلاش‌های خود را برای ارائه گزینه‌های بیشتر به شهروندان ایرانی به منظور ارتباط با یکدیگر و دنیای خارج شدت بخشید.
پس از آغاز اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ نیز دولت ایالات متحده برخی موانع صادرات خدمات اینترنتی به ایران را برطرف کرد و به شرکت اسپیس‌ایکس ایلان ماسک اجازه داد تا خدمات اینترنت ماهواره‌ای را در ایران ارائه دهد.
پویا پیرحسینلو رئیس کمیته اینترنت در انجمن تجارت الکترونیک ایران ۱۷ دی ماه گفته بود شمار کاربران اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در کشور از ۱۰۰ هزار نفر فراتر رفته است.
فعالان ایرانی هشدار می‌دهند پیامدهای فرمان اجرایی ترامپ تنها به ابزارهای دور زدن سانسور اینترنت محدود نخواهد ماند.
چند فعال ایرانی دیگر در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال تاکید کردند اگر پروژه‌های مرتبط با تقویت حقوق بشر و آزادی اینترنت در ایران طی ماه آینده از فرمان ترامپ معاف نشوند، یا به‌طور کامل از بین خواهند رفت یا به‌شدت محدود خواهند شد.
کارشناسان حوزه اینترنت هشدار داده‌اند حتی اگر کمکهای دولت آمریکا پس از سه ماه از سر گرفته شود، آسیب وارد شده غیرقابل جبران خواهد بود چرا که بسیاری از مردم ایران به وی‌پی‌ان‌های آسیب‌پذیر داخلی مهاجرت می‌کنند و ممکن است هرگز به‌طور کامل به استفاده از خدمات امن تحت پشتیبانی ایالات متحده بازنگردند.
