رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با ایراناینترنشنال، اخراج بازرسان آژانس از ایران را اقدامی «غیرسازنده» خواند و گفت روند مذاکره با جمهوری‌اسلامی با سرعتی که باید پیش نمی‌رود.
جمهوری اسلامی روز یک‌شنبه ۲۶ شهریور، مجوز فعالیت هشت بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ملیت‌های «فرانسوی و آلمانی» را در ایران لغو کرد.
همان زمان گروسی اقدام تهران را در ممنوع کردن ورود حدود یک‌سوم از «مجرب‌ترین بازرسان آژانس» که به این کشور اختصاص داده شده‌اند، محکوم کرد و آن را «نامتناسب و بی‌سابقه» خواند.
او در حاشیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به خبرنگار ایراناینترنشنال گفت که امیدوار است بتواند با مقام‌های جمهوری اسلامی دیدار و درباره حل این مساله و بازگشت به مذاکرات در مسیری سازنده‌تر، رایزنی کند چون «این اقدام اصلا خوب نیست».
با این حال مقام‌های جمهوری اسلامی از جمله سخنگوی وزارت امور خارجه از اخراج بازرسان دفاع کرده و آن را پاسخی به «زیاده‌خواهی» سه کشور اروپایی و آمریکا خواندند.
اشاره آن‌ها به بیانیه مشترک آمریکا و بریتانیا، فرانسه و آلمان به‌عنوان سه کشور اروپایی عضو برجام است که ۲۳ شهریور، ایران را تهدید کردند در صورت عدم همکاری فوری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اقدام به صدور قطعنامه در شورای حکام خواهند کرد.
کشورهای غربی اخیرا نیز ایران را به دلیل سنگ‌اندازی در مسیر فعالیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مسایل دیگر مانند برداشته شدن دوربین‌های نظارتی که در سال گذشته برداشته شدند و غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۶۰ درصد (نزدیک به درجه تسلیحاتی) محکوم کرده بودند.
در بیانیه مشترک صادر شده اما اشاره شده است که ایران در سه سطح پنج، ۲۰ و ۶۰ درصدی غنی‌سازی اورانیوم انجام می‌دهد و آژانس قادر نیست عدم تمایل ایران به ساخت بمب هسته‌ای را تایید کند.
پس از آنکه جمهوری اسلامی از پذیرفتن بازرسان آژانس با ملیت‌های آلمانی و فرانسوی خودداری کرد، بریتانیا، آمریکا، فرانسه و آلمان بیانیه‌ای مشترک منتشر کردند و از جمهوری اسلامی خواستند که از تصمیم خود درباره لغو مجوز بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صرف نظر کند.
در این بیانیه آمده است: «ایران باید فورا و به‌طور کامل با آژانس همکاری کند تا بازرسان بتوانند تضمین‌هایی ارائه دهند که برنامه اتمی ایران صلح‌آمیز است.»
گروسی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت اگر ایران به بازرسان آژانس مجوز ندهد، برایش پیامدهایى خواهد داشت از جمله عدم دست‌یابی به «تضمین‌ها، تاییدیه‌ها و رضایت جامعه بین‌الملل».
در نوامبر سال ۲۰۲۲ قطعنامه‌ای در زمینه فعالیت هسته‌ای ایران صادر شد که تهران را ملزم می‌کرد فورا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای تحقیق در زمینه کشف ذرات اورانیوم در سایت‌های اعلام نشده‌اش همکاری کند.
طبق توافق‌های برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ ایران تنها اجازه داشته تا غنی‌سازی را در سطح ۳/۶۷ درصد انجام دهد و ذخایرش هم باید تا سقف ۲۰۲ کیلوگرم باقی می‌ماند اما بر اساس گزارش‌های اخیر آژانس، تهران تعهدات خود را نقض کرده است.
همچنین جمهوری اسلامی نمی‌توانسته تا ۱۵ سال آینده از تجهیزاتی فراتر از سانترفیوژهای نسل اولش استفاده کند اما بر اساس گزارش آژانس، ایران هم‌اکنون در حال استفاده از هزار سانترفیوژ پیشرفته خود است.
استفاده از راکتور آب سنگین اراک و ادامه فعالیت ساختمان‌های تاسیسات هسته‌ای که بر اساس توافق برجام باید تغییر می‌کرد، از دیگر موارد نقض تعهدات جمهوری اسلامی است.
اواسط شهریور گروسی در گزارشی به اعضای شورای حکام اعلام کرد جمهوری اسلامی روند غنی‌سازی اورانیوم با سطح خلوص ۶۰ درصد را آهسته کرده اما همچنان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران ۱۸ برابر بیشتر از حد تعیین شده در توافق ۲۰۱۵ (سال ۱۳۹۴) است.
او همچنین پیشتر و در بازگشت از سفر به تهران، از وعده جمهوری اسلامی برای راه‌اندازی مجدد دوربین‌های نظارتی خبر داده بود.
این دوربین‌ها تابستان سال گذشته و در پی وخامت روابط تهران با قدرت‌های غربی از کار افتادند.
گروسی ۳۱ خرداد ماه درباره مذاکره آژانس با جمهوری اسلامی به ایراناینترنشنال گفته بود هنوز کار زیادی وجود دارد و ایران همچنان نیاز دارد شفاف‌سازی بیشتری درباره برنامه اتمی‌اش انجام دهد.
او نهم تیر ماه نیز اعلام کرد همکاری تهران و این آژانس سازمان ملل متحد در سطح و با سرعت مورد نظر پیش نمی‌رود.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تازگی و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل به ایراناینترنشنال گفت که راه برطرف کردن هر گونه شک و تردید نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی این است که به آژانس اجازه بازرسی داده شود؛ در غیر این صورت همه چیز پیچیده خواهد شد.
گروسی همچنین درباره نگرانی قانون‌گذاران کنگره آمریکا در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران گفت که آن‌ها باید از این ایده حمایت کنند که کار با آژانس، تنها راه برای مطمئن شدن از این قضیه است: «در غیر این صورت، ما بیشتر و بیشتر از هم دور می‌شویم و اوضاع غیر‌قابل مدیریت می‌شود.»
گروسی روز بیستم شهریور و در گزارش روز نخست نشست فصلی شورای حکام نیز بدون نام بردن از کشوری خاص، درباره کاهش علاقه‌مندی جامعه بین‌المللی به پاسخ‌گو کردن جمهوری اسلامی در قبال توسعه برنامه هسته‌ای خود ابراز نگرانی کرده بود.
سخنانی که به نظر می‌رسید واکنشی به توافق تهران و واشینگتن بر سر آزاد کردن شهروندان دوتابعیتی زندانی در ایران و رهاسازی دلارهای بلوکه شده جمهوری اسلامی باشد.
گروسی همچنین یادآور شده بود: «ما از سوی آمریکا از وجود یک فرآیند دوجانبه مطلع شده‌ایم اما وقتی صحبت از عرصه هسته‌ای می‌شود مشخص نیست چه چیزی می‌تواند مورد بحث باشد.»
او همان زمان در جمع خبرنگاران گفت آنچه در ایران می‌گذرد برای جهان «روتین» شده و این نگران‌کننده است زیرا موضوعات امروز همچون گذشته معتبرند.
پیشتر خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع دیپلماتیک خبر داده بود آمریکا و گروه اروپایی باقی مانده در برجام یعنی فرانسه، بریتانیا و آلمان «هیچ برنامه‌ای» برای محکوم کردن جمهوری اسلامی به دلیل عدم همکاری‌اش با آژانس ندارند.
در سال ۲۰۱۵، قدرت‌های بزرگ جهانی با جمهوری اسلامی به توافقی رسیدند که از آن با عنوان برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) یاد می‌شود و بر اساس آن تهران برنامه هسته‌ای خود را در ازای رفع تحریم‌های فلج کننده اقتصادی محدود می‌کرد.
آمریکا در سال ۲۰۱۸ و در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به طور یک‌جانبه از توافق برجام خارج شد و تحریم‌ها علیه ایران را دوباره اعمال کرد. در مقابل، تهران نیز با زیر پا گذاشتن موارد توافق شده، برنامه هسته‌ای خود را گسترش داد.
جمهوری اسلامی تاکنون فعالیت‌های اتمی خود را «صلح‌آمیز» خوانده و هر نوع اقدامی را در راستای ساخت تسلیحات هسته‌ای رد کرده است.
