اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دومین روز از نشست فصلی خود در روز ۲۱ شهریور به بررسی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و تطابق آن با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و توافق برجام پرداخت.
روز دوشنبه ۲۰ شهریور نخستین روز از این نشست در حالی برگزار شد که به گفته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هیچ پیشرفتی در موضوعات مورد اختلاف بین آژانس و تهران از زمان توافق اسفند گذشته تاکنون اتفاق نیفتاده است.
عمده این اختلاف‌ها بر سر نصب مجدد دوربین‌های نظارتی آژانس است که تهران آن‌ها را از سایت‌های هسته‌ای شناخته شده‌اش حذف کرده و نیز ضرورت توضیح ایران درباره وجود ذرات اورانیوم غنی‌شده تا سطح نزدیک به درجه تسلیحاتی.
گروسی در گزارش روز دوشنبه خود یادآوری کرد که ایران باید توضیحات فنی معتبری درباره ذرات اورانیوم یافت شده در ورامین و تورقوزآباد ارائه و آژانس را از سایت‌های کنونی خود در ارتباط با انرژی هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به اورانیوم مطلع کند.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به گذشت دو سال‌ونیم از تصمیم تهران درباره توقف اجرای پروتکل الحاقی گفت که تنها پس از حل مسایل پادمانی باقی‌مانده، آژانس در جایگاهی قرار می‌گیرد که بتواند برنامه هسته‌ای ایران را «صلح‌آمیز» بنامد.
گروسی هفته گذشته در گزارشی به اعضای شورای حکام اعلام کرد جمهوری اسلامی روند غنی‌سازی اورانیوم با سطح خلوص ۶۰ درصد را آهسته کرده اما همچنان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران ۱۸ برابر بیشتر از حد تعیین شده در توافق ۲۰۱۵ (سال ۱۳۹۴) است.
طبق توافق‌های برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ ایران تنها اجازه داشته تا غنی‌سازی را در سطح ۳/۶۷ درصد انجام دهد و ذخایرش هم باید تا سقف ۲۰۲ کیلوگرم باقی می‌ماند اما بر اساس گزارش‌های آژانس، ایران تعهدات خود را نقض کرده است.
همچنین جمهوری اسلامی نمی‌توانسته از تجهیزاتی فراتر از سانترفیوژهای نسل اولش تا ۱۵ سال آینده استفاده کند اما بر اساس گزارش آژانس، ایران هم‌اکنون در حال استفاده از هزار سانترفیوژ پیشرفته خود است.
استفاده از راکتور آب سنگین اراک و ادامه فعالیت ساختمان‌های تاسیسات هسته‌ای که بر اساس توافق برجام باید تغییر می‌کرد، از دیگر موارد نقض تعهدات ایران است.
گروسی در گزارش روز نخست نشست فصلی شورای حکام همچنین بدون نام بردن از کشوری خاص، درباره کاهش علاقه‌مندی جامعه بین‌المللی به پاسخ‌گو کردن جمهوری اسلامی در قبال توسعه برنامه هسته‌ای خود ابراز نگرانی کرد.
این سخنان او می‌تواند اشاره‌ای باشد به توافق تهران و واشینگتن بر سر آزاد کردن شهروندان دوتابعیتی زندانی در ایران و رهاسازی دلارهای بلوکه شده جمهوری اسلامی.
گروسی در همین زمینه یادآور شد: «ما از سوی آمریکا به وجود یک فرآیند دوجانبه مطلع شدهایم اما وقتی صحبت از عرصه هسته‌ای میشود مشخص نیست چه چیزی می‌تواند مورد بحث باشد.»
او در جمع خبرنگاران یادآور شد آنچه در ایران میگذرد برای جهان «روتین» شده و این نگرانکننده است زیرا موضوعات امروز همچون گذشته معتبرند.
پیشتر خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع دیپلماتیک خبر داده بود که آمریکا و گروه اروپایی باقی مانده در برجام یعنی فرانسه، بریتانیا و آلمان «هیچ برنامهای» برای محکوم کردن جمهوری اسلامی به دلیل عدم همکاریاش با آژانس ندارند.
یک منبع آگاه به خبرگزاری فرانسه گفت که در عوض، به دستور واشینگتن آن‌ها بیانیه مشترکی را به هیات مدیره آژانس ارائه خواهند کرد که انتظار میرود از حمایت گستردهای برخوردار شود.
در سال ۲۰۱۵، قدرتهای بزرگ جهانی با ایران به توافقی رسیدند که بر اساس آن تهران برنامه هسته‌ای خود را در ازای رفع تحریمهای فلج کننده اقتصادی محدود می‌کرد.
آمریکا در سال ۲۰۱۸ و در دوره ریاستجمهوری دونالد ترامپ از توافق برجام به طور یکجانبه خارج شد و تحریمها را دوباره علیه اعمال کرد و در مقابل، تهران نیز با زیر پا گذاشتن موارد توافق شده، برنامه هسته‌ای خود را افزایش داد.
جمهوری اسلامی تاکنون فعالیتهای خود را «صلح آمیز» خوانده و هر نوع اقدامی را در راستای ساخت تسلیحات هسته‌ای رد کرده است.
در نشست فصلی شورای حکام علاوه بر مسایل ایران، موضوعات دیگری مانند وضعیت نیروگاه اتمی زاپوریژیا پس از جنگ اوکراین مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نشست شورای حکام از ۱۱ تا ۱۵ سپتامبر (۲۰ تا ۲۴ شهریور) در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین اتریش برگزار میشود.
