دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده، پس از پایان دور تازه مذاکرات صلح اوکراین با ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری این کشور، اعلام کرد که مسائل مرتبط با قلمرو در منازعه میان اوکراین و روسیه هنوز حل نشدهاند اما معتقد است در نهایت حل خواهند شد.
ترامپ در این نشست رسانهای مشترک با زلنسکی که عصر یکشنبه هفتم دی به وقت محلی در وستپالمبیچِ ایالت فلوریدا برگزار شد، این دیدار را «فوقالعاده» خواند و تاکید کرد که این گفتوگوها «همچنان بسیار پیچیدهاند». او از ارائه زمانبندی قطعی برای حلوفصل چالشها خودداری کرد.
او که همراه با زلنسکی در این نشست رسانهای حاضر بود، گفت: «فکر میکنم ظرف چند هفته، به یک نتیجه میرسیم؛ به یک سمت یا سمت دیگر.»
در حالی که زلنسکی از «توافق صددرصدی» درباره تضمینهای امنیتی آمریکا–اوکراین خبر داد، ترامپ از بیان درصد مشخصی برای مفاد مورد توافق خودداری کرد، اما گفت این میزان میتواند نزدیک به ۹۵ درصد باشد.
ترامپ همچنین افزود: «ممکن است با وضعیتی روبهرو شویم که موضوعی که اصلا به آن فکر هم نمیکنید، به یک مساله بزرگ تبدیل شود و همهچیز را از هم بپاشد. ببینید، این یک مذاکره بسیار دشوار بوده است.»
او احتمال سفر به اوکراین و سخنرانی در پارلمان این کشور را در صورتی که به تضمین یک توافق صلح پایدار میان اوکراین و روسیه کمک کند منتفی ندانست، هرچند بهطور تلویحی انجام این کار را «بعید» خواند.
زلنسکی که سخنان خود را با تشکر از ترامپ آغاز کرده بود، در پاسخ به این اظهار نظر ترامپ گفت: «شما خوش آمدید.»
تمامیت ارضی اوکراین؛ همچنان حلنشده
رییسجمهوری آمریکا اذعان کرد که سرنوشت منطقه شرقی دونباس همچنان بهعنوان یک موضوع حلنشده باقی مانده است. روسیه از آغاز مذاکرات صلح بر واگذاری منطقه شرقی دونباس از سوی اوکراین تاکید کرده و آن را یکی از شروط اصلی توافق خوانده است.
نعیم قاسم یکشنبه هفت دی در یک سخنرانی تلویزیونی، خلع سلاح حزبالله را بخشی از یک پروژه «آمریکایی–اسرائیلی» توصیف کرد و گفت هدف از این طرح، حذف مقاومت، الحاق بخشی از خاک لبنان به اسرائیل و تبدیل باقیمانده کشور به ابزاری تحت مدیریت واشینگتن و تلآویو است.
او افزود مطالبه «انحصار سلاح» در شرایطی که اسرائیل به حملات و فشارهای خود ادامه میدهد، در راستای منافع لبنان نیست.
قاسم تاکید کرد تا زمانی که اسرائیل به اشغال بخشهایی از خاک لبنان ادامه میدهد و حاکمیت این کشور را از مسیرهای زمینی، هوایی و دریایی نقض میکند، هیچ طرفی حق ندارد از گروههای لبنانی بخواهد سلاح خود را کنار بگذارند.
موضعگیری دبیرکل حزبالله درباره ارتش لبنان
دبیرکل حزبالله با اشاره به آتشبس برقرارشده میان حزبالله و اسرائیل گفت مقاومت، در کنار دولت لبنان، به تعهدات خود پایبند بوده و برای حفظ حاکمیت ملی با ارتش لبنان همکاری کرده است.
او اتهامزنیها درباره ناتوانی ارتش لبنان در انجام وظایفش را تلاشی برای ایجاد شکاف میان ارتش و مقاومت دانست و گفت این همکاری «ایدهآل» بوده و استقرار نیروهای ارتش در مناطق مرزی را تسهیل کرده است.
این سخنان در حالی بیان میشود که بر اساس توافق آتشبس، نیروهای حزبالله و ارتش اسرائیل باید جنوب لبنان را ترک میکردند و ارتش لبنان جایگزین آنها میشد.
اسرائیل اگرچه از بیشتر مناطق عقبنشینی کرده، اما همچنان در پنج موضع راهبردی در امتداد مرز باقی مانده است.
بر این اساس انتظار میرود تحت فشار شدید آمریکا و با احتمال گسترش حملات اسرائیل، ارتش لبنان مرحله نخست طرح خلع سلاح حزبالله در جنوب رود لیتانی، واقع در حدود ۳۰ کیلومتری مرز با اسرائیل، را تا پایان سال میلادی تکمیل کنند.
به گزارش تایمز اسرائیل رودولف هیکل، فرمانده ارتش لبنان، سهشنبه دوم دی در یک جلسه نظامی گفت: «ارتش در حال تکمیل مرحله اول طرح خود است.»
او گفت که ارتش با دقت در حال برنامهریزی «برای مراحل بعدی» خلع سلاح است.
قاسم با رد این روند گفت اجرای تعهدات لبنان تنها در صورتی معنا دارد که اسرائیل نیز به تعهدات خود، از جمله توقف حملات، عقبنشینی کامل، آزادی زندانیان و آغاز بازسازی مناطق آسیبدیده، عمل کند.
او تاکید کرد تا زمانی که این شرایط محقق نشود، لبنان خود را ملزم به اقدام جدیدی نمیداند.
امسال نیز به مانند سال گذشته میلادی، فیلمهای رسمی سینمای ایران که با مجوز و با حجاب اجباری ساخته شدهاند، بخت چندانی در جشنوارههای جهانی و اکران سینماها در کشورهای مختلف نداشتند و در عوض سینمای زیرزمینی ایران به اوج رسید، از جمله با موفقیت فیلم «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی که نه تنها نخل طلای کن امسال را نصیب برد، بلکه حالا در پایان سال به جرگه مطرحترین فیلمها در فصل جوایز بدل شده و بعید نیست که سهمی در جوایز اسکار و گلدن گلوب هم برای خود دست و پا کند.
سینمای اجتماعی و نسل جوان
«سانشاین اکسپرس»، ساخته امیرعلی نوایی فیلم زیرزمینی بود که در بخش اصلی جشنواره روتردام به نمایش درآمد؛ فیلمی که هم در فرم و هم محتوا قرار نیست دنبالهروی جریان مرسوم باشد و از نقطه آغاز تا انتها با فضای عجیبی روبهرو هستیم که به غایت به جامعه پیچیده، تو در تو و چند لایه امروز ایران شبیه است که حالا اینجا در قطاری به سوی ناکجا در حرکت به نظر میرسد.
«جماعت» ساخته سهند کبیری هم که در بخش «آینده روشن» جشنواره روتردام به نمایش درآمد هم فارغ از محدودیتهای دست و پا گیر سعی دارد بخشی از تاریخ اجتماعی ایران امروز را که بیش از چهار دهه در سینمای رسمی سانسور شده بود، با مخاطبش در میان بگذارد و در این راه ابایی ندارد که تصویری صاف و صادق و بدون پردهپوشی از روابط اجتماعی نسلی را عیان کند که به همه باید و نبایدهای معمول در جامعه بسته ایران نه میگوید و خواهناخواه راه خود را میجوید.
پای سینمای اجتماعی ایران با فیلم «هزار و یک فریم» ساخته مهرنوش علیا به جشنواره برلین هم رسید؛ فیلمی که به شکل زیرزمینی در ایران ساخته شده و دخترانی که در فیلم میبینیم، حجاب اجباری ندارند. از این رو فیلم در فضای راحتتری پیش میرود که با درونمایه فیلم پیوند دارد، اما از طرف دیگر مضمون فیلم میتواند به عنوان مدرکی دال بر فساد در سینمای ایران، مورد سوءاستفاده حکومت و تندروهایش قرار بگیرد؛ حکومتی که از ابتدای انقلاب تا به امروز با فاسد خواندن محیط سینمای ایران، در پی محدود کردن دستاندرکاران آن است، تا جایی که در اوایل دهه شصت برای هر فیلم یک ناظر اخلاقی تعیین میکرد تا روابط زنان و مردان را کنترل کند.
جشنواره ونیز امسال میزبان دو فیلم اجتماعی زیرزمینی بود: «کمدی الهی» و «درون امیر». کمدی الهی ساخته علی عسگری در واقع ادامهای است بر فیلمهای قبلی این فیلمساز که این بار شخصیتر شده و مشکلات فیلمسازی در ایران و درگیری با سانسور را با طنزی ظریف به تصویر میکشد.
«درون امیر» ساخته امیر عزیزی هم سعی دارد تصویری از زندگی زیرزمینی تهران امروز را ثبت کند.
تهران امروز
«بیداد» ساخته سهیل بیرقی که در جشنواره کارلوویواری، بزرگترین جشنواره اروپای شرقی و مرکزی- جایزه ویژه هیئت داوران را به دست آورد، تصویر عریان و بی پردهای بود از تهران امروز؛ داستان دختری از نسل زد به نام ساتی که عاشق خوانندگی است و همه تلاشهایش برای گرفتن مجوز به جایی نمیرسد و او هم تن نمیدهد به همخوانیهایی که در آن حتی صدای او شنیده نمیشود. ساتی تصمیم میگیرد در خیابان بخواند. از این رو تصمیم او به تصمیم یک نسل پیوند میخورد: مطالبه حق خود از طریق خیابان.
«تهران، کنارت» دومین فیلم علی بهراد هم در جشنواره کارلوویواری به نمایش درآمد. فیلمی که تصویری عریان از نسل جوان در تهران امروز ارائه میدهد و به همین دلیل در ایران اجازه نمایش ندارد.
«دوگانه» ساخته عباس نظام دوست (نمایش در جشنواره تالین) و «میان رویا و امید» ساخته فرنوش صمدی (نمایش در جشنواره تورنتو) هم سعی داشتند تصویری از زندگی معاصر در تهران امروز را ثبت کنند.
تجربهگرایی
شهرام مکری در تازهترین ساختهاش با نام «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» که در تاجیکستان ساخته شده، از محدودیتهای سینمای ایران نظیر حجاب اجباری گریخته و در فیلمی تجربی، ساختار بسیار پیچیدهای را بنا میکند.این فیلم هم ادامهای است بر آثار قبلی او با همان سبک و سیاق: نماهای بلند(و گاه بسیار بلند که در هر دو بخش اول فیلم بدون قطع روایت میشود)، داستان پیچ در پیچ و تو در تو و روایت دایرهوار که در آن اتفاقات و وقایع به نقطههای قبلی خود باز میگردند.
علی فرهمند در اولین فیلم خود با نام «تنها صداست که میماند» که در جشنواره پکن نمایش داده شد، ضمن کنار گذاشتن حجاب اجباری، داستان انتزاعی غریبی را به شکل سیاه و سفید و بدون دیالوگ شکل می دهد با ارجاع های متعدد به تاریخ سینما.
سینمای مهاجرت
فیلمسازان مهاجر هم امسال حضور چشمگیری در جشنوارههای جهانی داشتند. «مردهشور» تازهترین فیلم عبدالرضا کاهانی که با تلفن همراه ساخته شده در جشنواره ادینبورگ درخشید؛ فیلمی که در آن همان شخصیت ساده، اما غریب و دوستداشتنی فیلم قبلی با عنوان زیارتگاه (با بازی همان بازیگر، نیما صدر) گویی از پرده سینما بیرون آمده و حالا در فیلم تازه هم ظاهر شده است، این بار مردی مردهشور در کانادا که به شکلی برای سفارت ایران کار میکند و مردهها را به شکل سنتی و مذهبی میشوید.
«ژرفنای شب» ساخته فرهاد ویلکیجی در خارج از کشور قتلهای زنجیرهای را دستمایه قرار داد و سپیده فارسی با مستندی به نام «روحت را در دستت بگیر و قدم بزن» با موضوع فلسطین در جشنواره کن شرکت کرد.
انقلاب و ایران
همایون غنیزاده در دومین فیلمش «آه، چه روزهای خوشی بود» که نخستین نمایش جهانیاش را در جشنواره تالین تجربه کرد، چهار بازیگر شناخته شده(علی نصیریان، نوید محمدزاده، پیمان معادی و گلشیفته فراهانی) را در کنار شیرین نشاط (هنرمند و فیلمساز شناختهشده)، تکتک در جایی از این جهان در جلوی دوربین نشانده تا مکالمه بسیار پیچیدهای را شکل دهند، مکالمهای که داستان یک خانواده را به داستان یک انقلاب پیوند میزند.
سینمای مستند
سعید نوری در فیلمی به نام «تهران تاریخ ناتمام»، یک فیلم آرشیوی با کنار هم قرار دادن بخشهایی از فیلمهای سینمای پیش از انقلاب خلق کرد که در جشنواره روتردام به نمایش درآمد. مهرداد اسکویی بافیلم «ماه و روباه صورتی» جایزه بهترین فیلم جشنواره ایدفا- مهمترین جشنواره سینمای مستند جهان- را به دست آورد؛ فیلمی که داستان زندگی یک دختر افغانستانی در ایران و تلاشاش برای مهاجرت به اروپا را تصویر میکند. «گذشته آینده استمراری» ساخته فیروزه خسروانی هم که مشکلات اجتماعی- سیاسی ایران و در نتیجه آن، مهاجرت و دور بودن افراد از خانوادهشان را دستمایه قرار میدهد، در بخش دیگری از جشنواره ایدفا، جایزهای را به خود اختصاص داد.
وزارت دفاع اسرائیل یکشنبه هفتم دی در بیانیهای اعلام کرد این سامانه پس از طی یک روند پیچیده تحقیق و توسعه و انجام مجموعهای گسترده از آزمایشها، به نیروی هوایی اسرائیل تحویل داده شد.
در این بیانیه آمده است پرتو آهنین در جریان آزمایشهای میدانی توانست راکتها، خمپارهها و پهپادها را با موفقیت رهگیری کند و اکنون بهعنوان یک قابلیت مکمل، در کنار گنبد آهنین، فلاخن داوود و سامانه دفاعی پیکان به کار گرفته خواهد شد.
بر اساس توضیحات وزارت دفاع اسرائیل، این سامانه از یک لیزر پرانرژی و سامانه هدفگیری پیشرفته الکترو-اپتیکی استفاده میکند که امکان انهدام دقیق اهداف هوایی متنوع را با هزینه عملیاتی بسیار پایین فراهم میسازد؛ موضوعی که به گفته مقامهای اسرائیلی، مزیت اصلی این فناوری نسبت به رهگیرهای موشکی متعارف به شمار میرود.
روزنامه هاآرتص پیش از این گزارش داده بود هزینه هر رهگیری در سامانه لیزری جدید تنها حدود ۱۰ شِکِل، معادل سه و نیم دلار، است؛ در حالی که هر رهگیری در گنبد آهنین ۴۹ هزار دلار هزینه دارد.
اسرائیل از تغییر موازنه دفاع هوایی میگوید
اسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، در مراسم تحویل این سامانه گفت: «برای نخستین بار در جهان، یک سامانه رهگیری لیزری پرقدرت به بلوغ کامل عملیاتی رسیده و در شرایط شبیهسازیشده عملیاتی، رهگیریهای موفق متعددی انجام داده است.»
کاتز از تمام کسانی که در این دستاورد خارقالعاده نقش داشتند، تشکر کرد و افزود این تحول «قواعد بازی» را تغییر میدهد و پیام روشنی برای دشمنان اسرائیل در منطقه دارد.
نورمن رول، رییس پیشین میز ایران در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، پیشتر در صفحه ایکس خود استقرار چنین سامانهای را راهبردی برای تضعیف تهدیدهای موشکی جمهوری اسلامی و گروههای نیابتی آن در منطقه توصیف کرده بود.
امیر بارام، مدیرکل وزارت دفاع اسرائیل، نیز در مراسم تحویل این سامانه به نیروی هوایی اسرائیل اعلام کرد تحویل سامانه پرتو آهنین نشاندهنده عبور از مرحله توسعه و ورود به فاز تولید انبوه است.
به گفته او، همزمان با تولید این سامانه، کار روی نسلهای بعدی سامانههای دفاعی لیزری برای استقرار زمینی و هوایی ادامه دارد.
پرتو آهنین از سال ۲۰۱۴ در اسرائیل در دست توسعه قرار داشت و بهعنوان مکمل سامانه گنبد آهنین طراحی شد. این سامانه با تحویل به ارتش اسرائیل، در روند ادغام با شبکه چندلایه پدافند دفاع هوایی این کشور قرار گرفت.
زلنسکی بار دیگر بر موضع همیشگی خود درباره واگذاری سرزمین تاکید کرد و به خبرنگاران گفت: «شما موضع ما را میدانید. ما باید به قانون و مردممان احترام بگذاریم. ما به قلمرویی که تحت کنترل ماست احترام میگذاریم.»
رییسجمهوری اوکراین افزود که میتوان برای هر کدام از بخشهای حلنشده طرح صلح، از جمله مساله قلمرو، از «همهپرسی» استفاده کرد. او همچنین احتمال نقشآفرینی پارلمان این کشور را منتفی ندانست.
او گفت: «میتوانیم درباره هر کدام از بندهای این طرح همهپرسی برگزار کنیم. قطعا جامعه ما باید انتخاب کند. این مردم اوکراین هستند که باید رای بدهند، چون این سرزمین، زمینِ یک نفر نیست؛ این سرزمینِ ملت ما برای نسلهای آینده است.»
قانون اساسی اوکراین اجازه نمیدهد این کشور از طریق رای پارلمان از قلمرو خود صرفنظر کند. تصمیم درباره واگذاری سرزمین باید از طریق همهپرسی و با رای مردم تائید شود.
زلنسکی پس از این نشست رسانهای با انتشار ویدیویی از دیدار با ترامپ در فلوریدا نوشت: «گفتوگویی بنیادین درباره همه موضوعات داشتیم و از پیشرفتهایی که تیمهای آمریکا و اوکراین در هفتههای اخیر به دست آوردهاند، بسیار قدردانی میکنیم.»
واکنش اروپا به پیشرفت مذاکرات
همزمان، سخنگوی دفتر نخستوزیری بریتانیا، با انتشار بیانیهای درباره گفتوگوی رهبران اروپا با ترامپ درباره طرح صلح اوکراین، اعلام کرد: «گفتوگوها بر تلاشها برای تضمین صلح در اوکراین متمرکز بود و رهبران، ترامپ را بهخاطر پیشرفتهایی که تاکنون حاصل شده، مورد تحسین قرار دادند.»
اورسولا فوندرلاین، رییس کمیسیون اروپا، نیز پس از تماس تلفنی با زلنسکی، ترامپ و رهبران اروپایی، پیشرفت گفتوگوها را «خوب» ارزیابی و تاکید کرد که اوکراین به تضمینهای امنیتی محکم و خدشهناپذیر نیاز دارد.
او با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اروپا آماده است برای تثبیت این پیشرفتها به همکاری با اوکراین و شرکای آمریکایی ادامه دهد. آنچه در این تلاش اهمیت اساسی دارد، برخورداری از تضمینهای امنیتی محکم و خدشهناپذیر از همان روز نخست است.»
ارجاع ترامپ به «فریب روسیه»
ترامپ در این نشست خبری بارها به تحقیقات مرتبط با مداخله روسیه در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا اشاره کرد و این موضوع را «باعث نزدیکی» خودش به ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه خواند.
او گفت: «ما با هم از فریب روسیه، روسیه، روسیه عبور کردیم. با وجود این فریب، من با او [پوتین] رابطه بسیار خوبی داشتم.
ترامپ پیشتر ابراز امیدواری کرده بود که رابطهاش با پوتین به تلاشهایش برای پایان دادن به جنگ روسیه با اوکراین کمک کند.
«فریب روسیه» به موضوع تلاشهای مسکو برای اثرگذاری بر انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۵ با هدف کمک به پیروزی ترامپ اشاره دارد و از آن زمان یکی از مجادلههای دامنهدار میان ترامپ و متحدانش با مخالفان، بهویژه دموکراتها بوده است.
تحقیقات مرتبط با این موضوع دو سال نخست دوره اول ریاستجمهوری ترامپ را تحتالشعاع قرار داد و در نهایت اعلام شد که شواهد کافی برای اینکه رابرت مولر، بازپرس ویژه وقت، بتواند به تبانی میان کارزار انتخاباتی ترامپ و روسها برسد، وجود نداشت.
استقبال مسکو از گفتوگوها
کیریل دیمیتریف، نماینده ویژه پوتین، پس از دیدار روز یکشنبه ترامپ با زلنسکی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت جهان از تلاشهای صلح ترامپ قدردانی میکند.
