مطالب بیشتر
به گزارش آسوشیتدپرس به نقل از مایکروسافت، استفاده ایران از هوش مصنوعی در حوزه جنگ سایبری طی سال گذشته به شکل بیسابقهای افزایش یافته است. بر اساس این پژوهش، تنها در ماه ژوئیه ۲۰۲۵، بیش از ۲۰۰ مورد از فعالیت دشمنان خارجی در زمینه تولید محتوای جعلی مبتنی بر هوش مصنوعی شناسایی شده که بیش از دو برابر آمار سال قبل و ده برابر بیشتر از سال ۲۰۲۳ بوده است.
بهرهبرداری از هوش مصنوعی برای جاسوسی و فریب
در گزارش سالانه تهدیدات دیجیتال مایکروسافت آمده است که ایران، همانند روسیه و چین، از ابزارهای هوش مصنوعی برای انجام حملات سایبری، انتشار اطلاعات نادرست و نفوذ به سامانههای حساس آمریکا استفاده میکند. این گزارش تاکید دارد که جمهوری اسلامی در کنار گروههای تبهکار سایبری، از قابلیتهای هوش مصنوعی برای خودکارسازی حملات و بهبود روشهای نفوذ بهره گرفته است.
مایکروسافت هشدار داده است که این فناوری میتواند ایمیلهای فیشینگ ضعیف را به متون حرفهای و قابل اعتماد تبدیل کند، چهرههای دیجیتال جعلی از مقامات دولتی بسازد و حتی عملیات جاسوسی را پنهانتر و دقیقتر کند.
طبق این گزارش، دولتهای متخاصم از جمله حکومت ایران، حملات سایبری خود را با هدف دستیابی به اطلاعات محرمانه، مختل کردن خدمات عمومی حیاتی و تضعیف اعتماد عمومی در جوامع هدف انجام میدهند.
واکنش حکومت ایران به گزارش مایکروسافت
در پی انتشار این گزارش، نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد پنجشنبه در بیانیهای به خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد که تهران این اتهامات را رد میکند. در این بیانیه آمده است: «جمهوری اسلامی ایران هیچگونه عملیات سایبری تهاجمی علیه هیچ کشوری آغاز نکرده و نخواهد کرد. اما به عنوان قربانی حملات سایبری، در برابر هرگونه تهدید، واکنشی متناسب با ماهیت و گستره آن نشان خواهد داد.»
این موضعگیری در حالی مطرح میشود که به گفته مایکروسافت، ایران در حال توسعه ظرفیتهای خود در زمینه جنگ سایبری با کمک هوش مصنوعی است و از این فناوری برای عملیات فریب، از جمله ساخت محتوای خبری و تبلیغاتی جعلی در شبکههای اجتماعی استفاده میکند.
ایران در کنار قدرتهای سایبری دیگر
مایکروسافت در گزارش خود تاکید میکند که ایران در کنار روسیه، چین و کره شمالی، از هوش مصنوعی نهتنها برای مقاصد نظامی بلکه برای عملیات نفوذ سیاسی و تبلیغاتی نیز بهره میبرد. این کشورها از هوش مصنوعی برای ترجمه و بازتولید پیامهای تبلیغاتی به زبانهای مختلف، شبیهسازی صدای مقامها و انتشار اطلاعات جعلی با هدف تاثیرگذاری بر افکار عمومی استفاده کردهاند.
امی هوگان-برنی، معاون بخش امنیت مایکروسافت، در اینباره گفته است: «ما شاهد آن هستیم که بازیگران دولتی، از جمله ایران، در حال استفاده از هوش مصنوعی برای افزایش دقت و سرعت حملات سایبری خود هستند. این روند نگرانکننده است، زیرا بسیاری از نهادهای آمریکایی هنوز از سامانههای دفاعی قدیمی استفاده میکنند.»
او هشدار داده که این سال، نقطه عطفی در امنیت سایبری جهانی است و کشورها باید سرمایهگذاری در دفاع دیجیتال را جدی بگیرند.
جنگ سایبری در مسیر هوشمندتر شدن
به گفته کارشناسان، جمهوری اسلامی ایران طی سالهای اخیر سرمایهگذاری چشمگیری در حوزه فناوریهای نوین سایبری انجام داده است. گزارشهای پیشین نیز از همکاری برخی نهادهای ایرانی با گروههای هکری وابسته به سپاه پاسداران در عملیات علیه اهداف آمریکایی، اسرائیلی و اروپایی خبر داده بودند.
مایکروسافت هشدار داده است که با پیشرفت سریع هوش مصنوعی، تعادل جهانی در حوزه امنیت سایبری در حال تغییر است. این شرکت میگوید [حکومت] ایران و دیگر قدرتهای سایبری با تکیه بر این فناوری، توانستهاند حملات دقیقتر، سریعتر و کمهزینهتری را طراحی کنند — در حالی که کشورهای هدف، از جمله آمریکا، هنوز در مرحله تطبیق با تهدیدات جدید هستند.
گزارش مایکروسافت تصویری نگرانکننده از ورود هوش مصنوعی به عرصه جنگ سایبری ارائه میدهد؛ جایی که ایران در کنار رقبای جهانی خود، از این فناوری برای افزایش نفوذ دیجیتال و قدرت بازدارندگی بهره میبرد.
اگرچه تهران هرگونه فعالیت تهاجمی را رد کرده، اما کارشناسان معتقدند رقابت سایبری میان حکومت ایران و غرب وارد مرحلهای تازه شده است — مرحلهای که در آن مرز میان فناوری و امنیت بیش از هر زمان دیگری در هم تنیده است.
به نوشته آسوشیتدپرس، یک مقام پیشین دولت ترامپ که در جریان جزئیات این طرح بوده، گفته است پیشنهاد ونزوئلا شامل خروج مادورو از قدرت طی سه سال آینده و انتقال مسئولیت ریاستجمهوری به دلسی رودریگز، معاون او، بوده است تا باقیمانده دوره ششساله کنونی دولت را تا ژانویه ۲۰۳۱ اداره کند.
طبق این طرح، رودریگز اجازه نامزدی در انتخابات بعدی را نداشت و هدف از آن، کاهش فشارهای فزاینده آمریکا بر دولت مادورو عنوان شده بود. با این حال، کاخ سفید این پیشنهاد را رد کرده و تاکید کرده است که مشروعیت مادورو را به رسمیت نمیشناسد و او را «رهبر یک دولت نارکوتروریستی» میداند.
نگرانی از اقدام نظامی آمریکا
افشای این طرح در زمانی صورت گرفته که در کاراکاس نگرانیها از احتمال دستور حمله نظامی از سوی دونالد ترامپ برای برکناری مادورو شدت گرفته است. روزنامه میامی هرالد نخستین بار بخشهایی از این طرح را منتشر کرد، اما کاخ سفید از اظهارنظر رسمی در این باره خودداری کرده است.
در واکنش به این گزارش، مادورو در یک برنامه تلویزیونی طرح یادشده را «تلاشی برای تفرقهافکنی در میان مردم» خواند و با لحنی تمسخرآمیز گفت: «آیا کسی باور میکند سیا در ۶۰ سال گذشته در ونزوئلا فعالیتی نداشته است؟»
دلسی رودریگز، معاون رئیسجمهوری نیز در پیامی در تلگرام، این گزارش را «اخبار جعلی» توصیف کرد و نوشت: «دروغ! رسانههایی که به زبالهدان جنگ روانی علیه مردم ونزوئلا میپیوندند.» او تاکید کرد که رهبری کشور کاملاً متحد است.
افزایش عملیات نظامی آمریکا در دریای کارائیب
همزمان با این تحولات، ارتش آمریکا از اوایل سپتامبر چندین حمله دریایی علیه قایقهای مظنون به قاچاق مواد مخدر در دریای کارائیب انجام داده است؛ حملاتی که به گفته منابع آمریکایی، دستکم چهار مورد آن شامل قایقهایی بوده که از سواحل ونزوئلا به راه افتادهاند.
این حملات پس از استقرار سه ناوشکن موشکهدایتشونده ایجیس در آبهای اطراف ونزوئلا انجام شد. دولت ترامپ این اقدام را بخشی از تلاش برای مقابله با «تهدید کارتلهای مواد مخدر آمریکای لاتین» معرفی کرده است.
اما در اقدامی بیسابقه، ترامپ شخصاً تایید کرد که به سازمان سیا مجوز عملیات مخفی در خاک ونزوئلا داده است. او همچنین گفت دولتش در حال بررسی گزینههای جدید برای انجام حملات بیشتر در منطقه است، اما مشخص نکرد که آیا مجوزی برای اقدام مستقیم علیه مادورو صادر شده یا خیر.
به نوشته آسوشیتدپرس، این اظهارات تنش میان واشینگتن و کاراکاس را بهطور چشمگیری افزایش داده است.
«عملیات روانی» برای شکاف در حاکمیت مادورو
برایان فونسکا، پژوهشگر دانشگاه بینالمللی فلوریدا، در گفتوگو با آسوشیتدپرس گفته است سخنان ترامپ بخشی از عملیات روانی است. او میگوید هدف از این اقدامات «افزایش فشار بر رژیم مادورو و ایجاد شکاف میان نخبگان سیاسی و نظامی کشور برای کنار زدن او از قدرت» است.
به گفته واندا فلاب-براون، کارشناس مؤسسه بروکینگز، فشارهای نظامی و سیاسی واشینگتن بهروشنی نشان میدهد که «هدف نهایی دولت ترامپ، فروپاشی حکومت مادورو است.» او گفته است: «اقدامات در دریای کارائیب در واقع برای وادار کردن ارتش ونزوئلا به ترک حمایت از رئیسجمهوری انجام میشود.»
اتهامات گسترده علیه مادورو
نیکلاس مادورو که در ژانویه سال جاری برای سومین دوره ششساله سوگند یاد کرد، به گفته مخالفان، انتخابات سال گذشته را با تقلب به نفع خود تمام کرد. در دوران اول ریاستجمهوری ترامپ، دادگاههای فدرال آمریکا او را به تروریسم و قاچاق مواد مخدر متهم کردند.
وزارت دادگستری آمریکا نیز امسال جایزه اطلاعات منجر به بازداشت او را به ۵۰ میلیون دلار افزایش داد و او را «یکی از بزرگترین قاچاقچیان مواد مخدر در جهان» نامید.
در همین حال، تام کاتن، رئیس کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا، در بیانیهای تاکید کرد: «سیاست دولتهای ترامپ و بایدن تغییر نکرده و مادورو همچنان رهبر قانونی ونزوئلا شناخته نمیشود.»
فشار فزاینده برای تغییر در کاراکاس
آسوشیتدپرس در پایان گزارش خود مینویسد کمپین فشار دولت ترامپ بر ونزوئلا بهگونهای طراحی شده است تا ارتش و نزدیکان مادورو را از او جدا و او را وادار به استعفا کند. به گفته کارشناسان، اعلام عمومی عملیات سیا بخشی از همین راهبرد است تا احساس ناامنی و تزلزل در اطراف مادورو افزایش یابد.
اما با وجود این فشارها، دولت کاراکاس نشانهای از عقبنشینی نشان نداده و همچنان بر مشروعیت و انسجام داخلی خود تاکید میکند — موضوعی که نشان میدهد بحران ونزوئلا و تقابل آن با واشینگتن، در مسیر تشدید قرار گرفته است.
