مطالب بیشتر
فایننشال تایمز دوشنبه ۲۶ خرداد نوشت تصمیم اسرائیل برای آغاز حمله به زیرساختهای انرژی ایران با هدف قرار دادن دستکم دو تاسیسات گازی و دو انبار سوخت، «قمار خطرناکی» بود که شوک بیشتری را به بازارهای جهانی انرژی وارد کرد.
یکشنبه ۲۵ خرداد مخازن سوخت تهران و تاسیسات گازی سواحل جنوبی ایران هدف حملات اسرائیل قرار گرفت و انرژی به نقطه مهم دیگری در درگیریهای دو طرف تبدیل شد.
بخش انرژی فرسوده ایران که سالهاست از سرمایهگذاری خارجی محروم مانده، پیش از شروع جنگ نیز آسیبپذیر بود.
ایران باوجود داشتن برخی از غنیترین ذخایر نفت و گاز جهان، بحرانهایی مانند قطعی دائمی برق، کمبود سوخت و وقفه در صادرات گاز را تجربه کرده است.
جهش قیمت نفت در بازارهای آسیا
با آغاز معاملات نفت در بازار آسیا در دوشنبه ۲۶ خرداد، قیمت نفت خام برنت با جهشی پنج درصدی به بیش از ۷۸ دلار برای هر بشکه رسید؛ سطحی که آخرینبار در ماه ژانویه ثبت شده بود، اما سپس اندکی کاهش یافت.
قیمت نفت از زمان آغاز درگیریها تاکنون حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است.
این رشد قیمتی ناشی از نگرانیها درباره گسترش درگیری در منطقهای است که نزدیک به یکسوم نفت جهان در آن تولید میشود.
تنگه هرمز و نگرانیهای جهانی
تنگه هرمز آبراه باریکی است که از طریق آن ایران، عربستان سعودی، عراق، کویت، قطر و امارات متحده عربی یکسوم نفت و گاز جهان را صادر میکنند.
به گفته ریچارد برانز، رییس بخش تحلیل ژئوپلیتیک شرکت تحقیقاتی انرژی اَسپِکتس، درگیریها بهطور پیوسته شدت میگیرد و روشن نیست این روند کجا و چگونه متوقف خواهد شد.
نگرانی اصلی بازار، هدف قرار گرفتن زیرساختهای انرژی در سراسر خاورمیانه و بسته شدن تنگه هرمز است.
ریچل ریوز، وزیر دارایی بریتانیا، یکشنبه هشدار داد افزایش مداوم قیمت نفت میتواند به تشدید دوباره تورم بینجامد.
او گفت دولت بریتانیا اوضاع را از نزدیک زیر نظر دارد و تاکید کرد: «این بحران نهتنها بر خاورمیانه، بلکه بر همه ما تاثیر عمیق میگذارد. تجربه سالهای اخیر نشان داده حوادث دوردست پیامدهای گستردهای برای بریتانیا دارد.»
استراتژی اسرائیل
اسرائیل یکشنبه اعلام کرد انبارهای سوختی را هدف قرار داده که کاربرد دوگانه غیرنظامی و نظامی دارند. هدف این حملات آسیب به تامین انرژی داخلی ایران است، نه صادرات نفت که عمدتا به چین صورت میگیرد.
تحلیلگران معتقدند اسرائیل همان روش لبنان را در ایران هم تکرار میکند.
این راهبرد شامل ترور فرماندهان کلیدی، تخریب شبکههای ارتباطی و حملات هوایی مداوم به اهداف از پیش تعیینشده است.
به گفته جان راین از موسسه مطالعات استراتژیک لندن، حمله به تاسیسات انرژی ایران بُعد تازهای از درگیریها است که با هدف نابودی زیرساختهای دفاعی کلیدی، احتمالا فلج کردن نظام، و ایجاد بیثباتی در جامعه و حاکمیت صورت میگیرد.
قوانین بینالمللی
حقوق بینالملل حمله به تاسیسات انرژی نظامی را مجاز میداند، اما هدف قرار دادن نیروگاههایی که به مراکز غیرنظامی مانند بیمارستانها و تاسیسات آبی خدمات میدهند، ممنوع است.
با این حال، جمهوری اسلامی به برخی از زیرساختهای انرژی اسرائیل حمله کرده است.
یکشنبه مسئولان پالایشگاه حیفا اعلام کردند خطوط لوله و شبکه انتقال این مجموعه آسیب دیدهاند، اما این رویداد تلفات جانی نداشته است.
نگرانی از تشدید درگیریها
جمهوری اسلامی در گذشته هرگاه احساس تهدید کرده، آمادگی خود را برای تشدید تنشها نشان داده تا دیگران نیز ناگزیر به پرداخت هزینه شوند.
در سال ۲۰۱۹ و همزمان با اعمال سیاست «فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ، تهران به حمله به نفتکشها در خلیج فارس و تاسیسات نفتی عربستان سعودی متهم شد.
به گفته صنم وکیل، عضو اندیشکده چَتِم هاوس، جمهوری اسلامی میخواهد درگیری را محدود نگه دارد، اما اگر به بنبست برسد، ممکن است رفتار خود را تغییر دهد.
در حال حاضر، بازار جهانی نفت با عرضه کافی مواجه است و اوپک نیز وعده داده تولید را افزایش دهد، با این حال معاملهگران نگران تشدید درگیریها هستند و خود را برای افزایش قیمتها آماده میکنند.
