اسرائیل هیوم: آمریکا پیشنهاد داده است غنیسازی ایران به جزیرهای در خلیج فارس منتقل شود
روزنامه اسرائیل هیوم به نقل از یک منبع دیپلماتیک عرب گزارش داد آمریکا به جمهوری اسلامی پیشنهاد داده است فعالیتهای غنیسازی ایران به یک تاسیسات در جزیرهای در خلیج فارس منتقل شود و تولیدات این تاسیسات برای مصارف غیرنظامی در چند کشور منطقه استفاده شود.
این منبع آگاه گفت طبق پیشنهاد آمریکا، غنیسازی اورانیوم در ایران تنها در تاسیسات سطحی و نه زیرزمینی مجاز خواهد بود و جمهوری اسلامی باید تاسیسات زیرزمینی خود را برچیند.
رسانههای ایران گزارش دادند که سه تبعه هندی که پس از ورود به تهران ناپدید شده بودند، طی عملیات پلیس در ورامین آزاد شدند.
همچنین گفته شده چندین تبعه دیگر از کشورهای مختلف نیز که به دنبال صدور ویزا برای مهاجرت به کشور دیگری بودند، در این محل نگهداری میشدند.
به گفته مقامهای ایران، این افراد پیش از سفر، از طریق صفحهای در اینستاگرام با وعده صدور ویزای استرالیا به تهران سفر و آدمربایان پس از ورود آنها به ایران، در تماس خانوادههایشان، درخواست مبلغی معادل یک میلیون و ۸۰۰ هزار روپیه برای آزادیشان کرده بودند.
خبرگزاری تسنیم نوشت که افراد بازداشتشده در این پرونده از اتباع خارجی بوده و بهصورت «سازمانیافته» اقدام به گروگانگیری کرده بودند.
جزئیات بیشتر از هویت بازداشتشدگان و شرایط قربانیان منتشر نشده است.
نتایج یک پژوهش تازه در ایران نشان میدهد برخی از دانشآموختگان به دلایلی چون بیکاری یا حتی بهمنظور گرفتن انتقام از نظام آموزشی، به نگارش پایاننامه برای دیگران روی میآورند؛ پدیدهای که با عنوان «سایهنویسی پایاننامه» نیز شناخته میشود.
پدیده سایهنویسی پایاننامه که طی سالهای اخیر در دانشگاههای ایران گسترش یافته، ابعاد جدیدی پیدا کرده است.
پژوهش رضا همتی از دانشگاه اصفهان و مریم بهارلویی از دانشگاه یزد به بررسی دلایل و انگیزههای دانشآموختگان برای ورود به این بازار سیاه پرداخته است.
این مطالعه کیفی که نتایج آن در آخرین شماره فصلنامه «پژوهشهای راهبردی مسائل اجتماعی» دانشگاه اصفهان منتشر شد، با مصاحبه از ۱۵ سایهنویس مستقل انجام گرفته است.
محققان شش دسته انگیزه اصلی را شناسایی کردند که از مشکلات مالی و بیکاری تا احساس سرخوردگی از سیستم آموزشی و تمایل به انتقامگیری از آن متغیر است.
این انگیزهها شامل «تقلا برای بقا»، «سرخوردگی تمامعیار»، «دانشگاه در چنبره فساد»، «عصیان علیه دانشگاه»، «تجربه احساسی متناقض» و «تصورات مختلف از سایهنویسی» است.
شرایط اقتصادی، محرک اصلی سایهنویسی
بر اساس یافتههای این پژوهش، فشارهای مالی و ناتوانی از کسب درآمد اصلیترین دلیل گرایش دانشآموختگان به پایاننامهنویسی برای دیگران است.
یکی از مشارکتکنندگان در این رابطه گفت: «من متولد سال ۱۳۶۴ هستم و برای کسی مثل من با این سن و با این مدرک، خیلی زشت و خجالتآور است بخواهم از بابام پول بگیرم.»
انتقام از نظام آموزشی
بخش قابلتوجهی از سایهنویسان فعالیت خود را نوعی انتقامجویی از نظام آموزشی میدانند. این افراد معتقدند ناکارآمدی نظام آموزشی آنها را در شرایط نامناسبی قرار داده است.
یکی از مصاحبهشوندگان درباره انگیزه انتقامجوییاش گفت: «منم انتقام میگیرم. چه جوری؟ اینجوری که همش خودمو تبلیغ میکنم تا دانشجوها پایاننامه ننویسن و بدن من تا این چرخه تکرار بشه.»
یافتههای این مطالعه مشخص کرد بسیاری از این افراد نظام آموزشی را ناکارآمد میدانند و معتقدند سیاستهای اشتباه نظیر تودهای شدن آموزش عالی، موجب وخامت شرایط آنها شده است.
تودهای شدن بهمعنای گسترش بیش از حد و بیرویه دانشگاهها و موسسات آموزشی است؛ روندی که باعث شده تعداد زیادی از افراد وارد دانشگاه شوند، بدون آنکه زیرساختهای لازم مانند کیفیت آموزش، امکانات پژوهشی یا بازار کار متناسب با آن رشد کرده باشد.
نتیجه این وضعیت، افزایش شمار دانشآموختگان بیکار یا ناراضی است که تحصیلات دانشگاهی را نه راهی برای پیشرفت، بلکه تجربهای ناکارآمد و بیثمر تلقی میکنند.
تصورات متناقض از سایهنویسی
بررسیها نشان میدهد خود سایهنویسان برداشتهای متناقضی از کارشان دارند؛ برخی این فعالیت را غیراخلاقی میدانند اما بهدلیل فشارهای اقتصادی ناچار به ادامه آن هستند، در حالی که برخی دیگر سایهنویسی را نوعی «کمک» به دانشجویان تلقی میکنند.
یکی از مشارکتکنندگان در این مطالعه گفت: «من اصلا فکر نمیکنم این کار غیراخلاقی است. برعکس، من دارم کمک میکنم به دانشجوها و لطف میکنم تا بتونن دفاع کنن.»
گسترش بازار سیاه پایاننامهنویسی
نتایج این پژوهش حاکی از آن است که بازار سیاه پایاننامهنویسی در ایران به شکل «هوشمندانهای» خود را با نیازهای متقاضیان منطبق کرده و با ارائه تخفیفها و پرداخت چندمرحلهای، شرایط را برای دانشجویان آسان کرده است.
همتی و بهارلویی این معضل را صرفا ناشی از عوامل فردی نمیدانند، بلکه آن را برآمده از دگرگونیهای ساختاری در نظام آموزش عالی تلقی میکنند؛ از جمله گسترش سیاستهای خصوصیسازی و تودهای شدن آموزش که بسترهای لازم را برای شکلگیری و گسترش سایهنویسی پایاننامه فراهم کردهاند.
نقش استادان دانشگاه در دامن زدن به سایهنویسی
بر اساس یافتههای این پژوهش، عدم نظارت جدی استادان راهنما و در برخی موارد همراهی آنها با دانشجویان متخلف، یکی از عوامل کلیدی گسترش بازار سیاه پایاننامهنویسی محسوب میشود.
یکی از سایهنویسان گفت: «از رفتوآمد و ارتباط دانشجو با [استاد] راهنما، هر استادی میتواند متوجه شود که پایاننامه را خود دانشجو نوشته یا نه؛ ولی الان میبینیم خیلی راحت دانشجوها در کل زمان پایاننامهنویسی پنج بار یا شش بار یا کمتر میرن پیش راهنما و راحت هم دفاع میکنن و استاد و دانشگاه چیزی نمیگن.»
به گفته محققان، این وضعیت خود عاملی برای ترغیب دانشجویان به «برونسپاری» پایاننامه محسوب میشود، زیرا دانشجویان شاهد هستند که همکلاسیهایشان بدون مواجهه با مشکل خاصی، از این روش استفاده کرده و موفق به دفاع شدهاند.
پژوهشگران برای مقابله با این مشکل، پیشنهادهایی ارائه دادهاند که شامل تقویت نظارت بر روند راهنمایی پایاننامهها، اصلاح آییننامههای مربوط به شیوه راهنمایی، ایجاد ساز و کار افشاگری، و تقویت برنامههای کارآموزی و فرصتهای شغلی در حین تحصیل است.
آنها هشدار دادند ادامه روند کنونی میتواند اعتبار نظام آموزش عالی ایران را به خطر بیندازد و به همین دلیل، نیازمند مداخله و توجه جدی سیاستگذاران است.
دهها شهروند که عمدتا ساکن شهرهای جنوبی ایران هستند، با ارسال پیامهایی به ایراناینترنشنال گفتند قطع برق و آب در اوج گرما، جان آنها را به لب رسانده است.
ایراناینترنشنال در جریان کارزار «خط بحران» از مخاطبان خود پرسید قطع مداوم برق چه خسارتهایی برای آنان به بار آورده است.
یک شهروند ساکن اهواز گفت قرار بود بهدلیل دمای بسیار بالا، برق این شهر قطع نشود، اما ساعت چهار بعد از ظهر و در اوج گرما، نه تنها برق بلکه آب هم قطع شده است.
دمای هوای اهواز و شمار دیگری از شهرهای استان خوزستان از اوایل اردیبهشت بهطور میانگین ۴۱ درجه بوده است.
اواخر اردیبهشت نیز دمای هوای اهواز از ۴۸ درجه عبور کرد.
در سالهای گذشته، کشور در تابستان با بحران کمبود برق مواجه بود، اما این بار بحرانی که مقامهای جمهوری اسلامی آن را «ناترازی» میخوانند، بسیار زودتر از تابستان و از اردیبهشت آغاز شد.
شهروندی دیگر از شهرستان دیر در استان بوشهر با ارسال ویدیویی به ایراناینترنشنال گفت: «ساعت نزدیک یک بعد از ظهر و در اوج گرما، برق و آب را در شهری با این همه پالایشگاه و منابع انرژی قطع کردهاند.»
بوشهر نیز در هفتههای گذشته، گرمایی مشابه خوزستان را تجربه کرده است.
۱۲ خرداد بندر دیر با دمای ۴۷.۴ درجه، رتبه نخست فهرست گرمترین نقاط جهان را به خود اختصاص داد.
در همین روز، امیدیه، اهواز و صفیآباد دزفول از استان خوزستان نیز در میان پنج شهر گرم نقاط جهان قرار گرفتند.
ناتوانی حکومت برای تامین برق در سالهای گذشته چندین بار صدها شهر و روستای ایران را در خاموشی فرو برده و شهروندان را با قطع انرژی در اوج گرما مواجه کرده است.
دوشنبه ۱۲ خرداد کسبه بازار ماهیفروشان بندرعباس در اعتراض به نداشتن کولر با وجود گرمای شدید، در حضور نماینده بهداشت استان تجمع کردند.
شهروندی در پیامی به ایراناینترنشنال گفت بهدلیل قطع برق و از کار افتادن دکلهای ایرانسل، دسترسی به اینترنت در منطقه محل سکونتش مختل شده و ناچار شده برای ارسال یک پیام در واتساپ، در گرمای جنوب به بخش دیگری از منطقه برود.
شهروندی دیگر نیز گفت در طبقه چهاردهم زندگی میکند و در اوج گرما هم برق قطع شده و هم آب: «نه میتوانیم حمام برویم، نه میتوانیم کولر را روشن کنیم. از امکانات اولیه زندگی هم محرومیم.»
باوجود این اعتراضها، برق خانگی در ایران از اواسط اردیبهشت بهطور منظم و روزانه قطع میشود.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت پزشکیان، ۱۳ خرداد گفت: «از قطع برق خوشحال نیستیم، اما به دلیل کمبود شدید مجبور به ادامه آن هستیم.»
او افزود: «تلاش میکنیم قطع برق را به حداقل برسانیم، بهخصوص در استانهایی که دمای هوا بالاتر است. دولت تمام تلاش خود را در این زمینه انجام خواهد داد.»
یکی از شهروندان با ارسال ویدیویی به کارزار خط بحران، با اشاره به پیامدهای قطع برق بر کسب و کارش گفت از ساعت ۹ صبح برق قطع شده و نمیتواند کرکرههای مغازه را بالا بدهد و در این اوضاع اقتصادی مجبور شده است در خانه بماند.
چندین شهروند دیگر از سوختن یخچالهای خانگی و صنعتی، کولر گازی و دیگر لوازم الکترونیکی خود گفتند که دهها میلیون تومان خرج اضافه روی دستشان گذاشته است.
شهروندی ترکیب «بیکاری، گرما، سوختن لوازم برقی، بیآبی و فقر» را فلاکتی خواند که جمهوری اسلامی نصیب ایران کرده است.
عباس علیآبادی، وزیر نیرو، اخیرا با تاکید بر کمبود برق و تداوم خاموشیها اعلام کرد تشخیص اولویت قطع برق به استانها واگذار شده است.
او گفت پیشتر صنایع در اولویت قطع برق بودند، اما اکنون این بخش از اولویت خارج شده است.
کارشناسان توقف سرمایهگذاری در صنعت برق، توسعه نیافتن نیروگاهها و شبکه فرسوده را عامل اصلی ناترازی برق و کسری ۱۴ هزار مگاواتی آن در ایران دانستهاند.
شهروندی با ارسال ویدیویی به ایران اینترنشنال به قطع برق منزلش اشاره کرد و گفت جمهوری اسلامی بعد از ۴۷ سال حتی با گرفتن پول برق، نمیتواند مردم را تامین کند.
یوسف رجی، وزیر خارجه لبنان، در دیدار با عباس عراقچی، همتای ایرانی خود، در بیروت گفت بدون خلع سلاح حزبالله، پولی برای بازسازی لبنان وجود نخواهد داشت. ساعاتی پیش از این دیدار، عراقچی در فرودگاه بیروت ابراز امیدواری کرد فصل جدیدی از روابط دوجانبه بر اساس «منافع متقابل» آغاز شود.
شبکه الحدث سهشنبه ۱۳ خرداد به نقل از منابع آگاه گزارش داد رجی در دیدار با عراقچی به او گفت «ماجراجوییهای نظامی» حزبالله، به «اشغال» لبنان از سوی اسرائیل پایان نداده است.
رجی افزود این ماجراجوییهای نظامی، لبنان را در شرایط دشواری قرار دادهاند و حلوفصل بحران تنها از مسیر دیپلماسی امکانپذیر است.
عراقچی صبح سهشنبه پس از ورود به بیروت، با رییسجمهوری و وزیر امور خارجه لبنان دیدار کرد.
به گزارش الحدث، وزیر خارجه لبنان به همتای ایرانی خود هشدار داد بدون خلع سلاح حزبالله، پولی برای بازسازی لبنان در کار نخواهد بود.
رجی همچنین تاکید کرد هماهنگی میان تهران و بیروت صرفا باید از مسیر دولت لبنان انجام گیرد.
عراقچی ساعاتی پیش در بدو ورود به فرودگاه رفیق حریری گفت جمهوری اسلامی در همه مراحل از «سیادت و تمامیت ارضی لبنان» پشتیبانی کرده و همچنان مقابل «اشغالگری» اسرائیل از این کشور پشتیبانی خواهد کرد.
او اضافه کرد: «این البته به معنی حمایت یک کشور دوست از دوستان خودش در لبنان است و به هیچ وجه به معنی دخالت در امور لبنان نمیدهد. هیچ کشوری در منطقه حق ندارد در امور داخلی بقیه کشورهای منطقه دخالت کند.»
حزبالله در ماههای اخیر، در پی نابودی زیرساختهای نظامی خود در حملات اسرائیل و کشته شدن رهبران و فرماندهان برجستهاش، از جمله حسن نصرالله و هاشم صفیالدین، بهشدت تضعیف شده است.
این ضربات و سپس برقراری آتشبس فرصتی در اختیار دولت لبنان قرار داد تا پس از سالها نفوذ حزبالله، بار دیگر اقتدار خود را بازیابد.
در ماههای گذشته و همزمان با پیشرفت ارتش لبنان در زمینه برچیدن مواضع و انبارهای تسلیحاتی حزبالله و مصادره مهمات و سلاح در جنوب این کشور، دولت لبنان نیز تلاشهایی برای بازپسگیری فرودگاه بیروت با حمایت آمریکا انجام داد.
اسرائیل بارها هشدار داده جمهوری اسلامی از طریق این فرودگاه به تامین مالی حزبالله میپردازد. مقامهای لبنانی نیز گفتهاند حزبالله سالها از این فرودگاه برای قاچاق و تحکیم نفوذ خود بهره میبرد.
این گروه پس از سقوط حکومت بشار اسد، مسیرهای اصلی انتقال سلاح از ایران به لبنان از طریق سوریه را نیز از دست داد.
اظهار امیدواری عراقچی برای آغاز فصل جدید روابط با لبنان بر اساس «منافع متقابل»
رسانههای لبنانی گزارش دادند وزیر خارجه این کشور در دیدار با عراقچی تاکید کرد که بیروت بر اهتمام جمهوری اسلامی نسبت به «امنیت، ثبات و صلح داخلیاش» حساب میکند، تا از این طریق بتواند بر چالشهای بزرگی که با آنها روبهروست، غلبه کند.
رجی افزود این چالشها شامل تلاش دیپلماتیک برای «آزادسازی سرزمینهای تحت اشغال اسرائیل و توقف تجاوزات مستمر آن»، گسترش حاکمیت دولت لبنان بر سراسر خاک خود و انحصار سلاح در دست دولت میشود.
به گفته او، لبنان خواهان دریافت تضمینهایی از سوی «کشورهای دوست» است تا حمایتهای لازم تنها از طریق دولت و نهادهای رسمی صورت گیرد و دولت بتواند نقش خود را در بازسازی و احیای اقتصادی کشور ایفا کند.
لبنان پس از ماهها بنبست سیاسی و کارشکنی حزبالله، دیماه ۱۴۰۳ موفق به انتخاب ژوزف عون بهعنوان رییسجمهوری جدید شد؛ چهرهای مورد حمایت آمریکا که اکنون با تقویت ارتش تلاش دارد در برابر نفوذ حزبالله توازن ایجاد کند.
نواف سلام، نخستوزیر جدید لبنان، اوایل خرداد تاکید کرد «دوران صدور انقلاب ایران به پایان رسیده» و افزود: «ما در برابر وجود سلاحهایی خارج از کنترل دولت سکوت نخواهیم کرد.»
عراقچی نیز در بدو ورود به فرودگاه رفیق حریری بیروت گفت بررسی روابط دوجانبه از محورهای اصلی دیدارهای او با مقامهای ارشد لبنان خواهد بود.
او ابراز امیدواری کرد در سایه تحولات اخیر منطقه و شرایط جدید لبنان، «فصل جدیدی از روابط احترامآمیز» تهران و بیروت بر اساس «منافع متقابل» آغاز شود.
عراقچی در ایکس تصویری از خود در رستورانی در قاهره منتشر کرد. پیشتر نیز انتشار تصویر او در رستورانی در دمشق در آخرین روزهای حکومت اسد، موجب واکنش کاربران ایرانی شده بود.
واکنش اسرائیل به سفر منطقهای عراقچی
عراقچی عصر ۱۱ خرداد و پیش از سفر لبنان، به قاهره رفت و با عبدالفتاح السیسی، رییسجمهوری و بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، دیدار و گفتوگو کرد.
او پس از پایان این سفر، با انتشار پستی به زبان عربی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «بعد از سالهای طولانی، دیپلماسی ایران و مصر وارد مرحله جدیدی شده است. سطح تعامل و همکاری سیاسی و از آن مهمتر، میزان اعتماد و اطمینان در روابط دو کشور بیسابقه است.»
این سفر با واکنشهایی در اسرائیل مواجه شد.
یائیر لاپید، نخستوزیر پیشین اسرائیل و از چهرههای برجسته منتقد بنیامین نتانیاهو، دیدار عراقچی از مصر و سخنان او درباره همکاری تهران و قاهره را «زنگ هشدار» خواند.
لاپید در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ماههاست که دولت اسرائیل با تشویق و تامین مالی قطر، کارزاری ضد مصری به راه انداخته که در حال تضعیف توافقهای صلح است.»
او این رویکرد دولت نتانیاهو را «هزینهبر و خطرناک» توصیف کرد و افزود: «توافقهای صلح با مصر یک دارایی راهبردی برای اسرائیل به شمار میروند و دولت بعدی ناچار خواهد بود سریع و مسئولانه برای بهبود روابط و متوقف کردن محور ایران وارد عمل شود.»
روزنامه والاستریت ژورنال در گزارشی اختصاصی اعلام کرد که وزارت دادگستری آمریکا در حال بررسی این موضوع است که آیا شرکتهای گوتام آدانی، میلیاردر هندی، تحریمهای ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی در خصوص فروش محصولات نفتی را نقض کردهاند یا خیر.
این روزنامه آمریکایی روز دوشنبه ۱۲ خرداد در گزارشی اعلام کرد که طبق بررسیهای این نشریه، نفتکشهایی که بین بندر موندرا در سواحل غربی هند و خلیج فارس تردد میکردند، حرکتهایی شبیه به حرکات کشتیهایی داشتهاند که به دنبال فرار از تحریمها هستند.
دادستانهای ایالات متحده که فعالیت نفتکشهای حامل گاز مایع متعلق به شرکتهای آدانی را زیر نظر دارند، به مواردی از اختلاف در مکان ثبتشده کشتیها و احتمال دستکاری در سیستم مکانیاب کشتیها رسیدهاند.
گوتام آدانی، دومین فرد ثروتمند آسیا، سال گذشته در پروندهای مربوط به رشوهخواری در آمریکا تحت پیگرد قرار گرفته بود. او که در ماههای اخیر از طریق دوست دیرینش، ناندرا مودی، نخستوزیر هند، تلاش میکرد دولت آمریکا را برای پایان دادن به بررسی اتهام رشوهخواری متقاعد کند، حالا با چالشی تازه در خصوص خریداری محصولات پتروشیمی از جمهوری اسلامی روبهرو شده است.
گروه آدانی گزارش والاستریت ژورنال درباره ادعای ارتباطات با دریافت گاز مایع از ایران را بهطور قاطع رد کرده است.
یک کشتی حامل گاز مایع متعلق به پاناما
این گروه با انتشار بیانیهای در روز دوشنبه ۱۲ خرداد اعلام کرد: «آدانی بهطور قاطع هرگونه مشارکت عمدی در دور زدن تحریمها یا تجارت با گاز مایع منشأ ایرانی را تکذیب میکند. همچنین، ما از هیچگونه تحقیقاتی از سوی مقامات آمریکایی در این زمینه آگاه نیستیم.»
بررسیهای گستردهتر دفتر دادستانی ایالات متحده در ناحیه بروکلین ممکن است برای تلاشهای آدانی با هدف اعاده حیثیت و پاکسازی نام خود مشکلساز شود. اگرچه دونالد ترامپ در حال عقبنشینی از اجرای سختگیرانه قوانین ضد رشوهخواری خارج از مرزهای آمریکاست، اما در عین حال خریداران نفت و گاز ایران را هدف قرار داده است.
ترامپ ماه گذشته در رسانه اجتماعی خود، تروثسوشال نوشت: «هر کشور یا فردی که حتی مقدار اندکی از نفت یا محصولات پتروشیمی ایران را بخرد، بلافاصله مشمول تحریمهای ثانویه خواهد شد. آنها به هیچ وجه اجازه معامله با ایالات متحده را نخواهند داشت.»
آدانی که از متحدان نزدیک نخستوزیر هند محسوب میشود، ریاست گروهی از شرکتهای زیرساختی به نام خودش را بر عهده دارد که در رشد اقتصادی هند در سالهای گذشته نقش کلیدی داشتهاند. ارزش ۱۵۰ میلیارد دلاری سهام این گروه، آدانی و خانوادهاش را در میان ثروتمندترین خانوادههای جهان قرار داده است.
تحقیقات درباره محمولهها
به گفته منابع آگاه، دادستانها در حال بررسی فعالیتهای چند کشتی حمل گاز مایع هستند که محمولههایی به شرکت آدانی تحویل دادهاند.
سخنگوی آدانی گفته است که تاکنون واردات گاز مایع بخش کوچکی از فعالیتهای این شرکت بوده، اما اکنون در حال رشد است و در سال مالی گذشته ۱.۴۶ درصد از درآمد حدود ۱۲ میلیارد دلاری این شرکت را شامل شده است.
تحقیقات والاستریت ژورنال درباره گروهی از کشتیهای حامل گاز مایع که از اوایل سال ۲۰۲۴ بین بندر موندرا و خلیج فارس تردد داشتند، نشانههایی را آشکار کرده که از نظر کارشناسان ردیابی کشتیها، از تلاش برای پنهانسازی مسیر واقعی حکایت دارد.
به گفته تومر رانان، تحلیلگر ریسک دریایی در شرکت بیمه لویدز که تانکرهای حامل گاز مایع را ردیابی میکند، یکی از تاکتیکهای رایج کشتیها برای دور زدن تحریمها دستکاری سیستم شناسایی خودکار کشتی است. به این ترتیب موقعیت کشتی بهدرستی مخابره نمیشود.
یک کشتی با پرچم پاناما به نام اساماس بروس (SMS Bros) که بهار سال گذشته محمولهای از گاز مایع را برای آدانی حمل میکرده، چنین الگوهای مشکوکی را نشان داده است. طبق دادههای رهگیری کشتیها این کشتی روز ۱۵ فروردین ۱۴۰۳ در کناره خورالزبیر عراق پهلو گرفته بود.
در تصاویر ماهوارهایِ این کشتی در تاریخ مورد نظر در محل اعلامشده دیده نمیشود؛ در عوض، کشتیای با مشخصات مشابه در فاصله حدود ۵۰۰ کیلومتریِ بندر تنبک در استان هرمزگان مشاهده شده است.
اوایل پاییز ۱۳۹۹ مقامات حکومت ایران از افتتاح نخستین اسکله صادرات گاز مایع در «بندر خدماتی-صادراتی تنبک» در آیندهای نزدیک خبر داده بودند.
به گفته سمیر مدنی از پایگاه ردیابی تانکرها (TankerTrackers.com) که بیش از ۹ هزار کشتی را بر اساس تصاویر ماهوارهای فهرست کرده، این کشتی همان کشتی اساماس بروس (SMS Bros) بوده است.
روز ۲۰ فروردین ۱۴۰۳، دادههای سیستم شناسایی خودکار (AIS) نشان میدهند که اساماس بروس (SMS Bros) در نزدیکی سواحل امارات بوده و در این زمان وزن کشتی سنگینتر از قبل شده است؛ این به معنای بارگیری است.
دادهها حاکی از آن است که این کشتی شب بیستم فروردین به سمت جنوب حرکت کرده و روز بعد در نزدیکی سواحل عمان لنگر انداخته است.
اسناد بررسی شده نشان میدهند که روز ۲۲ فروردین یکی از شرکتهای آدانی قراردادی برای بارگیری حدود ۱۱هزار و ۲۵۰ تُن گاز مایع از بندر صحار عمان با این کشتی امضا کرده است. با این حال، دادههای سیستم شناسایی خودکار نشان نمیدهد که این کشتی در بندر صحار پهلو گرفته باشد.
پس از آن کشتی اساماس بروس (SMS Bros) به بندر موندرا رفت، جایی که طبق اسناد گمرکیِ بررسی شده از سوی والاستریت ژورنال در روز ۲۹ فروردین یک شرکت دیگر از شرکتهای اقماری متعلق به آدانی محمولهای با مشخصات مشابه را از طریق آن وارد کرده است. ارزش اعلامشده این محموله چیزی بیش از ۷ میلیون دلار است.
به گفته کارشناسان خریداران نفت و گاز ایران اغلب از اسناد جعلی منتسب به عمان و عراق استفاده میکنند.
سخنگوی آدانی درباره این محموله گفته بود که یک شرکت ثالث لجستیکی مدیریت آن را بر عهده داشته و اسنادی دارند که نشان میدهد مبدا نهایی بندر صحار بوده است.
به گفته او شرکتهای آدانی کشتیها را از نظر علائم هشدار بررسی میکنند، اما مالک، بهرهبردار یا ناظر کشتیها نیستند و نمیتوانند درباره فعالیت کشتیهایی که کنترل آنها را در دست ندارند، اظهار نظر کنند.
سخنگوی آدانی گفت: «ما به تمام وظایف و مسئولیتهای یک واردکننده صادق عمل کردهایم.»
دیگر موارد مشکوک
کشتی اساماس بروس (SMS Bros) که سال گذشته نامش را به نیل (Neel) تغییر داد، ترددهای مشکوک دیگری هم داشته است.
سوابق بندر بنگلادش از خرداد سال گذشته نشان میدهند که این کشتی محمولهای از گاز مایع را از ایران برای واردکنندهای ناشناس تخلیه کرده است، در حالی که دادههای سیستم شناسایی خودکار این کشتی همان مسیر اعلامشده به عراق در ماه فروردین را گزارش کردهاند.
در چند مورد دیگر هم تصاویر ماهوارهای این کشتی را در موقعیتی که سیستم شناسایی خودکار گزارش کرده بود، نشان نمیدهد. بیورِن بِرگمَن، تحلیلگر داده در سازمانهای غیرانتفاعی گلوبال فیشینگ واچ و اسکایتروث این مورد را تایید کرده است.
سه کشتی دیگر حامل گاز مایع هم نیز در مسیرهای میان بندر موندرا و خلیج فارس، نشانههایی از پنهانکاریهای مشابه و جعل دادههای سیستم شناسایی خودکار داشتهاند.
یکی از آنها از سوی همان شرکتی اداره میشود که اساماس بروس (SMS Bros) را مدیریت میکند. این کشتی در فهرستی که از سوی گروهی فراجناحی از سناتورهای آمریکایی منتشر شد، جزو کشتیهای مظنون به حمل نفت و گاز برای جمهوری اسلامی است.
شرکت ادارهکننده کشتیها و کاپیتان کشتی اساماس بروس (SMS Bros) به درخواستهای والاستریت ژورنال برای اظهارنظر پاسخ ندادند.
به نظر میرسد کشتی سوم هم تاکتیکهای مشابهی را در سفرهایش به موندرا به کار گرفته باشد، از جمله گزارش توقف در بندر خور الزبیر که در تصاویر ماهوارهای دیده نمیشود.
چهارمین کشتی که اغلب محمولههایی به بندر موندرا میبرد، در گزارش سال ۲۰۲۴ وزارت انرژی آمریکا به عنوان کشتی درگیر در صادرات محصولات نفتی ایران فهرست شده بود.
والاستریت ژورنال ماه گذشته دریافت که این کشتی هم موقعیت خود را روی ریلهای قطار بندر خور الزبیر گزارش کرده بود.
آدانی و اتهام رشوهخواری
حدود دو سال پیش گزارشی منتشر شد که ادعا میکرد گروه آدانی با کنترل پنهانی بخشهایی از سهام از طریق شرکتهای فراساحلی (آفشور)، قوانین بورس هند را نقض کرده است. به دنبال این گزارش ارزش سهام شرکتهای آدانی سقوط کرد، البته بخشی از این ضرر اکنون بازیابی شده است.
حدود شش ماه پیش این گروه با چالش جدیدی مواجه شد؛ دادستانهای آمریکایی، او را به تقلب متهم کردند و گفتند که [این گروه] حدود ۲۵۰ میلیون دلار رشوه به مقامات هندی داده تا قراردادهای سودآورِ تامین انرژی خورشیدی را تصاحب کند.
گروه آدانی گزارش اولیه را «بهکل دروغ» و اتهامات دولت آمریکا را «بیاساس» خواند.
براساس مطالب فاش شده، آدانی دو شرکت حقوقی قدرتمند به نامهای «کرکلند اند الیس» و «کوئین امانوئل» را استخدام کرده است و وکلای او در ماه مارس (حدود سه ماه پیش) در جریان تلاش برای مختومه کردن پرونده با دادستانهای آمریکایی دیدار کردهاند.
شش عضو جمهوریخواه کنگره نیز بطور آشکار اعلام کردهاند که طرح اتهام علیه آدانی با اولویتهای سیاست خارجی ترامپ، از جمله حفظ روابط تجاری قوی با هند، مغایرت دارد. ترامپ همچنین با صدور یک فرمان اجرایی، تعقیب قضایی بر اساس «قانون اقدامات فساد خارجی» (FCPA) را «معلق» کرده است.
اگرچه این پرونده از دل تحقیقاتی در مورد قانون اقدامات فساد خارجی بیرون آمده، اما آدانی به توطئه و تقلب در اوراق بهادار متهم شده است، نه نقض مستقیم این قانون.
