روز جهانی بهداشت قاعدگی؛ تلاش برای شکستن تابوها و ایجاد دسترسی برابر
هر ماه بیش از دو میلیارد زن در سراسر جهان قاعدگی را پشت سر می‌گذارند، اما بسیاری از آن‌ها به امکانات کافی برای مدیریت مناسب این دوره دسترسی ندارند.
هر ماه بیش از دو میلیارد زن در سراسر جهان قاعدگی را پشت سر می‌گذارند، اما بسیاری از آن‌ها به امکانات کافی برای مدیریت مناسب این دوره دسترسی ندارند.
با گذشت یک دهه از آغاز جنبش جهانی روز بهداشت قاعدگی، هنوز میلیون‌ها زن و دختر در سراسر جهان با چالش‌های جدی در مدیریت این دوران روبه‌رو هستند.
در ایران نیز آموزش بهداشت قاعدگی در مدارس با کمبودهای جدی مواجه است و برخی باورهای غلط همچنان سلامت زنان را تهدید می‌کند.
از جمله مشکلات رایج در کشور، باورهای نادرست درباره حمام کردن در دوره قاعدگی و جدی گرفته نشدن دردهای این دوره است. دردهای شدید قاعدگی می‌تواند نشانه بیماری‌هایی مانند آندومتریوز باشد که نادیده گرفتن آن پیامدهای جدی برای سلامت زنان به همراه خواهد داشت.
زنان مناطق روستایی و محروم ایران با چالش‌های بیشتری در این زمینه مواجه هستند و کمبود آگاهی یا نبود امکانات بهداشتی مناسب آن‌ها را در معرض خطر عفونت‌های مزمن قرار می‌دهد.
لیلا سعادتی، عضو تحریریه ایران‌اینترنشنال، در همین رابطه گفت دو کتاب درسی با عنوان «تفکر و سبک زندگی» ویژه دختران و پسران از سوی آموزش و پرورش برای پایه هفتم منتشر شده، اما تنها به‌طور بسیار مختصر در بخشی از کتاب ویژه دختران به بهداشت قاعدگی پرداخته شده است.
او افزود: «نکته قابل توجه این است که این کتاب‌ها در همه مناطق، به‌ویژه در روستاها و مناطق محروم، تدریس نمی‌شوند.»
سعادتی این وضعیت را نشانه فقدان عدالت آموزشی در کشور دانست و هشدار داد: «این بی‌عدالتی حتی در دسترسی به محصولات بهداشتی قاعدگی نیز وجود دارد.»
به گفته او، نبود امکانات بهداشتی و دسترسی نداشتن به محصولات مناسب به‌طور مستقیم عامل بسیاری از بیماری‌ها، از جمله عفونت‌های واژینال است.
ماموریت جهانی برای ایجاد جهان دوستدار قاعدگی
روز جهانی بهداشت قاعدگی که هر سال ۲۸ مه برگزار می‌شود، امسال با شعار «با هم برای جهانی دوستدار قاعدگی» بر ضرورت اقدام جمعی تاکید دارد تا اطمینان حاصل شود که قاعدگی مانعی بر سر راه دسترسی زنان و دختران به آموزش، سلامت و فرصت‌های برابر نباشد.
تاریخ انتخابی برای این روز که نخستین‌بار در سال ۲۰۱۴ توسط سازمان غیردولتی آلمانی «واش یونایتد» برگزار شد، جنبه‌ای نمادین دارد.
ماه مه، به‌عنوان پنجمین ماه سال میلادی، نماد متوسط طول دوره قاعدگی یعنی پنج روز است و عدد ۲۸ نیز بیانگر میانگین تعداد روزهای یک چرخه قاعدگی محسوب می‌شود.
ابعاد چندگانه قاعدگی
بر اساس آمار سازمان ملل متحد، بیش از دو میلیارد زن در سراسر جهان هر ماه قاعدگی را تجربه می‌کنند، اما همه توانایی صحبت درباره آن یا امکان «مدیریت شایسته» آن را ندارند.
این مساله فراتر از یک چالش بهداشتی است و پیامدهای گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف دارد.
بهداشت قاعدگی به مجموعه روش‌ها و شرایطی گفته می‌شود که به افراد اجازه می‌دهد دوره قاعدگی خود را به شکلی ایمن، بهداشتی و همراه با حفظ کرامت انسانی مدیریت کنند.
این مفهوم شامل دسترسی به محصولات تمیز و موثر قاعدگی مانند پَدهای بهداشتی، تامپون یا کاپ قاعدگی، حریم خصوصی برای تعویض آن‌ها و امکانات مناسب برای دفع بهداشتی محصولات استفاده شده است.
پیامدهای بهداشتی و اجتماعی
بی‌توجهی به بهداشت قاعدگی پیامدهای گسترده‌ای برای زنان و دختران به‌دنبال دارد. از منظر سلامت جسمی، نبود مراقبت‌های بهداشتی مناسب می‌تواند به بروز عفونت‌های ادراری و تناسلی منجر شود.
تابوهای فرهنگی و نبود حمایت اجتماعی نیز تاثیرات منفی بر سلامت روان دارند و می‌توانند باعث افزایش استرس، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس شوند.
در حوزه آموزش، نبود امکانات بهداشتی کافی در مدارس موجب می‌شود بسیاری از دختران در دوران قاعدگی از حضور در کلاس‌ها خودداری کنند.
محصولات و روش‌های بهداشتی
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) راهکارهای مهمی برای حفظ بهداشت در دوران قاعدگی پیشنهاد کرده است.
بر اساس این راهنما، شستن دست‌ها پیش و پس از استفاده از محصولات قاعدگی، پرهیز از ریختن این محصولات در توالت و تعویض منظم پدهای بهداشتی هر چند ساعت حتی در زمان خونریزی کم، ضروری است.
همچنین تامپون‌ها باید هر چهار تا هشت ساعت تعویض شوند تا احتمال بروز «سندرم شوک سمی» به حداقل برسد.
کاپ‌های قاعدگی نیز نیاز به تمیز کردن روزانه در طول دوره قاعدگی و ضدعفونی پس از هر دوره دارند.
راهکارهای بهبود وضعیت
برای بهبود مدیریت بهداشت قاعدگی، گنجاندن آموزش درباره قاعدگی در برنامه‌های درسی مدارس و تضمین دسترسی آسان و مقرون‌به‌صرفه به محصولات بهداشتی ضروری است.
همچنین، توسعه زیرساخت‌های مناسب در فضاهای عمومی و حمایت سیاست‌گذاران از طریق اولویت دادن به سلامت قاعدگی و تخصیص منابع کافی، نقش مهمی در این زمینه دارد.
این جنبش جهانی در پی آن است که جهانی بسازد که در آن قاعدگی به‌عنوان بخشی طبیعی از زندگی پذیرفته شود و تمامی افراد بتوانند به محصولات بهداشتی باکیفیت، زیرساخت‌های مناسب مانند توالت‌های سازگار با نیازهای دوران قاعدگی، و اطلاعات جامع در این زمینه دسترسی داشته باشند.
