مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، جمعه در اظهاراتی درباره وضعیت پرونده هستهای جمهوری اسلامی گفت که اتحادیه اروپا باید بهزودی درباره بازگشت تحریمها علیه ایران تصمیمگیری کند، چرا که به گفته او، تهران بهوضوح از تعهدات خود سرپیچی کرده است.
روبیو با اشاره به گفتوگوهای اخیرش با مقامهای اروپایی در پاریس گفت: «سه کشور اروپایی باید تصمیم بگیرند که با ایران چه کنند. من معتقدم آژانس بینالمللی انرژی اتمی به زودی گزارشی منتشر خواهد کرد که تنها درباره سطح غنیسازی نیست بلکه به روشنی نشان میدهد ایران تعهدات خود را نقض کرده است.»
مکانیسم ماشه در دستور کار
روبیو تاکید کرد: «اروپاییها به زودی باید تصمیم مهمی درباره مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریمها علیه ایران بگیرند.»
او در ادامه با اشاره به موضع صریح دونالد ترامپ گفت: «رییسجمهوری به روشنی اعلام کرده که ایران به سلاح هستهای دست نخواهد یافت.»
امید به راهحل دیپلماتیک، نه موقتی
وزیر خارجه آمریکا در بخش دیگری از سخنانش افزود: «ما امیدواریم که مذاکرات ادامه یابد، مفید باشد و به نتیجه برسد اما نتیجه باید پایدار باشد، نه فقط برای ۱۰ سال یا بر پایه بندی با تاریخ انقضا. ما به توافقی نیاز داریم که مانعی دائمی برای دستیابی ایران به سلاح هستهای ایجاد کند.»
روبیو تصریح کرد که ترجیح واشینگتن همچنان دستیابی به راهحلی مسالمتآمیز است اما این راهحل باید تضمین کند که ایران هرگز توانایی ساخت سلاح هستهای را پیدا نکند.
وزیر خارجه آمریکا افزود: «اگر ایران عملا از توافق هستهای خارج شده، کشورهای اروپایی باید تصمیم بگیرند که آیا میخواهند تحریمها را دوباره اعمال کنند یا نه.»
روبیو تاکید کرد که این مسئله «در همه تحولات مرتبط با ایران نقش خواهد داشت» و به همین دلیل گفتوگو با کشورهای اروپایی پیش از مذاکرات رم اهمیت زیادی داشته است.
او در ادامه گفت: «ما این موضوع را بهطور شفاف با سه کشور اروپایی در پاریس در میان گذاشتیم. اکنون نوبت آنهاست که تصمیم بگیرند چه باید بکنند.»
وبسایت خبری والانیوز به نقل از سه منبع اسرائیلی گزارش داد که ران درمر، مشاور ارشد بنیامین نتانیاهو و وزیر امور استراتژیک اسرائیل و دیوید بارنئا، رییس موساد، بهطور محرمانه به پاریس سفر کردهاند تا با استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، درباره پرونده هستهای جمهوری اسلامی گفتوگو کنند.
مقامهای ارشد اسرائیلی گفتند این دیدار روز جمعه و در آستانه دور دوم مذاکرات میان واشینگتن و تهران در خصوص توافق هستهای برگزار میشود؛ مذاکراتی که قرار است روز شنبه در رم برگزار شود.
ویتکاف پنجشنبه در پاریس با امانوئل مکرون، رییسجمهوری فرانسه و مقامهای بلندپایهای از بریتانیا و آلمان دیدار کرد.
محور اصلی این گفتوگوها، تلاشها برای دستیابی به آتشبس میان روسیه و اوکراین بود اما مسئله ایران نیز در دستور کار قرار داشت.
کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی گفت: «در کسری از زمان پاسخی دندانشکن به دشمن خواهیم داد.»
او تاکید کرد که در حال حاضر «هیچ خطری» ایران را تهدید نمیکند.
اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، «ناکامی آمریکا در فشار حداکثری و تهدیدات» را دلیل «تمایل دشمن به مذاکرات غیرمستقیم» اعلام کرد.
خطیب با اشاره به مواضع علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، گفت: «نباید مذاکرات را هیجانی و نتایج آن را شرطیسازی کنیم بلکه باید بر توانمندی و قدرت داخلی اتکا داشته باشیم.
خطیب در انتها افزود: «دشمن تلاش دارد بیثباتی را در کشور طراحی کند.»
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۹ فروردین نوشت دولت دونالد ترامپ در حالی برای دور دوم گفتوگو با ایران آماده میشود که رییسجمهوری آمریکا هنوز به وعدههای انتخاباتی خود برای برقراری صلح در اوکراین و غزه عمل نکرده است.
این گفتوگوها قرار است شنبه ۳۰ فروردین در رم برگزار شوند؛ در ادامه دیداری که هفته گذشته در عمان با توصیف «مثبت» از سوی هر دو طرف انجام شد.
طرح توافق احتمالی هنوز در مراحل ابتدایی بررسی است و مقامهای کاخ سفید احتمال دستیابی سریع به توافق را «بسیار پایین» میدانند. با این حال، برخی منابع آگاه از احتمال شکلگیری یک توافق موقت پیش از توافق نهایی سخن گفتهاند.
رییس تیم مذاکرهکننده آمریکا استیون ویتکاف است؛ یک دوست قدیمی ترامپ و سرمایهگذار حوزه املاک که هیچ تجربه دیپلماتیکی ندارد.
او همزمان مسئول رسیدگی به پروندههای ایران، اوکراین و غزه است. با این حال، مزیتش ارتباط مستقیم با شخص ترامپ است؛ امری که میتواند به ایرانیها اطمینان دهد نظرات واقعی رییسجمهوری آمریکا را میشنوند.
اما ویتکاف در مواضعش نوسان داشته است: از پذیرش غنیسازی محدود با نظارت شدید تا تاکید بر ضرورت «حذف کامل» برنامه غنیسازی ایران.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در واکنش گفته است که «اصل غنیسازی قابل مذاکره نیست».
رویترز در ادامه نوشت: «در این میان، تهدیدهای مکرر ترامپ به بمباران تاسیسات هستهای ایران، تردیدها را درباره نیت واقعی آمریکا در مذاکرات افزایش داده است. هرچند ترامپ تاکید کرده که گزینه نخست او مذاکره است اما گفته که گزینه دوم برای ایران بسیار بد خواهد بود.»
بر اساس گزارشهای منتشر شده، فشار تحریمهای شدید اقتصادی، ایران را به میز مذاکره کشانده؛ اگرچه تهران همچنان با بیاعتمادی به گفتوگوها نگاه میکند.
از زمان خروج ترامپ از برجام در دوره اول ریاستجمهوریاش، ایران محدودیتهای توافق ۲۰۱۵ را زیر پا گذاشته و سطح غنیسازی خود را به نزدیکی حد لازم برای ساخت سلاح اتمی رسانده است.
همزمان، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل از مذاکرات ترامپ و ایران غافلگیر شده و خواهان توافقی شبیه توافق لیبی در سال ۲۰۰۳ است؛ الگویی که به گفته تحلیلگران، مورد پذیرش ایران نخواهد بود.
از سوی دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز نگران آغاز جنگی دیگر در خاورمیانهاند و بیم آن دارند که از روند مذاکرات کنار گذاشته شوند.
با اینکه دستیابی به توافق جامع با ایران با موانع جدی روبهرو است، برخی تحلیلگران معتقدند ترامپ شاید در پرونده ایران، شانس بیشتری برای موفقیت داشته باشد تا پایاندادن به جنگهای غزه و اوکراین.
جاناتان پانیکوف، افسر سابق اطلاعاتی آمریکا در امور خاورمیانه، درباره ماموریت استیون ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ گفت: «تلاش برای مدیریت همزمان غزه، اوکراین و ایران از نظر حجم کار، برای هر فردی چالشبرانگیز است.»
او که اکنون با اندیشکده شورای آتلانتیک در واشینگتن همکاری میکند، افزود: «اما این دشواری، در مورد ایران بهمراتب بیشتر است؛ بهدلیل حجم جزییات فنی، سابقه تاریخی، ملاحظات ژئوپولیتیکی منطقهای و پیچیدگیهای گستردهتری که وجود دارد.»
منابعی در خلیج فارس نیز گفتهاند کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که نگران آغاز جنگی دیگر در خاورمیانه هستند، امیدوارند مذاکرات میان تهران و واشینگتن ادامه یابد اما در عین حال نسبت به کنار گذاشته شدن از روند گفتوگوها احساس نگرانی دارند.
