اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، «ناکامی آمریکا در فشار حداکثری و تهدیدات» را دلیل «تمایل دشمن به مذاکرات غیرمستقیم» اعلام کرد.
خطیب با اشاره به مواضع علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، گفت: «نباید مذاکرات را هیجانی و نتایج آن را شرطیسازی کنیم بلکه باید بر توانمندی و قدرت داخلی اتکا داشته باشیم.
خطیب در انتها افزود: «دشمن تلاش دارد بیثباتی را در کشور طراحی کند.»
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۹ فروردین نوشت دولت دونالد ترامپ در حالی برای دور دوم گفتوگو با ایران آماده میشود که رییسجمهوری آمریکا هنوز به وعدههای انتخاباتی خود برای برقراری صلح در اوکراین و غزه عمل نکرده است.
این گفتوگوها قرار است شنبه ۳۰ فروردین در رم برگزار شوند؛ در ادامه دیداری که هفته گذشته در عمان با توصیف «مثبت» از سوی هر دو طرف انجام شد.
طرح توافق احتمالی هنوز در مراحل ابتدایی بررسی است و مقامهای کاخ سفید احتمال دستیابی سریع به توافق را «بسیار پایین» میدانند. با این حال، برخی منابع آگاه از احتمال شکلگیری یک توافق موقت پیش از توافق نهایی سخن گفتهاند.
رییس تیم مذاکرهکننده آمریکا استیون ویتکاف است؛ یک دوست قدیمی ترامپ و سرمایهگذار حوزه املاک که هیچ تجربه دیپلماتیکی ندارد.
او همزمان مسئول رسیدگی به پروندههای ایران، اوکراین و غزه است. با این حال، مزیتش ارتباط مستقیم با شخص ترامپ است؛ امری که میتواند به ایرانیها اطمینان دهد نظرات واقعی رییسجمهوری آمریکا را میشنوند.
اما ویتکاف در مواضعش نوسان داشته است: از پذیرش غنیسازی محدود با نظارت شدید تا تاکید بر ضرورت «حذف کامل» برنامه غنیسازی ایران.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در واکنش گفته است که «اصل غنیسازی قابل مذاکره نیست».
رویترز در ادامه نوشت: «در این میان، تهدیدهای مکرر ترامپ به بمباران تاسیسات هستهای ایران، تردیدها را درباره نیت واقعی آمریکا در مذاکرات افزایش داده است. هرچند ترامپ تاکید کرده که گزینه نخست او مذاکره است اما گفته که گزینه دوم برای ایران بسیار بد خواهد بود.»
بر اساس گزارشهای منتشر شده، فشار تحریمهای شدید اقتصادی، ایران را به میز مذاکره کشانده؛ اگرچه تهران همچنان با بیاعتمادی به گفتوگوها نگاه میکند.
از زمان خروج ترامپ از برجام در دوره اول ریاستجمهوریاش، ایران محدودیتهای توافق ۲۰۱۵ را زیر پا گذاشته و سطح غنیسازی خود را به نزدیکی حد لازم برای ساخت سلاح اتمی رسانده است.
همزمان، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل از مذاکرات ترامپ و ایران غافلگیر شده و خواهان توافقی شبیه توافق لیبی در سال ۲۰۰۳ است؛ الگویی که به گفته تحلیلگران، مورد پذیرش ایران نخواهد بود.
از سوی دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز نگران آغاز جنگی دیگر در خاورمیانهاند و بیم آن دارند که از روند مذاکرات کنار گذاشته شوند.
با اینکه دستیابی به توافق جامع با ایران با موانع جدی روبهرو است، برخی تحلیلگران معتقدند ترامپ شاید در پرونده ایران، شانس بیشتری برای موفقیت داشته باشد تا پایاندادن به جنگهای غزه و اوکراین.
جاناتان پانیکوف، افسر سابق اطلاعاتی آمریکا در امور خاورمیانه، درباره ماموریت استیون ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ گفت: «تلاش برای مدیریت همزمان غزه، اوکراین و ایران از نظر حجم کار، برای هر فردی چالشبرانگیز است.»
او که اکنون با اندیشکده شورای آتلانتیک در واشینگتن همکاری میکند، افزود: «اما این دشواری، در مورد ایران بهمراتب بیشتر است؛ بهدلیل حجم جزییات فنی، سابقه تاریخی، ملاحظات ژئوپولیتیکی منطقهای و پیچیدگیهای گستردهتری که وجود دارد.»
منابعی در خلیج فارس نیز گفتهاند کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که نگران آغاز جنگی دیگر در خاورمیانه هستند، امیدوارند مذاکرات میان تهران و واشینگتن ادامه یابد اما در عین حال نسبت به کنار گذاشته شدن از روند گفتوگوها احساس نگرانی دارند.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در مسکو اعلام کرد تهران در مذاکرات از آمریکا پیامهای متضادی دریافت میکند.
عراقچی گفت: «در مذاکرات از سمت آمریکا، پیامهای متناقض و متضادی میشنویم. اینکه منظور چه هست و چه اهدافی را در بر میگیرد، مربوط به خودشان است. از نظر ما آنچه که پشت میز مذاکره بیان میشود، ملاک نظر و تعیینکننده است.»
او درباره محل دور بعدی مذاکرات و چگونگی میزبانی آن گفت: «رم میزبان مذاکرات نیست بلکه محل مذاکرات است؛ میزبان مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا، همچنان دولت عمان است.»
عراقچی با اشاره به ارائه نامه علی خامنهای به ولادیمیر پوتین گفت که رییسجمهوری روسیه این نامه را به محض دریافت، خوانده است.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی تاکید کرد در دیدار با پوتین «بحث مفصلی» درباره همکاریهای دوجانبه و منطقهای داشته و از جمله با او درباره مذاکرات «غیرمستقیم» جمهوری اسلامی و آمریکا و همچنین مذاکرات بین روسیه و آمریکا گفتوگو کرده است.
عراقچی گفت که چین، روسیه و همه کشورهایی که روابط دور و نزدیکی با جمهوری اسلامی دارند، اعلام آمادگی کردهاند که به پیشرفت روند مذاکره کمک کنند.
در آستانه دور دوم مذاکرات هستهای میان ایران و آمریکا که یک هفته پس از گفتوگوها در مسقط، در رم برگزار خواهد شد، تنشها در منطقه و فضای سیاسی اطراف پرونده هستهای ایران شدت گرفته است.
انتقال بمبهای سنگرشکن به اسرائیل
شبکه کان اسرائیل گزارش داد ۹ هواپیمای ترابری ارتش آمریکا صدها بمب، از جمله بمبهای سنگرشکن، به اسرائیل منتقل کردهاند.
هدف از این اقدام، آمادگی برای احتمال شکست مذاکرات هستهای با جمهوری اسلامی و اجرای حمله احتمالی به تاسیسات هستهای ایران اعلام شده است.
در همین راستا، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، پنجشنبه در پاسخ به پرسشی درباره حمله احتمالی اسرائیل به ایران گفت: «نمیگویم که مخالفت کردهام اما عجلهای برای انجام این کار ندارم.»
واکنشها به افشای طرح حمله اسرائیل
پس از انتشار گزارش نیویورکتایمز مبنی بر مخالفت ترامپ با طرح حمله اسرائیل به ایران، فضای سیاسی داخلی در اسرائیل دچار تنش شده است.
یک مقام امنیتی اسرائیل در اینباره گفت: «فقط آمریکاییها از افشای این طرح سود بردند.»
نامه خامنهای برای پوتین و پیام ملک سلمان برای تهران
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در جریان سفر به مسکو نامهای از علی خامنهای را به ولادیمیر پوتین تحویل داد.
این پیام به گفته مقامهای ایرانی درباره تحولات منطقه، همکاری دوجانبه و مذاکرات هستهای بوده است.
از سوی دیگر، خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان سعودی در جریان سفر به تهران با رهبر جمهوری اسلامی دیدار کرد و پیامی از پادشاه عربستان سعودی را به خامنهای تحویل داد.
انتقاد تند از نماینده ترامپ
وبسایت «د هیل» در یک یادداشت تحلیلی، از رویکرد استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات با ایران و روسیه، بهشدت انتقاد کرد و نوشت: «ویتکاف با شخصیتی شبیه مستر بین، ناآگاهانه به منافع دشمنان آمریکا خدمت میکند.»
این یادداشت به ویتکاف انتقاد کرد که با نرمش بیش از حد در برابر ایران و روسیه، باعث تضعیف جایگاه آمریکا و متحدانش شده و هشدار داد که رویکرد او در حال «سوق دادن تیم ترامپ به سمت فاجعه دیپلماتیک» است.
گزارش کاملا تحولات تنش میان ایران و آمریکا در ۲۸ فروردین را اینجا بخوانید.
