جِیدی ونس، معاون رییسجمهور آمریکا، جمعه در جریان بازدید از پایگاه نظامی این کشور در پیتوفیک واقع در شمالیترین بخش گرینلند، دانمارک را به کوتاهی در محافظت از این جزیره قطبی متهم کرد و گفت ایالات متحده میتواند از این قلمرو نیمهخودگردان دانمارک بهتر و موثرتر محافظت کند.
به گزارش رویترز، او در صحبتهایش گفت آمریکا در حال حاضر برنامهای برای گسترش حضور نظامی در این منطقه ندارد اما قصد دارد سرمایهگذاری خود را آنجا افزایش دهد.
ونس ضمن ادای احترام به حق حاکمیت گرینلند، گفت این قلمرو در نهایت از شراکت با آمریکا بهرهمند خواهد شد، اظهاراتی که نخستوزیر دانمارک آن را ناعادلانه خواند.
ونس گفت: «دانمارک نتوانسته بهدرستی منابع لازم را برای حفظ این پایگاه، محافظت از نیروهای ما و به باور من، محافظت از مردم گرینلند در برابر نفوذهای تهاجمی روسیه، چین و سایر کشورها اختصاص دهد.» او جزئیاتی درباره این نفوذها ارائه نکرد.
ترامپ بارها گفته است که آمریکا برای حفظ امنیت ملی خود ضرورت دارد این جزیره را تصاحب کند، جزیرهای که از سال ۱۷۲۱ در اختیار دانمارک است.
رویترز نوشته اظهارات تند ونس علیه دانمارک، که از متحدان دیرین آمریکا و عضوی از ناتو است، بار دیگر نشان داد دولت ترامپ به اتحادهای سنتی آمریکا توجهی ندارد.
ونس در سفر ماه گذشته خود به اروپا هم در جریان کنفرانس امنیتی مونیخ، مقامهای اروپایی را در مساله آزادی بیان و مهاجرت غیرقانونی سرزنش کرد و پس از آن هم در دیداری پرتنش در کاخ سفید، ولودیمیر زلنسکی را به قدرنشناسی نسبت به ترامپ متهم کرد.
ونس در گرینلند گفت روسیه، چین و کشورهای دیگر علاقهای فوقالعاده به مسیرهای دریایی و منابع معدنی منطقه نشان میدهند.
او در ادامه اعلام کرد که آمریکا منابع بیشتری از جمله ناوهای نظامی و یخشکنهای نظامی برای حضور پررنگتر در منطقه اختصاص خواهد داد.
با بالا گرفتن نگرانی مردم گرینلند از این سفر، ونس وعده داد که مردم این منطقه از «حق تعیین سرنوشت» برخوردار خواهند بود و آمریکا به حاکمیت آن احترام خواهد گذاشت.
او گفت: «فکر میکنم در نهایت آنها با ایالات متحده شراکت خواهند کرد. ما میتوانیم امنیت بسیار بیشتری برایشان فراهم کنیم، حفاظت بسیار بیشتری انجام دهیم و فکر میکنم از لحاظ اقتصادی هم وضعیت بسیار بهتری پیدا خواهند کرد.»
واکنش دانمارک و گرینلند
این اظهارات ساعاتی پس از معرفی ائتلاف جدیدی در دولت گرینلند مطرح شد که در حال حاضر خواهان حفظ روابط با دانمارک است.
جِنس-فردریک نیلسن، نخستوزیر جدید گرینلند، گفت سفر مقامات آمریکایی به این جزیره «نشانهای از بیاحترامی» است، آنهم در حالیکه رهبران دانمارکی بر تعهد خود نسبت به گرینلند تاکید کردهاند.
مته فردریکسن، نخستوزیر دانمارک، به خبرگزاری ریتساو گفت: «سالهاست که در شرایط بسیار دشوار، دوشادوش آمریکاییها ایستادهایم. بنابراین توصیف معاون رییسجمهور از دانمارک منصفانه نیست.»
لارس لوکه راسموسن، وزیر خارجه دانمارک، گفت: «ونس تا حدی حق دارد که ما به اندازه کافی فعال نیودهایم، اما کمی هم ناراحتم چون خود آمریکاییها هم کوتاهی کردهاند.»
راسموسن در توضیح منظورش گفت در حال حاضر تنها ۲۰۰ سرباز آمریکایی در یک پایگاه در گرینلند حضور دارند، در حالیکه در دوران جنگ سرد آمریکا ۱۷ پایگاه با ۱۰هزار سرباز در این منطقه داشت.
تکرار مواضع ترامپ
همزمان با سفر ونس، ترامپ به خبرنگاران در کاخ سفید گفت که ایالات متحده برای «صلح در سراسر جهان» به گرینلند نیاز دارد: «ما به گرینلند نیاز داریم، برای امنیت بینالمللی بسیار مهم است. ما باید گرینلند را داشته باشیم. این مسئله ترجیح ما نیست، ما بدون آن نمیتوانیم.»
ترامپ گفت آبراههای گرینلند «پُر از کشتیهای چینی و روسی» است و آمریکا نمیتواند برای مدیریت این وضعیت به دانمارک یا هیچ کشور دیگری تکیه کند.
ترامپ سهشنبه هم اعلام کرده بود میخواهد گرینلند را بهعنوان منطقهای غنی از مواد معدنی و با جایگاه استراتژیک، به خاک آمریکا اضافه کند.
سفر محدودشده
ونس پس از ورود به گرینلند با نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه پیتوفیک، واقع در ۱۲۰۰ کیلومتری شمال دایره قطب شمال، دیدار کرد و از خدمات آنها قدردانی کرد. دمای هوا در این منطقه در هنگام این سفر منفی ۱۹ درجه سانتیگراد بود.
اوشا، همسر ونس، مایک والتز، مشاور امنیت ملی و کریس رایت، وزیر انرژی او را در این سفر همراهی میکردند.
بر اساس توافقی که در سال ۱۹۵۱ امضا شده، آمریکا میتواند هر زمان که بخواهد از پایگاه خود بازدید کند، بهشرطی که به گرینلند و کپنهاگ اطلاع دهد.
موقعیت این پایگاه در کوتاهترین مسیر میان اروپا و آمریکای شمالی قرار دارد و برای سیستم هشدار موشکهای بالستیک آمریکا حیاتی است.
منابع معدنی غنی گرینلند
پایتخت گرینلند به نیویورک نزدیکتر از کپنهاگ است. این جزیره دارای منابع غنی معدنی، نفت و گاز طبیعی است، اما توسعه اقتصادی در آن کند بوده و سرمایهگذاری آمریکاییها در بخش معادن بسیار محدود بوده است. عمده شرکتهای فعال در حوزه معادن این منطقه از استرالیا، کانادا یا بریتانیا هستند.
یک مقام کاخ سفید گفت گرینلند منابع فراوانی از مواد معدنی نادر دارد که میتواند نسل بعدی اقتصاد آمریکا را تامین کند.
آندریاس اوستههاگن، پژوهشگر ارشد سیاست و امنیت قطب شمال در موسسه نانسن در اسلو، گفت: «مسئله این است که ترامپ تا کجا قصد دارد ایده تصاحب این جزیره را پیش ببرد.»
او افزود: «هنوز بعید است که ایالات متحده از ابزار نظامی استفاده کند، اما متاسفانه به نظر میرسد که ترامپ و ونس به استفاده از ابزارهای دیگر فشار، مانند اظهارات مبهم، سفرهای نیمهرسمی به گرینلند و ابزارهای اقتصادی ادامه دهند.»
مخالفت مردم گرینلند با ایده الحاق به آمریکا
نظرسنجیها نشان میدهد که تقریبا همه مردم گرینلند مخالف پیوستن به ایالات متحده هستند. معترضان ضدآمریکایی که برخی از آنها کلاههایی با شعار «آمریکا برو» و پلاکاردهایی با نوشته «یانکیها به خانهتان برگردید» به همراه داشتند، بزرگترین تظاهرات تاریخ گرینلند را برگزار کردند.
پنجشنبه، ساکنان نووک پرچمهای گرینلند را در برف کاشتند و تابلویی مقوایی به زبان انگلیسی نصب کردند که روی آن نوشته بود: «سرزمین ما، آینده ما».
نیلسن در روز جمعه خواستار وحدت سیاسی شد. حزب طرفدار تجارت او، «دموکراتها»، که خواهان استقلال تدریجی از دانمارک است، در انتخابات ۱۱ مارس به بزرگترین حزب پارلمان تبدیل شد.
او در یک نشست خبری گفت: «در زمانی که ما بهعنوان یک ملت تحت فشار هستیم، باید در کنار هم بایستیم.»
سخنگوی این وزارتخانه در ادامه با اشاره به وضعیت حقوق بشر در ایران و تاکید بر اینکه «حکومت ایران مانع از بهرهمندی مردم از آزادیهای اساسی میشود» گفت با وجود ادامه روند بازبینی کمکهای خارجی، اجرای برخی برنامههای تاییدشده که در راستای منافع ملی آمریکا قرار دارند، از جمله برخی برنامهها در حمایت از مردم ایران، همچنان خواهد یافت.
در بیانیه سخنگوی وزارت خارجه آمده است: «وزیر خارجه آمریکا از زمان آغاز به کار خود، با جدیت مشغول بررسی هر دلار هزینهشده در وزارت خارجه و آژانس توسعه جهانی (USAID) بوده تا اطمینان حاصل شود منابع مالیاتی شهروندان آمریکایی در راستای امنتر، قویتر و ثروتمندتر شدن ایالات متحده مصرف میشود.»
پیشتر، یکی از کسانی که موسسهاش از این کمکها استفاده میکند درباره از سرگرفتهشدن آنها به ایران اینترنشنال گفت: «دولت ترامپ نشان داد برای پروژههای مرتبط با ایران ارزش قائل است. من انتظار دارم که کمکهای بیشتری هم به این بخش بشود، چرا که این پروژهها کاملا با سیاست "اول آمریکا" همخوانی دارند.»
وزارت خارجه آمریکا تا پیش از این درباره نتایج بررسیهای خود یا دلایل از سرگیری این کمکها اظهار نظر علنی نکرده بود.
ایران اینترنشنال بامداد جمعه به استناد یک سند از «کمکهای مالی فعال» وزارت خارجه آمریکا گزارش داده بود که وضعیت تقریبا تمام پروژههای مرتبط با ایران به رنگ سبز درآمده و این نشاندهنده از سرگیری کمکها به آنهاست.
وزارت خارجه آمریکا، ژانویه سال جاری میلادی تامین مالی چندین پروژه مربوط به ایران، از جمله گروههای مدافع حقوق بشر ایرانی، پروژههای آزادی اینترنت و سازمانهای جامعه مدنی را به حالت تعلیق درآورد.
این اقدام بخشی از بررسی گستردهتر کمکهای خارجی ایالات متحده در چارچوب سیاست «اول آمریکا»ی دولت ترامپ بود.
این توقف کمکها که در تاریخ ۲۰ ژانویه اعلام شد، در ابتدا برای ۹۰ روز تعیین شده بود اما ظاهرا بررسیها زودتر به پایان رسیده است.
چند نفر از مسئولان موسسههای دریافتکننده هم به ایراناینترنشنال گفتند کمکهای مالی به آنها دوباره برقرار شده و فعالیتهایشان از سر گرفته میشود.
تاثیر فرمان اجرایی ترامپ بر جامعه مدنی در ایران
پیش از توقف این کمکها، آمریکا از چندین سرویس ارائهدهنده ویپیان (VPN) حمایت مالی میکرد که به ایرانیان کمک میکنند از سانسور دولتی عبور کنند.
آمریکا همچنین از پروژههایی در حمایت از آزادی رسانه، تقویت جامعه مدنی و مستندسازی نقض حقوق بشر در ایران پشتیبانی میکرد که تمام این ابتکارات تحت تاثیر دستور اجرایی ترامپ قرار گرفتند.
توقف کمکها که در نخستین روز کاری ترامپ در کاخ سفید اعلام شد، انتقادهای بسیاری را در میان فعالان ایرانی برانگیخت. این فعالان معتقد بودند چنین تصمیمی بیش از همه به نفع حاکمان جمهوری اسلامی است.
اکنون دریافتکنندگان این کمکها معتقدند از سرگیری حمایتهای مالی آمریکا شرایط را تغییر خواهد داد.
یکی از این افراد که خواست ناشناس بماند، به ایراناینترنشنال گفت: «جمهوری اسلامی تلاش کرد از توقف موقت کمکها بهعنوان ابزار تبلیغاتی استفاده کند و ادعا کرد این پروژهها کارایی و تاثیر ندارند. اما واقعیت این است که بسیاری از این پروژهها اثرات ملموسی بر جامعه ایران داشتهاند.»
