داروهایی مانند اوزمپیک و وگووی که برای درمان دیابت ساخته شده بودند، حالا با کشف تاثیرات گسترده‌شان دانشمندان را شگفت‌زده کرده‌اند. نتایج مطالعه روی دو میلیون نفر نشان می‌دهند این داروها فراتر از کاهش وزن عمل می‌کنند و می‌توانند خطر اعتیاد، زوال عقل و بیماری‌های قلبی را کاهش دهند.
بر اساس گزارش بی‌بی‌سی جهانی و به گفته محققان، نخستین پژوهش جامع برای بررسی تاثیر داروهای کاهش وزن بر سلامت کلی انسان، نتایج شگفت‌انگیزی را در مورد تاثیر این داروها بر بدن آشکار کرده است.
این پژوهش که نزدیک به دو میلیون نفر را مورد بررسی قرار داده، نشان می‌دهد این داروها با سلامت بهتر قلب، کاهش عفونت‌ها، کاهش خطر اعتیاد و کاهش موارد زوال عقل ارتباط دارند.
پژوهشگران آمریکایی هم‌زمان هشدار دادند که این داروها کاملا بی‌خطر نیستند و به نظر می‌رسد درد مفاصل و التهاب خطرناک لوزالمعده را افزایش می‌دهند.
به گفته دکتر زیاد العلی، پژوهشگر ارشد دانشگاه واشینگتن، این یک حوزه کاملا جدید است.
او توضیح داد که اوزمپیک و وگووی در ابتدا برای درمان دیابت نوع دو ساخته شدند اما اثر قابل توجه آن‌ها در کاهش وزن باعث شهرتشان شد.
تاثیر دارو بر کاهش مشکلات قلبی و خطر اعتیاد
به گفته دکتر علی، تیم پژوهشی با مطالعه روی کهنه سربازان آمریکایی مبتلا به دیابت نوع دو، تاثیر این داروها را بر ۱۷۵ بیماری مختلف بررسی کردند.
نتایج پژوهش نشان داد مصرف‌کنندگان این داروها کمتر دچار مشکلات قلبی مانند سکته، نارسایی قلبی و فشار خون بالا می‌شوند.
دکتر علی همچنین به یافته جالب دیگری اشاره کرد و گفت این داروها خطر اعتیاد به الکل و مواد مخدر، اسکیزوفرنی، افکار خودکشی و تشنج را نیز کاهش می‌دهند.
به دلیل جدید بودن این داروها، دوره مطالعه تنها سه سال و نیم طول کشید اما حتی در همین مدت کوتاه نیز کاهش ۱۲ درصدی در بیماری آلزایمر مشاهده شد.
پژوهشها همچنین نشان داد سرطان کبد، درد عضلانی، بیماری مزمن کلیوی و به طور چشمگیری عفونتهای باکتریایی و تب در بیماران کاهش یافت.
با این حال مصرف‌کنندگان اوزمپیک و وگووی بیشتر با مشکلات گوارشی مواجه شدند. آن‌ها از تهوع، درد شکم، التهاب معده، دیورتیکولیت (که نوعی برآمدگی دردناک در روده است) و هموروئید، رنج میبردند.
تبعات مثبت و منفی دارو
نتایج این پژوهش که در مجله نیچر مدیسین منتشر شده، نشان می‌دهد این داروها در کنار فواید، عوارضی مانند فشار خون پایین، سردرد، مشکلات خواب، سنگ کلیه و دردهای استخوانی و مفصلی را افزایش می‌دهند.
به گفته دکتر علی، گستردگی تاثیر این داروها بر سیستمهای مختلف بدن شگفتآور است.
کاهش وزن به تنهایی میتواند سلامتی را بهبود بخشد. برای مثال وقتی وزن اضافی اطراف زبان و گلو کم میشود، راههای تنفسی باز می‌شوند و مشکل آپنه خواب، یعنی قطع و وصل شدن تنفس در خواب، کاهش مییابد.
این داروها فراتر از کاهش وزن عمل می‌کنند و بهطور مستقیم بر عملکرد سلولها و بافتهای بدن تاثیر میگذارند.
دکتر علی معتقد است چاقی برای مغز، سلامت روان و قلب مضر است و میتواند سرچشمه بسیاری از بیماریها باشد.
اوزمپیک و ویگووی با تقلید از هورمون جیالپی-۱ که پس از غذا خوردن ترشح میشود، احساس سیری ایجاد می‌کنند.
گیرندههای این هورمون در سراسر بدن وجود دارند و همین باعث میشود این داروها علاوه بر کاهش اشتها، میل به مصرف الکل و دخانیات را کم کنند و با کاهش التهاب در بدن، تاثیرات گستردهای بر سلامت داشته باشند.
مزایا و محدودیتهای مطالعه
پژوهشگر ارشد این مطالعه، گفت که طیف گسترده مزایای سلامتی میتواند استفاده از این داروها را برای برخی افراد توجیه کند.
به گفته دکتر علی، برای کسانی که واقعا در معرض خطر هستند، این مزایای متعدد یک امتیاز مهم محسوب میشود اما: «برای افرادی که چاقی تهدیدی برای سلامتشان نیست، ممکن است عوارض دارو بیشتر از فوایدش باشد.»
البته این مطالعه محدودیتهایی هم داشته است.
اکثر شرکتکنندگان مردان سفیدپوست بودهاند و به همین دلیل تاثیر دارو بر زنان، از جمله گزارشهای مربوط به بهبود باروری و پدیده «نوزادان اوزمپیک» مورد بررسی قرار نگرفته است.
از سوی دیگر، چرایی انتخاب اوزمپیک و وگووی برای برخی بیماران میتواند توضیحات دیگری برای یافتههای این پژوهش به دست دهد.
نیاز به تحقیقات بیشتر
اگرچه آزمایشهای بالینی پیشین فواید قلبی و عروقی این داروها را تایید کرده‌اند، یافتههای جدید این مطالعه نیاز به بررسیهای دقیقتری دارد.
یکی از نتایج امیدوارکننده، تاثیر احتمالی سماگلوتید در پیشگیری از آلزایمر است؛ یک نوع بیماری که معمولا یک دهه پیش از ظهور علائم در مغز آغاز میشود.
پروفسور نوید ستار از دانشگاه گلاسکو گفت آزمایشهای جدیدی در حال انجام است که نتایج آن‌ها در چهار سال آینده منتشر خواهد شد.
به گفته او، یافتههای فعلی هر چند جالب است اما برای تغییر در نحوه تجویز داروها کافی نیست.
در همین راستا، پروفسور استفان اوراهیلی از دانشگاه کمبریج به نکتهای متناقض اشاره کرد.
به گفته او، در حالی که این مطالعه ایمنی داروها را برای بیماران دیابتی تایید میکند اما افزایش درد مفاصل در بیماران شگفتانگیز است زیرا انتظار میرفت با کاهش وزن، فشار روی مفاصل کم شود.
اوراهیلی توضیح داد از آنجا که سلولهای ایمنی بدن دارای گیرندههای جیالپی-۱ هستند، تاثیر این داروها غیرقابل پیشبینی بوده و ممکن است برخی التهابها را کاهش و برخی دیگر را افزایش دهند.
