محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران با اشاره سقوط بشار اسد در سوریه گفت: «آمریکا و اسرائیل وزنهای بسیار بیش از توان خود برداشتهاند و زیر آن خورد خواهند شد.»
رضایی افزود: «در سوریه سازمان جاسوسی اسرائیل و آمریکا با سازمان اطلاعات یکی از کشورهای همسایه و همچنین یک کشور عربی، آخرین هماهنگیها را برای ورود شورشیان مسلح از شمال به سوی دمشق انجام دادند.»
همزمان با اعتراض مقامات جمهوری اسلامی به حملات اسرائیل به سوریه و نقش این کشور در سقوط بشار اسد، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل تاکید کرد این کشور به در هم شکستن «شاخههای تروریستی محور شرارت به رهبری ایران» ادامه خواهد داد.
نتانیاهو در سخنرانی خود در نشست پارلمان به افتخار سانتیاگو پنیا، رییسجمهوری پاراگوئه که به اسرائیل سفر کرده است، گفت: «ما از خود دفاع خواهیم کرد، آینده خود را تضمین خواهیم کرد و برای برقراری روابط مسالمتآمیز با هر کسی که میخواهد در صلح با ما زندگی کند، تلاش خواهیم کرد.»
پس از جنگ در غزه، مقامات اسرائیل بارها از نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی موسوم به «محور مقاومت» با عنوان «محور شر» نام برده و بر نابود کردن آن تاکید کردهاند.
نتانیاهو در سخنان خود اسد را «عنصر اصلی محور شر ایران» معرفی کرده و سقوط حکومت او را «روزی تاریخی برای خاورمیانه» خوانده است.
او سقوط اسد را نتیجه مستقیم ضربات اسرائیل به جمهوری اسلامی و حزبالله دانسته است.
با فروپاشی رژیم اسد، حکومت ایران بار دیگر شاهد ضربهای به نفوذ منطقهای خود بود زیرا حکومت پیشین سوریه نقشی محوری در ارتباط تهران و حزبالله ایفا میکرد و در انتقال تسلیحات و مهمات برای این گروه دست داشت.
در ایران، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، چهارشنبه ۲۱ آذر ماه وعده بازپسگیری سوریه را داد و با اشاره تلویحی به نقش ترکیه، سقوط اسد را «محصول یک نقشه مشترک» آمریکایی و اسرائیلی خواند.
خامنهای همچنین گفت که اسرائیل و آمریکا مسیرهای زمینی و هوایی انتقال نیروهای جمهوری اسلامی به سوریه و کمک به اسد را مسدود کرده بودند.
یسرائیل کاتس، وزیر دفاع اسرائیل، در واکنش به سخنان خامنهای گفت: «او بهتر است خودش را سرزنش کند که صدها میلیارد دلار از پول مردم ایران را در سوریه، لبنان و غزه سرمایهگذاری کرد تا بازوهای اختاپوسی را هدایت کند که برای شکست اسرائیل ایجاد کرده است.»
کاتس تاکید کرد که اسرائیل به «جلوگیری از تلاشهای ایران برای قاچاق سلاح و تامین مالی تروریسم در مناطق مرزی با اردن» ادامه خواهد داد.
اعتراض جمهوری اسلامی به حملات اسرائیل به سوریه
مقامهای جمهوری اسلامی همچنین به حملات اسرائیل به سوریه اعتراض کردند.
امیرسعید ایروانی، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان ملل، در مجمع عمومی این سازمان ضمن محکوم کردن حمله اسرائیل به سوریه گفت: «اسرائیل بهطور مکرر حقوق بینالملل، از جمله قوانین حقوق بشر و بشردوستانه را نقض کرده است.»
او از سازمان ملل خواست اسرائیل را پاسخگو کند.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز خواستار «بسیج فوری و موثر کشورهای منطقه و اتحاد آنان» برای توقف حملات اسرائیل به سوریه شد.
در آخرین خبرها از حملات اسرائیل به سوریه، دیدهبان حقوق بشر سوریه اعلام کرد اسرائیل مواضع نظامی در لاذقیه و طرطوس را هدف حملات هوایی قرار داده است.
چهارشنه ۲۱ آذر، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا در تماس با همتای اسرائیلی خود بر اهمیت رایزنی نزدیک بین آمریکا و اسرائیل در مورد تحولات سوریه تاکید کرد.
ریچارد گرنل در پستی در شبکه اجتماعی ایکس، با منشن کردن حساب خبرگزاری رویترز، گزارش این رسانه درباره بررسی انتخابش به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران را رد کرد و آن را «غلط» خواند.
رویترز چهارشنبه ۲۱ آذر به نقل از دو منبع مطلع که نامشان را اعلام نکرد، گزارش داد که دونالد ترامپ، رییسجمهوری منتخب ایالات متحده، در حال بررسی انتخاب گرنل، رییس سابق اطلاعات خود و سفیر پیشین آمریکا در آلمان، بهعنوان فرستاده ویژه برای ایران است.
رویترز در عین حال افزود که ترامپ هنوز هیچ تصمیمی را بهطور رسمی در مورد مقامات یا استراتژی خود در مورد ایران اعلام نکرده است و مشخص نیست که آیا او قصد دارد تحریمهای جدیدی علیه جمهوری اسلامی اعمال کند یا به دیپلماسی روی بیاورد یا هر دو روش را برای متوقف کردن برنامه هستهای تهران دنبال کند.
گرنل در دور اول ریاست جمهوری ترامپ بهعنوان سرپرست اطلاعات ملی، فرستاده ویژه رییسجمهوری در مذاکرات صلح صربستان و کوزوو و سفیر آمریکا در آلمان فعالیت کرده و پیش از این نامش بهعنوان یکی از نامزدهای سمت وزارت امور خارجه و نیز فرستاده ویژه آمریکا در اوکراین مطرح شده بود اما در نهایت ترامپ، مارکو روبیو را بهعنوان وزیر امور خارجه خود و ژنرال بازنشسته کیت کلوگ را بهعنوان فرستاده ویژه خود در اوکراین برگزید.
در عین حال برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در ایران در دور اول ریاست جمهوری ترامپ در حال حاضر بر فرآیند انتقال قدرت از دولت جو بایدن به دولت ترامپ در وزارت امور خارجه فعالیت میکند.
در دولت بایدن، رابرت مالی بهعنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران انتخاب شد اما پس از درز برخی اسناد محرمانه، او به دلیل شیوه نگهداری از این اسناد به مرخصی اجباری فرستاده شد و آبرام پیلی، بهعنوان معاون نماینده ویژه آمریکا در امور ایران کار او را ادامه داد.
رویترز در گزارش خود افزوده است که در نظر گرفتن گرنل، میتواند نشانهای از آن باشد که ترامپ ممکن است آماده مذاکره با حکومتی باشد که پیش از این او را تهدید کرده و در صدد ترور او بوده است.
این خبرگزاری به نقل از یکی از منابع خود نوشت که انتظار میرود گرنل در این نقش وظیفه داشته باشد با کشورهای مختلف از جمله در منطقه درباره مساله ایران صحبت کند و همچنین تمایل تهران را برای مذاکرات احتمالی بسنجد.
در حالی که علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، همچنان بر سیاست آمریکاستیزی خود تاکید میکند، برخی مقامهای جمهوری اسلامی ترامپ را به مذاکره با تهران ترغیب کردهاند. محمدجواد ظریف، معاون مسعود پزشکیان و حسین موسویان، عضو سابق تیم مذاکرهکننده هستهای جمهوری اسلامی، در هفتههای اخیر با انتشار مقالاتی از مذاکره دولت جدید آمریکا با جمهوری اسلامی دفاع کردهاند.
با این همه، موانع زیادی بر سر این راه وجود دارد. ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود، آمریکا را از توافق اتمی موسوم به برجام خارج کرد و سیاست فشار حداکثری را در قبال تهران در پیش گرفت. او همچنین دستور کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران را صادر کرد. جمهوری اسلامی بهصراحت تاکید کرده است که انتقام سلیمانی را از ترامپ خواهد گرفت.
از سوی دیگر، بهدنبال حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر سال گذشته، معادلات منطقهای بهشدت تغییر کرده است. نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی از جمله حزبالله در لبنان و حماس در غزه ضرباتی بیسابقه دریافت کردهاند و بشار اسد، اصلیترین متحد منطقهای جمهوری اسلامی سقوط کرده و به روسیه گریخته است.
کانال تلگرامی «بیسیمچی مدیا»، وابسته به سازمان اطلاعات سپاه، پس از انتشار پستی در انتقاد از خامنهای، آن را حذف و عذرخواهی کرد.
این کانال تلگرامی با اشاره به سخنان خامنهای در خصوص منطقه، نوشته بود: «یک ماه است به کشورت حمله کردهاند و جواب ندادی! این اگر انفعال نیست پس چیست؟»
چهارشنبه، دادستانی کل کشور تهدید کرد که «با افرادی که ضمن اظهارات غیرمسئولانه با انتشار محتوای خلاف واقع، نشر اکاذیب و توهین اقدام به بر هم زدن امنیت روانی جامعه کنند و باعث ترس مردم شوند، براساس قانون برخورد مقتضی صورت خواهد گرفت.»
سپاه پاسداران در بیانیهای دیرهنگام درباره سقوط بشار اسد، وعده داد که مخالفان حاکم بر دمشق شکست خواهند خورد.
در بیانیه سپاه پاسداران که پنجشنبه منتشر شد، آمده است که جمهوری اسلامی «مطمئن است نقشه شوم مشترک» آمریکا و اسرائیل «در این سرزمین شکست خواهد خورد و شاهد درخشش سوریه در میدان پشتیبانی از ملتهای فلسطین و لبنان خواهیم بود».
حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران نیز گفت: «آخرین کسانی که خط مقاومت در سوریه را ترک کردند بچههای سپاه بودند. آخرین فردی که این میدان را ترک کرد یک پاسدار بود.»
محمدباقر قالیباف، رییس مجلس با اشاره به سخنان خامنهای در خصوص سقوط بشار اسد در سوریه، گفت: «دست هدایت الهی از زبان خامنهای بیرون آمد و سرگردانی فکری را به امید تبدیل کرد.»
او افزود: «سخنان صریح خامنهای فصلالخطابی برای همه تحلیلهاست و هر انحرافی از آن خطایی نابخشودنی است.»
چهارشنبه، دادستانی کل کشور تهدید کرد که «با افرادی که ضمن اظهارات غیرمسئولانه با انتشار محتوای خلاف واقع، نشر اکاذیب و توهین اقدام به بر هم زدن امنیت روانی جامعه کنند و باعث ترس مردم شوند، براساس قانون برخورد مقتضی صورت خواهد گرفت.»
این تهدید پس از شکست بشار اسد در سوریه و سخنرانی خامنهای در این زمینه اعلام شد.
علی خامنهای در سخنرانی چهارشنبه خود گفت رسانههای فارسی زبان خارج از کشور «قضایا را طوری تصویر میکنند که مردم را بترسانند و توی دل مردم را خالی کنند. تکلیف آن جور دیگری است و جور دیگری باید با آن برخورد کرد. اما در داخل کسی نباید این کار بکند.»
او افزود: «در داخل اگر کسی در تحلیل یا بیان طوری حرف بزند که معنای آن خالی کردن دل مردم باشد، این جرم است.»
