رییسجمهوری روسیه نسخه بهروزرسانیشده دکترین هستهای مسکو را امضا کرد تا تجاوز به روسیه و متحدانش از سوی کشوری غیرهستهای با حمایت یک کشور هستهای، یک حمله مشترک در نظر گرفته شود. این تصمیم واکنشی به مجوز استفاده اوکراین از تسلیحات آمریکایی برای حمله به خاک روسیه تلقی میشود.
با آغاز جنگ اوکراین، مسکو بارها غرب را به تقابل اتمی تهدید کرده است.
همزمان با تایید تغییر دکترین هستهای روسیه از سوی پوتین، ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، روز سهشنبه ۲۹ آبان، در هزارمین روز تهاجم نظامی روسیه به این کشور در پارلمان اروپا تاکید کرد که اوکراین حاکمیت خود را معامله نمیکند و هرگز از حق خود بر سرزمینهایش چشمپوشی نخواهد کرد.
به گزارش رویترز، رهبران گروه ۲۰ که نشست دو روزه خود را در موزه هنر مدرن ریودوژانیرو برگزار میکنند، به بررسی دستور کاری پرداختند که منعکسکننده نظم جهانی در حال تغییر بود و تلاش کردند تا پیش از بازگشت دونالد ترامپ، رییسجمهور منتخب ایالات متحده، به قدرت در ماه ژانویه، اجماع چندجانبه را تقویت کنند.
ناظران میگویند بحثهای آنها درباره تجارت، تغییرات آب و هوایی و امنیت بینالمللی با تغییرات شدید سیاستهای ایالات متحده که ترامپ قول داده با ورود به دفتر ریاست جمهوری اعمال کند، از تعرفهها گرفته تا وعده راهحل مذاکرهشده برای جنگ در اوکراین، مواجه خواهد شد.
با این حال، رهبران در این نشست توانستند به یک اجماع محدود در مورد جنگ رو به گسترش اوکراین برسند که به طور مختصر بر «رنج انسانی» و پیامدهای اقتصادی این درگیری متمرکز بود.
تاکید بر پیامدهای انسانی جنگها
رهبران گروه ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان، در بیانیهی مشترک که شامگاه دوشنبه منتشر شد، ضمن ابراز نگرانی عمیق از وضعیت فاجعهبار انسانی در نوار غزه، خواستار افزایش کمکهای بشردوستانه و حفاظت از غیرنظامیان در این باریکه شدند و از آتشبس جامع در غزه و لبنان حمایت کردند.
رهبران در بیانیهی خود همچنین به «رنج انسانی» و پیامدهای اقتصادی جنگ روسیه علیه اوکراین، از جمله اختلال در امنیت غذایی و انرژی جهانی، اشاره کردند.
در جریان تنظیم متن نهایی بیانیهی پایانی نشست گروه ۷ و پس از یک حمله هوایی گسترده روسیه در اوکراین در روز یکشنبه، تلاشهای دیپلماتهایی اروپایی برای تشدید لحن توافقشدهی بیانیه درباره درگیریها در نوار غزه و اوکراین با مقاومت برخی کشورها مواجه شد و در نهایت درخواست آنها پذیرفته نشد.
چالشهای اقلیمی پیش روی جهان
رهبران گروه ۲۰ توافق کردند که جهان باید تا پایان نشست تغییرات اقلیمی کاپ ۲۹ در آذربایجان، هدف مالی جدیدی برای میزان کمک کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیرتر در حال توسعه تعیین کند.
مقامات کاپ ۲۹ از رهبران گروه ۲۰ خواسته بودند تا در بیانیه پایانی خود نشانهای قوی از اراده خود برای کمک به شکستن بنبست در تامین منابع مالی لازم برای برنامههای اقلیم ارائه دهند.
با این حال، در بیانیه گروه ۲۰ هیچ راهحل مشخصی برای عبور از بنبست تامین منابع مالی برای برنامههای اقلیمی ارائه نشده است.
رویترز گزارش داده که طبق گفته افرادی که در مذاکرات شرکت داشتند، در جریان مذاکرات ماراتنگونه در آخر هفته برای نهایی کردن بیانیه مشترک، بحثها در مورد سیاستهای آب و هوایی تا ساعات سپیدهدم یکشنبه ادامه یافت.
مساله فقر و مالیاتها
موضوع فقر و گرسنگی شدید و ضرورت اخذ مالیات از ثروتمندان نیز یکی دیگر از محورهای مهم این اجلاس بود که برزیل، میزبان این نشست، آن را در دستور کار گنجانده بود.
لوئیس ایناسیو لولا دا سیلوا، رییسجمهور برزیل، نشست روز دوشنبه را با خبر تشکیل «ائتلاف جهانی مبارزه با فقر و گرسنگی» خبر داد که با حمایت بیش از ۸۰ کشور و نهادهای بینالمللی، بانکها و بنیادهای خیریه بزرگ، آغاز کرد.
لولا که در خانوادهای فقیر متولد شده و با سازماندهی یک اتحادیه کارگران فلز، وارد سیاست شد، گفت: «گرسنگی و فقر نتیجه کمبود یا پدیدههای طبیعی نیستند... آنها محصول تصمیمات سیاسی هستند. در جهانی که سالانه تقریبا شش میلیارد تن غذا تولید میکند، این غیرقابل قبول است.»
مقامات برزیلی اذعان کردند که بخش مهمی از دستور کار آنها برای گروه ۲۰ از جمله توسعه پایدار و مالیاتگیری از ابرثروتمندان، ممکن است هنگامی که ترامپ شروع به دیکته کردن اولویتهای جهانی از کاخ سفید میکند، به حاشیه رانده شود.
نقش قدرتهای نوظهور و همکاری جنوب جهانی
با این حال، رهبران جهان اذعان کردند که دستور کار برزیل به عنوان رییس نشست، که آفریقای جنوبی، میزبان نشست سال ۲۰۲۵ هم آن را پذیرفته است، اولویتهای گروه ۲۰ را به جای فراتر از نقطه مرکزی دائمی بحث قدرتهای غربی پیش برده است.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، در حاشیه نشست با اشاره به افزایش اهمیت اقتصادهای بزرگ در حال توسعه، گفت «ما در حال تجربه یک تغییر بزرگ در ساختارهای جهانی هستیم ... اینها کشورهایی هستند که میخواهند حرف خود را بزنند و دیگر قبول نخواهند کرد که همه چیز به همان شیوهای که دههها بوده است ادامه یابد.»
در همین حال، شی جینپینگ، رییسجمهور چین، از مجموعهای از اقدامات این کشور برای حمایت از اقتصادهای در حال توسعه «جنوب جهانی»، از همکاری علمی با برزیل و کشورهای آفریقایی گرفته تا کاهش موانع تجاری برای کشورهای کمتر توسعهیافته خبر داد.
برزیل تاکنون از پیوستن به ابتکار زیرساخت جهانی که چنین رهبری میکند خودداری کرده است، اما امیدها برای همکاری صنعتی دو کشور بالا است و قرار است شی تا روز چهارشنبه در این کشور بماند و با مقامات این کشور دیدار کند.
به گفته زلنسکی، در سال ۲۰۲۵ مشخص خواهد شد که چه کسی در جنگ اوکراین پیروزی میشود.
او با اشاره به استفاده پوتین از ۱۱ هزار سرباز کره شمالی در مرزهای اوکراین، هشدار داد که این تعداد ممکن است به ۱۰۰ هزار نفر افزایش یابد.
روز سهشنبه وزیران امور خارجه آلمان، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، لهستان و بریتانیا، در بیانیهای مشترک اعلام کردند که فعالیتهای ترکیبی رو به افزایش روسیه علیه کشورهای ناتو و اتحادیه اروپا، از نظر تنوع و مقیاس بیسابقه است و خطرات امنیتی قابل توجهی به همراه دارد
پیش از این و در روز دوشنبه ۲۸ آبان، خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه خبر داد دولت جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا، به اوکراین اجازه خواهد داد از سلاحهای آمریکایی برای حمله به عمق خاک روسیه استفاده کند و افزود کییف قصد دارد در روزهای آینده اولین حملات خود را با برد بلند انجام دهد.
کشورهای حامی اوکراین از جمله ایالات متحده و بریتانیا تاکنون به دلیل ترس از تشدید تنش با مسکو، از دادن چراغ سبز استفاده از تسلیحات خود به منظور حمله به عمق خاک روسیه خودداری کرده بودند.
به گفته دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، هدف از بهروزرسانی دکترین هستهای روسیه این است که: «دشمنان درک کنند در صورت حمله به روسیه یا متحدانش، واکنش تلافیجویانه، حتمی است.»
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، تابستان گذشته با تکرار تهدیدهای هستهای پوتین، از ایالات متحده خواسته بود به بحثهای در حال انجام در مورد تغییر احتمالی دکترین هستهای مسکو متناسب با شرایط تغییر یافته در روابط بینالملل توجه کند.
دکترین جدید هستهای روسیه چه میگوید؟
بر اساس گزارش اسپوتنیک، در دکترین هستهای جدید روسیه، تجاوز به فدراسیون روسیه و متحدانش از سوی یک کشور غیرهستهای با حمایت یک کشور هستهای، «یک حمله مشترک» تلقی خواهد شد.
در دکترین جدید قرار است آمادگی و عزم فدراسیون روسیه برای استفاده از سلاحهای هستهای، بازدارندگی هستهای را تضمین کند و در صورتی که خطری جدی برای حاکمیت و تمامیت ارضی روسیه و بلاروس وجود داشته باشد، این کشور ممکن است از تسلیحات هستهای استفاده کند.
از جمله شرایط استفاده از سلاحهای هستهای، پرتاب موشکهای بالستیک علیه فدراسیون روسیه اعلام شده است.
غرب اجازه استفاده از چه موشکهایی را به اوکراین میدهد؟
روزنامه گاردین روز دوشنبه اعلام کرد بایدن به اوکراین اجازه داده تا علیه نیروهای روسیه و کره شمالی از موشکهای بالستیک اتاکمز ساخت این کشور استفاده کند و مواضع آنها را در عمق خاک روسیه هدف بگیرد.
بر اساس این گزارش، اوکراین احتمالا بهزودی از این موشکها در تهاجمی که در منطقه کورسک آغاز کرده، استفاده خواهد کرد.
گاردین نوشت که بریتانیا نیز احتمالا موشکهای استورم شَدو را برای هدفگیری داخل خاک روسیه به اوکراین ارسال خواهد کرد.
به گفته کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، این کشور نیاز دارد حمایت خود را از اوکراین «دو چندان» کند.
استارمر در اجلاس گروه ۲۰ گفت: «من قصد ندارم وارد جزییات عملیاتی شوم اما میدانم که باید اقدامات بیشتری برای کمک به اوکراین انجام دهیم.»
او به حملات اخیر روسیه به شبکه برق اوکراین اشاره و تاکید کرد: «ما نمیتوانیم اجازه دهیم پوتین در این جنگ پیروز شود.»
قابلیتهای موشک بالستیک اتاکمز چیست؟
موشکهای اتاکمز میتوانند اهدافی تا فاصله ۱۹۰ مایل (۳۰۰ کیلومتر) را هدف قرار دهند.
موشکهای بالستیک نسبت به اغلب راکتها در ارتفاعات بسیار بالاتری از جو پرواز میکنند و میتوانند از پدافند هوایی عبور کنند زیرا با سرعتی بسیار بالا به زمین برخورد میکنند.
موشکهای اتاکمز بهعنوان موشکهای دوربرد شناخته میشوند، اگرچه برد آنها به اندازه موشکهای کروز یا بالستیک قارهپیما نیست.
موشکهای استورم شَدو و تنشها با روسیه
موشکهای استورم شَدو با برد حدود ۲۵۰ کیلومتر، مشابه موشکهای اتاکمز آمریکا هستند و قبلا از سوی بریتانیا و فرانسه برای هدفگیری در داخل مرزهای اوکراین به این کشور داده شدهاند.
به دلیل مخالفتهای آمریکا، از این موشکها تاکنون برای هدفگیری داخل خاک روسیه استفاده نشده است.
تاثیر موشکهای غربی بر میدان نبرد چه خواهد بود؟
موشکهای اتاکمز و استورمشدو میتوانند انبارهای سلاح و مهمات، خطوط تامین و پایگاههای نظامی روسیه را هدف قرار دهند. این امر میتواند به نیروهای اوکراینی در خطوط مقدم کمک کند.
این اقدام راهی برای تقویت توانایی نظامی اوکراین خواهد بود؛ پیش از وادار شدن احتمالی به انجام مذاکرات صلح پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در اواخر ماه ژانویه ۲۰۲۵.
این رویکرد ممکن است با تاثیر روانی مثبت، روحیه اوکراین را در یک دوره سخت تقویت کند.
روسیه داده شدن اجازه به کییف برای حمله به عمق خاک این کشور با استفاده از تسلیحات غربی را باعث تشدید تنشها دانست و دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، اعلام کرد: «این تصمیم بیپروا و خطرناک است و سطح دخالت ایالات متحده را افزایش میدهد.»
او هشدار داد این اقدامات ممکن است ناتو را مستقیما درگیر جنگ با مسکو کند.
