خبرگزاری رویترز به نقل از پنج فرد مطلع در ایران که نامشان را اعلام نکرده، گزارش داد علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی در خردادماه پس از آگاهی از احتمال مشارکت بسیار پایین مردم در انتخابات ریاستجمهوری تصمیم گرفت مسعود پزشکیان را به عنوان چهرهای قابل اعتماد وارد رقابت کند.
کاندیدایی که در انتخابات ریاستجمهوری ترانه «برای...» شروین حاجیپور را در ستادهایش پخش میکرد تا آرای شهروندان ناامید و معترضان خشمگین را جذب کند، فردای پیروزی گفت: «باید از مقام معظم رهبری تشکر کنم که اگر ایشان نبود اسم ما از صندوق در نمیآمد.»
اصلاحطلبان که فاتحان انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری هستند و چهرههای دولت مستعجل ابراهیم رئیسی که حالا به دنبال جایگاهی برای خود بعد از پایان دولت سیزدهم میگردند، هر دو روی یک موضوع توافق دارند: علیرضا زاکانی باید از شهرداری و خیابان بهشت تهران رانده شود.
با گذشت دو روز از اعلام نتایج انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران و پیروزی پزشکیان، تنشها میان نیروهای اصولگرا افزایش یافته است. اصولگرایان معترض، جلیلی را به دلیل عدم ائتلاف با قالیباف و شکست در انتخابات به «خیانت»، «عدد نفهمی» و «سادهسازی عمل سیاسی» متهم میکنند.
مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری ایران در حالی به پایان رسید که همچنان شک و شبهات بسیاری در فضای سیاسی و اجتماعی ایران درباره آن وجود دارد. وزارت کشور با اعلام آمار مشارکت ۴۹.۸ درصدی در دور دوم این انتخابات مدعی است که بیش از ۳۰ میلیون ایرانی در پای صندوقهای رای حاضر شدهاند.
بالاخره پس از دو دورهای شدن انتخابات نمایشی ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان از درون صندوقهای جمهوری اسلامی بیرون آمد، شعبدهبازی مضحکی که اینبار با اشاره وسواسگونه و البته بدون هیچ پیوند واقعی به مسئله زن انجام شد.
یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا درباره معرفی پزشکیان به عنوان رییس دولت تازه جمهوری اسلامی، به ایراناینترنشنال گفت: «همانطور که نامزدهای انتخابات گفتهاند، سیاست جمهوری اسلامی را رهبر آن مشخص میکند و انتخابات تاثیر چشمگیری بر رویکرد واشینگتن درباره تهران نخواهد داشت.»
«برای اینکه همه چیز واقعا دستنخورده بماند، همه چیز باید ظاهرا تغییر کند.» نتایج انتخابات ریاست جمهوری یادآور این عبارت بهیادماندنی از رمان «یوزپلنگ» اثر جوزپه لامپدوزا است.
از روز شنبه شانزدهم تیرماه ۱۴۰۳ مسعود پزشکیان رییس دولت جمهوری اسلامی ایران است؛ مردی که در مناظرههای انتخاباتی و سخنرانیهای خود درباره زنان ایران از موضع پدری در دستگاه فکری پدرسالاری صحبت میکرد.
بررسی آمار ارائهشده وزارت کشور از میزان مشارکت مردم در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری نشان میدهد، این آمار با گزارشهای میدانی و تصاویر رسیده از حوزههای رایگیری در تضاد است. مخاطبان ایراناینترنشنال هم این آمار را دروغ و فریب حکومت برای ترمیم مشروعیت از دست رفته خود دانستند.
انتخاب جانشین ابراهیم رئیسی در ریاستجمهوری به پایان رسید اما راه سخت و طولانی آزادی، به تعبیر نلسون ماندلا، ادامه دارد. توپ تغییر همچنان در زمین جامعه مدنی است و این که چگونه نارضایتی فراگیر و مخالفت گسترده به گذار از رژیم اقتدارگرای مستقر در ایران منتهی شود.
مسعود پزشکیان با حمایت اصلاحطلبان نهمین رییسجمهوری ایران شد. حالا او مانده و میراث ابراهیم رئیسی: بنزینی که ناچار است گران کند و سایه بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید. البته این بار دیگر وزیر امور خارجه بعدی جمهوری اسلامی نمیتواند با کارت مشارکت بالای ۷۰ درصدی مردم بازی کند.
نتایج رسمی دور دوم انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ۱۴۰۳ اعلام شد. در این دور هم مثل دور اول، درباره اعداد اعلامشده تردیدهای جدیدی وجود دارد. در حالی که آمارهای رسمی از افزایش میزان مشارکت خبر میدهند، مشاهدات شهروندان چیز دیگری میگویند.
انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری برای تعیین جانشینی ابراهیم رئیسی به پایان رسید و مسعود پزشکیان، نامزد مورد حمایت اصلاحطلبان، بر کرسی ریاست دولت خواهد نشست. مساله اصلی این انتخابات نه پیروزی این یا آن نامزد و جناح که جنگ مشارکت با تحریم بود.
با اعلام نتایج رسمی دور دوم انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۳، مسعود پزشکیان به عنوان نهمین رییس دولت جمهوری اسلامی انتخاب شد. نامزد مورد حمایت اصلاحطلبان در رقابتهای انتخاباتی خود مثل سایر نامزدها با دغدغههای شهروندان در حوزههای اقتصاد، معیشت و مسائل فرهنگی و اجتماعی روبهرو بود.
وقتی که علی خامنهای، صبح جمعه ۱۵ تیرماه، از «افزایش شوق و علاقه مردم به رای دادن» گفت، برای بسیاری از کسانی که با شخصیت و روش و منش او آشنا هستند، مسجل شد که ولی فقیه و حلقه قدرت پیرامونش تصمیم قطعی خود را گرفتهاند تا شکست تحقیرآمیز هفته گذشته را به هر شکل ممکن جبران کنند.
همزمان با برگزاری دور دوم انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری در روز جمعه ۱۵ تیر، شماری از فعالان مدنی و سیاسی و خانوادههای دادخواه، بر نمایشی بودن انتخابات در جمهوری اسلامی پافشاری و بر تحریم آن تاکید کردند. بیش از ۱۰۰ زندانی سیاسی در زندان اوین حاضر به شرکت در انتخابات نشدند.
اینکه چرا رفتار و خوی غالب در فرهنگ سیاسی ایران در سالهای گذشته و اکنون توانایی تبدیل شدن به امر جمعی در مقیاسی گسترده را ندارد، پرسشی مهم در زمینه جنبشهای اجتماعی و اعتراضات است.
روز جمعه هشتم تیر ۱۴۰۳ را بیشک میتوان رفراندومی با یک «نه» قاطع از جانب اکثریت مردم به شخص علی خامنهای، کلیت نظام جمهوری اسلامی و سیاستهای واپسگرایانه جریان اصولگرا، جبهه انقلاب، بنیادگرایان و عبور از وعدههای پوشالی جریان اصلاحطلبی در ایران دانست.
بهاره هدایت، فعال و زندانی سیاسی، در گفتگویی اختصاصی با ایراناینترنشنال با اعتراض به روشنفکران و نخبگانی که مردم را به شرکت در انتخابات دعوت میکنند، خواستار گردن گذاشتن به نظر مردم و نه قاطع آنها به جمهوری اسلامی شد.
شماری از چهرههای مدنی، دادخواهان و زندانیان سیاسی کنونی و سابق بر ضرورت تحریم انتخابات نمایشی پافشاری کردند. پیام سپیده قلیان و امیرسالار داودی، از زندان و در آستانه برگزاری دور دوم انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری منتشر شد. فرهاد میثمی، احتمال رای دادن در دور دوم را تکذیب کرد.
بررسی دو مناظره انتخاباتی بین مسعود پزشکیان و سعید جلیلی نشان میدهد پزشکیان در مناظره اول به طور میانگین در هر ۶/۵ دقیقه و در مناظره دوم در هر ۱۳/۳ دقیقه، یک حدیث از نهجالبلاغه یا آیه قرآن خواند. رقیب او، جلیلی، در مناظره اول سه بار و در مناظره دوم یک بار قرآن یا حدیث خواند.
ایران در آستانه برگزاری دور دوم انتخابات ریاستجمهوری چهاردهم است. انتخاباتی که مهمترین معنای تاکنون خلقشده در آن نه محصول سازوکار درونیاش، بلکه نتیجه فرایندهای طی شده مدنی در سالیان اخیر بوده و در هیات «نه» به تمامیت وضع موجود تجلی یافته است.
با وامگیری از تعبیر کیم لین شپل، استاد جامعهشناسی و امور بینالملل در دانشگاه پرینستون، میتوان جمهوری اسلامی را «حکومتی فرانکنشتاینی» خواند.
ائتلاف سیاسی «همگامی برای جمهوری سکولار دمکرات» در ایران، چهارشنبه ۱۳ تیر در بیانیهای، تحریم گسترده انتخابات را نشاندهنده «افزایش قدرت مردم و هموار شدن مسیر تغییرات ساختاری» دانست.
شاهزاده رضا پهلوی چهارشنبه ۱۳ تیر در پیامی ویدیویی تحریم گسترده دور نخست انتخابات ریاستجمهوری را ستود و از مردم ایران خواست از شرکت در دور دوم این انتخابات خودداری کنند.
اولین انتخابات ریاستجمهوری پس از خیزش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» در حالی به دور دوم کشید که اکثریت جامعه حاضر به شرکت در مرحله اول نشدند و کمترین میزان مشارکت در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری اسلامی را رقم زدند.
پس از چهار روز سکوت، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با تولیت جدید مدرسه مرتضی مطهری، به تحریم بیسابقه چهاردهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری واکنش نشان داد. او گفت عدم مشارکت ۶۰ درصدی در انتخابات به دلیل مشغله و گرفتاری مردم بوده که کارشناسان باید علت آن را پیدا کنند.
در دومین و آخرین مناظره مسعود پزشکیان و سعید جلیلی، دو نامزد راهیافته به دور دوم رایگیری برای تعیین جانشین ابراهیم رئیسی که روز سهشنبه ۱۲ تیر با موضوع اقتصاد برگزار شد، آنان بارها یکدیگر را به نداشتن تخصص، اطلاعات و دانش اولیه، بیبرنامگی و دادن وعدههای دروغین متهم کردند.
موضوع حساس و جنجالی افزایش احتمالی قیمت سوخت در ایران، در کانون مناظره و بحثهای بین مسعود پزشکیان و سعید جلیلی، دو نامزد راه یافته به دور دوم انتخابات و هوادارانشان در شبکههای اجتماعی قرار گرفته است.
پرسش ریشهای برابر رفتار و خوی ایرانیها در سالهای گذشته و اکنون، در فراز و فرودهای سیاست از جمله بالاگرفتن جنبشهای اعتراضی و بهویژه رایگیریهای حکومت همواره این پرسش بوده است که چرا هیچ امر سیاسی توانایی تبدیل شدن به امر جمعی در مقیاسی گسترده را ندارد؟
مسعود پزشکیان و ستاد اصلاحطلب او در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری در تکاپو برای جمع کردن رای تحریمکنندگان هستند. آنان وعده «تمام قد ایستادن» در جلساتی را میدهند که اصولا دولت در آنها در اقلیت است. مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حجاب و شورای فضای مجازی در موضوع فیلترینگ.
قبل و پس از برگزار شدن دور اول انتخابات چهاردهمین دوره ریاستجمهوری در ایران در روز جمعه هشتم تیر، دستکم هزار و ۲۸۵ نفر به دلیل نوشتن درباره انتخابات از قوه قضاییه تذکر گرفتند. در روز برگزاری انتخابات و همزمان با رایگیری نیز ۵۸ نفر بازداشت شدند.
نخستین مناظره یکساعته نامزدهای راهیافته به مرحله دوم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، با موضوع فرهنگی ـ سیاسی شامگاه دوشنبه یازدهم تیر ماه برگزار شد.
۹ زندانی زن چپگرای محبوس در زندان اوین روز دوشنبه ۱۱ تیر با انتشار بیانیهای مشترک ضمن تاکید بر اینکه در انتخابات برای مشخص شدن جانشین ابراهیم رئیسی شرکت نمی کنند، نوشتهاند رهایی، نه از طریق صندوقهای رای بلکه به دستان خودمان و از طریق مبارزه آگاهانه حاصل میشود.
دستکم ۶۰ درصد شهروندان ایران به انتخابات نمایشی و فرمایشی و به نظام دروغ و سرکوب «نه» گفتند و از مشارکت در آن خودداری کردند.
یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اشاره به کشیده شدن انتخابات ریاستجمهوری در ایران به دور دوم، به ایراناینترنشنال گفت این انتخابات «آزاد و عادلانه» نیست و منجر به «تغییرات اساسی» نخواهد شد.
محمدتقی اکبرنژاد، روحانی مخالف علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی گفت مشارکت نکردن بیش از ۶۰ درصد از مردم ایران در انتخابات ریاستجمهوری «به جریان مخالف هویت بخشیده است».
بررسی آمار ارائهشده برای انتخابات ریاستجمهوری از سوی وزارت کشور با توجه به نامتناسب بودن این آمار با مشاهدات و گزارشهای میدانی و تصاویر رسیده از حوزههای رایگیری در روز جمعه ۸ تیر، به پرسشهایی بسیاری درباره اعتبار آمار رسمی درباره این انتخابات دامن زده است.
«هیچ شخصی حق ندارد مانع اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر گردد و چنانچه مانع انجام این حق شود برای بار اول به پرداخت جریمه... و بار سوم به زندان یا تبعید از محل سکونت به تشخیص دادگاه محکوم میگردد.»