خالده ضیا، نخستین نخستوزیر زن بنگلادش، درگذشت
خالده ضیا، که در سال ۱۹۹۱ بهعنوان نخستین نخستوزیر زن بنگلادش به قدرت رسید سهشنبه پس از یک دوره بیماری طولانی در ۸۰ سالگی درگذشت.
خالده ضیا، که در سال ۱۹۹۱ بهعنوان نخستین نخستوزیر زن بنگلادش به قدرت رسید سهشنبه پس از یک دوره بیماری طولانی در ۸۰ سالگی درگذشت.
حزب ملیگرای بنگلادش، حزب مخالفی که خالده ضیا رهبری آن را بر عهده داشت، اعلام کرد که او پس از یک بیماری طولانی جان باخت.
با وجود آنکه خالده ضیا از سال ۲۰۰۶ در قدرت نبود و چندین سال را در زندان یا حبس خانگی گذراند، او و حزب میانهرو متمایل به راستش همچنان از حمایت گستردهای برخوردار بودند.
او اوایل سال ۲۰۲۵ برای درمان پزشکی به لندن رفت و پس از چهار ماه اقامت، به کشور بازگشت.
سرگئی لاوروف، دوشنبه هشتم دی در گفتوگو با خبرگزاری روسی «ریا نووستی» بر «پرهیز از قضاوت شتابزده و زودهنگام» تاکید کرد و گفت: «تا زمانی که این پیمان منقضی نشده، منطقی است که به طرف آمریکایی فرصت دهیم تا ابتکار ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، را مبنی بر منجمد کردن داوطلبانه محدودیتهای کیفی پیمان نیواستارت به مدت یک سال، بهطور جامع و همهجانبه بررسی کند.»
پیمان نیواستارت به توافقی اشاره دارد که سال ۲۰۱۰ میان ایالات متحده و روسیه امضا شد و بر اساس آن محدودیتهایی برای تولید و ذخیره تسلیحات هستهای دوربُرد، شامل موشکهای بالستیک قارهپیما، موشکهای بالستیک پرتاپشونده از زیردریاییها و بمبافکنهای سنگین با توانایی حمل سلاح هستهای، در نظر گرفته شد.
این پیمان آخرین چارچوب رسمیِ باقیمانده برای کنترل تسلیحات هستهای میان دو قدرت هستهای بزرگ است و اواخر فوریه ۲۰۲۶ منقضی میشود. انقضای آن میتواند خطر رقابت تسلیحاتی جدید را افزایش دهد.
جو بایدن، رییسجمهوری پیشین ایالات متحده، و ترامپ در دوره نخست ریاستجمهوریاش کوشیدند چین و روسیه را وارد مذاکراتی برای جایگزینی پیمان «نیواستارت» با یک معاهده سهجانبه کنترل تسلیحات هستهای راهبردی کنند، اما نه تلاشهای بایدن به نتیجهای رسید و نه تلاشهای ترامپ تاکنون به هدف مورد نظر آمریکا نزدیک شده است.
با توجه به اینکه آمریکا و روسیه رویهمرفته حدود ۹۰ درصد از کل سلاحهای هستهای جهان را در اختیار دارند، در صورت منقضی شدن پیمان نیواستارت بدون تمدید یا جایگزینی، هیچ محدودیت حقوقی الزامآوری برای بزرگترین زرادخانههای هستهای جهان باقی نمیماند و احتمال توقف بازرسیها و شفافیت متقابل وجود دارد. افزون بر این، در آن صورت خطر آغاز یک رقابت جدید هستهای بهشدت افزایش خواهد یافت.
معاهده برای تضمینهای امنیتی میان دو قدرت بزرگ هستهای جهان
لاوروف در بخشی از این گفتوگو به ارسال طرحی به ایالات متحده در ماه سپتامبر اشاره کرد که حاوی پیشنهادهایی برای تدوین نظام جامع تضمینهای امنیتی میان دو کشور بود.
او همچنین افزود: «بهعلاوه، پیشنهادهای ارائه شده در سال ۲۰۲۱ هم میتواند نقطه شروع مناسبی بر این روند باشد.»
وزارت امور خارجه روسیه حدود دو ماه پیش از آغاز حملات این کشور به اوکراین، دو پیشنویس توافقنامه را به ایالات متحده و ناتو تسلیم کرد که حاوی پیشنهادهایی درباره تضمینهای امنیتی میان این کشور با آمریکا و دیگر کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بود.
در پیشنویس توافقنامه خطاب به آمریکا تاکید شده بود که طرفها برای حمله به یکدیگر نباید از خاک دیگر کشورها استفاده کنند.
این متن همچنین از آمریکا میخواست که متعهد شود گسترش ناتو بهسوی شرق اروپا و الحاق کشورهای استقلالیافته از شوروی سابق به این سازمان کنار گذاشته شود، آمریکا در این کشورها پایگاه نظامی ایجاد نکند، با این کشورها هیچگونه همکاری نداشته باشد و از زیرساختهای آنها برای انجام عملیات نظامی بهره نگیرد.
در پیشنویس ارائهشده به ناتو نیز تاکید شده بود که روسیه و ناتو باید برای حل مشکلات پیش آمده «سازوکارهای تعادل» و «خط گرم» ایجاد کنند.
همچنین، طرفها تعهداتی برای پیشگیری از گسترش آینده ناتو با الحاق اوکراین و دیگر کشورها به این سازمان را بپذیرند و از انجام هرگونه اقدام نظامی در خاک اوکراین و کشورهای اروپای شرقی، قفقاز جنوبی و آسیای میانه خودداری کنند.
ترامپ دوشنبه هشت دی در فلوریدا گفت: «یک انفجار بزرگ در منطقه اسکلهای رخ داد که قایقهای مواد مخدر از آنجا بارگیری میشدند. ما همه قایقها را زدیم و بعد خود منطقه را هم هدف قرار دادیم. آن محل دیگر وجود ندارد.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، در این عملیات نقش داشته یا نه، گفت: «نمیخواهم این را بگویم. دقیقا میدانم چه کسی این کار را کرده، اما نمیخواهم نام ببرم.»
ترامپ پیشتر گفته بود که به سیا مجوز اجرای عملیاتهای مخفیانه در ونزوئلا را داده است.
او هفته گذشته نیز در یک برنامه رادیویی بهطور مبهم از حمله آمریکا به یک «تاسیسات بزرگ» در این کشور سخن گفته بود؛ اظهاراتی که تا کنون از سوی نهادهای امنیتی آمریکا توضیح داده نشده است.
سازمان سیا، کاخ سفید و وزارت جنگ آمریکا از اظهار نظر درباره این موضوع خودداری کردهاند.
دولت ونزوئلا تاکنون واکنشی رسمی به اظهارات ترامپ نشان نداده و گزارش مستقلی از داخل این کشور درباره چنین حملهای منتشر نشده است.
در همین حال، شرکت «پریمازول»، یک کارخانه شیمیایی در ایالت زولیا که شب کریسمس دچار آتشسوزی شد، شایعات منتشرشده در شبکههای اجتماعی مبنی بر ارتباط این حادثه با اظهارات ترامپ را رد کرده است.
این شرکت اعلام کرد آتشسوزی بهسرعت مهار شده و علت آن در دست بررسی است.
با این حال، شماری از ساکنان محلی به رویترز گفتهاند صدای انفجار را شنیدهاند، شعلههای آتش را دیدهاند و بوی کلر در منطقه احساس شده است.
فشار ترامپ بر حکومت مادورو
ترامپ اول دی کنارهگیری نیکلاس مادورو، رییسجمهوری ونزوئلا، از قدرت را «تصمیمی هوشمندانه» خواند و هشدار داد که او بیش از این نمیتواند از خود سرسختی نشان دهد.
او در جمع خبرنگاران در فلوریدا در پاسخ به این سوال که آیا هدف او واداشتن مادورو به ترک قدرت است، گفت: «خب، فکر میکنم احتمالا همینطور باشد… این به خودش بستگی دارد که چه میخواهد بکند. فکر میکنم عاقلانه است که این کار را انجام دهد. اما باز هم خواهیم دید.»
کارزار فشار ترامپ علیه مادورو شامل افزایش حضور نظامی ایالات متحده در منطقه و انجام حملات نظامی به شناورهایی بوده که به گفته واشینگتن در اقیانوس آرام و دریای کارائیب در نزدیکی این کشور آمریکای جنوبی به قاچاق مواد مخدر مشغول بودهاند.
در جریان این حملات، دستکم ۱۰۰ نفر کشته شدهاند.
ترامپ دوشنبه هشت دی گفت: «ما میخواهیم هرچه زودتر وارد فاز دوم شویم، اما حماس باید خلع سلاح شود.»
او افزود: «اگر آنها همانطور که توافق کردهاند خلع سلاح نشوند، آنوقت تاوان سختی در انتظارشان خواهد بود.»
ترامپ تاکید کرد: «ما چنین چیزی را نمیخواهیم. بهدنبال آن نیستیم.»
بر اساس توافقی که در اکتبر با میانجیگری آمریکا حاصل شد، مرحله نخست آتشبس شامل عقبنشینی محدود نیروهای اسرائیلی، افزایش ورود کمکهای انسانی و تبادل گروگانها با زندانیان فلسطینی بود.
مرحله دوم قرار است به خروج کامل اسرائیل از غزه، پایان حکومت حماس و استقرار یک ساختار انتقالی منجر شود.
شرط اسرائیل؛ تحویل بقایای آخرین گروگان اسرائیلی در غزه
یک مقام اسرائیلی نزدیک به نتانیاهو گفت نخستوزیر اسرائیل خواهان بازگرداندن بقایای ران گوِلی، آخرین گروگان اسرائیلی کشتهشده در غزه، پیش از آغاز مرحله دوم است.
خانواده این گروگان نیز در سفر نتانیاهو به آمریکا حضور دارند و قرار است با مقامهای دولت ترامپ دیدار کنند.
اسرائیل همچنین اعلام کرده تا زمانی که بقایای این گروگان تحویل داده نشود، گذرگاه رفح میان غزه و مصر را باز نخواهد کرد؛ موضوعی که یکی از شروط اصلی توافق آتشبس است.
چاک فریلیچ، استاد علوم سیاسی دانشگاه تلآویو و معاون پیشین مشاور امنیت ملی اسرائیل، گفت نتانیاهو با توجه به انتخابات پیشرو در ماه اکتبر در موقعیت دشواری قرار دارد.
به گفته او، نخستوزیر اسرائیل نمیخواهد در سال انتخاباتی وارد تنش مستقیم با ترامپ شود، در حالی که رییسجمهوری آمریکا خواهان پیشبرد سریع توافق است.
حمایت ترامپ از نتانیاهو
رییسجمهوری آمریکا در ادامه از نتانیاهو تمجید کرد و گفت اگر «نخستوزیر ضعیفی» در اسرائیل بر سر کار بود، «اسرائیل امروز وجود نداشت».
ترامپ همچنین اعلام کرد اسحاق هرتزوگ، رییسجمهوری اسرائیل، به او گفته که عفو قضایی نتانیاهو «در راه است».
این گفته او با واکنش فوری دفتر اسحاق هرتزوگ، رییسجمهوری اسرائیل، مواجه شد.
دفتر هرتزوگ در بیانیهای اعلام کرد هیچ گفتوگویی میان ترامپ و رییسجمهوری اسرائیل درباره عفو نتانیاهو صورت نگرفته و تنها چند هفته پیش، یکی از نمایندگان ترامپ درباره روند حقوقی عفو توضیحاتی دریافت کرده است.
ترامپ ۲۱ آبان در نامهای رسمی از هرتزوگ، خواسته بود تا نتانیاهو، را در پرونده اتهامهای مربوط به «فساد» عفو کند.
طبق قانون اسرائیل، سابقهای از صدور عفو در میانه رسیدگی قضایی وجود ندارد.
نتانیاهو: جایزه امسال اسرائیل به ترامپ میرسد
نتانیاهو نیز در پایان این دیدار اعلام کرد اسرائیل تصمیم گرفته «جایزه اسرائیل» را به پاس «خدمات برجسته» ترامپ به اسرائیل و یهودیان جهان به او اعطا کند.
او گفت برای نخستین بار در تاریخ است که اسرائیل این جایزه به یک فرد غیر اسرائیلی میدهد.
نتانیاهو با توصیف ترامپ بهعنوان «بینظیرترین دوست اسرائیل در کاخ سفید»، گفت همکاری نزدیک با دولت ترامپ به دستاوردهای مهمی در خاورمیانه منجر شده است.
او با رد دیدگاهی که فاصله گرفتن آمریکا از اسرائیل را به نفع منافع واشینگتن میدانست، گفت سیاست ترامپ مبتنی بر همکاری مستقیم، نتایج «چشمگیر» به همراه داشته است.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، دوشنبه هشتم دیماه گفت اوکراین شب گذشته با ۹۱ پهپاد دوربرد به اقامتگاه ریاستجمهوری روسیه در منطقه نووگورود حمله کرده، اما همه پهپادها بهوسیله پدافند هوایی روسیه منهدم شدهاند.
به گفته لاوروف، در این حمله کسی زخمی نشده و آسیبی نیز وارد نشده است.
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، در واکنش به این موضوع گفت که این ادعا «دروغ» است.
زلنسکی افزود: «مسکو در حال زمینهسازی برای حمله به ساختمانهای دولتی در کییف است.»
به گفته او، این ادعا «تلاشی برای تضعیف مذاکرات صلح» است.
لاوروف گفت اهداف حملات تلافیجویانه، از پیش تعیین شده است: «چنین اقدامات بیپروایی بیپاسخ نخواهد ماند.»
او این حمله منتسب به اوکراین را «تروریسم دولتی» توصیف کرد.
وزیر خارجه روسیه گفت این اتفاق در حالی رخ داد که مذاکرات درباره یک توافق احتمالی صلح، «در جریان بوده» است.
او افزود مسکو از مذاکرات خارج نخواهد شد اما موضع خود را «بازبینی» میکند.
مشخص نیست که آیا پوتین هنگام این حادثه در اقامتگاه دولگیه بورودی (Long Beards) حضور داشته است یا نه.
این محل پیشتر از سوی ژوزف استالین، نیکیتا خروشچف، بوریس یلتسین و خود پوتین استفاده شده است.
پوتین هفتم دیماه به ارتش روسیه دستور داد عملیات برای تسلط کامل بر منطقه زاپوریژیا در جنوب اوکراین را ادامه دهد.
یک فرمانده روس گفته است نیروهای مسکو تا بزرگترین شهر این منطقه، ۱۵ کیلومتر فاصله دارند.
کرملین پیش از این اعلام کرد در صورتی که اوکراین خواهان صلح است، باید نیروهای خود را از بخشهایی از دونباس که همچنان تحت کنترل این کشور قرار دارد، خارج کند.
همزمان، زلنسکی گفت در دیدار با دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، خواستار دریافت تضمینهای امنیتی ۵۰ ساله شده است.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، هشتم دیماه گفت پس از گفتوگوی اخیر پوتین و ترامپ، تماس دیگری بین آنها برای آیندهای نزدیک برنامهریزی شده است.
پوتین و ترامپ هفتم دی پیش از دیدار رییسجمهوری آمریکا با زلنسکی در میامی، بهصورت تلفنی گفتوگو کردند.
ترامپ این مکالمه تلفنی را «سازنده و مثبت» خواند و گفت به باور او، مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین به «مراحل نهایی» رسیده است.
