چندین تشکل و گروه دانشجویی با انتشار بیانیهای مشترک به مناسبت ۱۶ آذر، روز دانشجو، تاکید کردند حکومتی که هر صدای مخالفی را بسته و برای معترضان حکم اخراج و زندان و اعدام صادر میکند، باید در هم شکسته شود.
نویسندگان بیانیه شرایط ویژهای را که از آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۴ در جامعه و به تبع آن در دانشگاه حاکم شده، به «آتش زیر خاکستر» تشبیه کردند.
آنها موجودیت جمهوری اسلامی را توام با جنایت، سرکوب و نابودی مستمر زندگی و معیشت مردم خواندند و گفتند حکومت چارهای ندارد جز اینکه به موازات تبلیغات ملی-میهنی-اسلامی پس از جنگ ۱۲ روزه، به سرکوب آزادی، برابری و «زن، زندگی، آزادی» بپردازد.
به گفته این تشکلها، جامعه در شرایط کنونی انتظار دارد آزادیخواهی، رفع تبعیض، برابریطلبی، دادخواهی و مبارزه را بهگونهای پررنگتر از سوی دانشجویان ببیند.
در این بیانیه آمده است: «وجود ابربحرانهایی که جمهوریاسلامی خلق کرده، به این عاملیت اهمیتی دوچندان میدهد. جامعه ما آبستن یک تغییر بزرگ است و در این تغییر، امید و اعتماد سیاسی به دانشجویان جایگاه ویژهای به جنبش مبارزاتی پرافتخار ما میدهد.»
۱۵ آذر، شاهزاده رضا پهلوی در پیامی صوتی خطاب به دانشجویان و جوانان ایران، به فشار شدید اقتصادی، خفقان و سرکوب در دانشگاهها و نبود آزادی اشاره کرد و در عین حال، از جوانان خواست از امید به تغییر دست نکشند.
در روزهای اخیر، گروهی از فعالان و تشکلهای دانشجویی و صنفی در بیانیههایی جداگانه بر ضرورت پیوند دادن مبارزات صنفی با مبارزات سیاسی بهمنظور ایجاد تغییرات بنیادین در ایران تاکید کردهاند.
تاکید بر آزادی فوری و بیقید و شرط تمامی دانشجویان زندانی
تشکلها و گروههای دانشجویی در ادامه بیانیه مشترک خود از بیآبی، آلودگی هوا، گرانی، اقتصاد فروپاشیده و سایه جنگ و قحطی، بهعنوان عواملی یاد کردند که سبب نابودی آینده و امید شهروندان به زندگی بهتر شدهاند.
به گفته نویسندگان بیانیه، پیام ۱۶ آذر «در هم شکستن سرکوب و ستم و دیکتاتوری» است.
تشکل دانشجویان پیشرو، نهاد دانشجویان آزادیخواه تهران شمال، انجمن آزادیخواهان دانشگاه بهشتی، کمیته سراسری دانشجویان کردستان، صدای آزاد دانشگاه (دانشگاه هنر اصفهان) و جمعی از دانشجویان دانشگاههای مختلف استان اصفهان، ارومیه، علامه، خوارزمی کرج، تهران، الزهرا، کردستان و آزاد سنندج از امضاکنندگان بیانیه هستند.
این رسانه یکشنبه ۱۶ آذر نوشت اسرائیل وارد مرحلهای شده که مقامهای ارشد از آن بهعنوان «گرگومیش جنگ» یاد میکنند؛ مرحلهای که با آتشبس موقت و آغاز فشارهای دیپلماتیک همراه است.
در این شرایط، ترامپ بر دیپلماسی و اعتمادسازی تاکید میکند، در حالی که نتانیاهو همچنان بر موضع «پیروزی کامل» و نابودی حماس و حزبالله پافشاری دارد.
به گزارش واینت، دایره نزدیکان نتانیاهو بسیار محدود است و همین موضوع، دید استراتژیک کابینه و نهاد دفاعی را تضعیف میکند. این روند فضای بیشتری برای نقشآفرینی ترامپ در جهتدهی به مسیر اسرائیل ایجاد کرده است.
این رسانه افزود فعالیتهای نظامی ممکن است همچنان ادامه یابند، اما «مرکز ثقل» اکنون به سمت دیپلماسی در حال حرکت است؛ جایی که پایههای ترتیبات امنیتی، سیاسی و منطقهای آینده مورد مذاکره قرار میگیرند.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره چشمانداز منازعات منطقهای، بهویژه توافق صلح غزه، خلع سلاح حزبالله لبنان، و روابط سوریه و اسرائیل بالا گرفته است.
در همین حال، نامشخص بودن وضعیت برنامه هستهای جمهوری اسلامی بر پیچیدگیها و تردیدها نسبت به آینده و واکنش احتمالی اسرائیل افزوده است.
فشار ترامپ بر نتانیاهو برای تغییر مسیر
واینت به نقل از مقامهای ارشد اسرائیل گزارش داد ترامپ ۱۰ آذر در تماس با نتانیاهو، او را ترغیب کرد بهتدریج از عملیات تهاجمی و تهدیدهای تنشزا در غزه، لبنان و سوریه فاصله بگیرد و به سمت دیپلماسی و اقدامات اعتمادساز حرکت کند.
ترامپ استدلال کرد این تغییر برای پیشبرد مرحله غیرنظامی «طرح ۲۰بندی» او برای غزه و حرکت بهسوی پایان پایدار و بلندمدت خصومتها همراه با احتمال گسترش پیمان ابراهیم ضروری است.
انتظار میرود نتانیاهو این مسائل را در سفر هفتم دی خود به واشینگتن یا اندکی پس از آن با ترامپ مطرح کند.
واینت به نقل از یک منبع امنیتی نوشت مقامات بلندپایه ارتش اسرائیل نیز به نتانیاهو توصیه کردهاند پس از بیش از دو سال جنگ، روند بازسازی و تبدیل ارتش به نیرویی بزرگتر و مدرنتر را برای مقابله با چالشهای آینده آغاز کند.
بر اساس این گزارش، در ستاد کل ارتش اسرائیل نیز حمایت گستردهای از همسویی با رویکرد واشینگتن در مورد غزه وجود دارد.
قواعد «روز بعد»
واینت نوشت به نظر میرسد ترامپ در حال تعیین قواعد جدید برای دوران پس از جنگ است.
نخستین قاعده این است که محور اصلی تلاشها در غزه، لبنان و سوریه باید بهسمت دیپلماسی حرکت کند.
بر اساس این گزارش، اسرائیل ممکن است همچنان تفاهمهای آتشبس را اجرا کند و فشارهای گزینشی بر حماس و حزبالله وارد آورد، اما این روند عمدتا با حملات هوایی محدود و دقیق و نه عملیات زمینی انجام خواهد شد.
در این چارچوب، خلع سلاح گروههای مسلح با فشار و توافقات دیپلماتیک از طریق میانجیگری پیگیری خواهد شد، نه یورشهای عمیق ارتش اسرائیل به مناطق تحت کنترل حماس یا حزبالله.
از همه طرفها نیز انتظار میرود در چارچوب قواعد جدید، اقدامات اعتمادساز انجام دهند.
به گزارش واینت، ایال زمیر، رییس ستاد ارتش اسرائیل، همچون ترامپ خواهان گذار به یک آتشبس پایدار در منطقه است.
دکترین امنیتی جدید اسرائیل بر پیشگیری زودهنگام از تهدیدها، حفظ دفاع پیشرونده از طریق حضور میدانی در کانونهای خطر و مناطق غیرنظامی، و آمادگی کامل در برابر هرگونه حمله غافلگیرانه تاکید دارد.
اما مسائلی مانند محدودیت بودجه و نبود یک «نقشه راه سیاسی روشن»، این گذار را پیچیده میکند.
واینت افزود بدون توافقی هماهنگ با واشینگتن برای پایان دادن به منازعات کنونی و تعریف ترتیبات امنیتی جدید، ارتش اسرائیل قادر نخواهد بود از درگیریهای فرسایشی فاصله بگیرد و وارد مرحله بازسازی و آمادگی برای تهدیدهای آینده شود.
المانیتور نوشت اگر اسرائیل به این جمعبندی برسد که جمهوری اسلامی غنیسازی اورانیوم در سطوح بالا را از سر گرفته است، احتمالا در سال میلادی پیش رو، بار دیگر ایران را هدف قرار دهد.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی با وجود خسارت وارد شده به تاسیسات هستهایاش در جریان جنگ ۱۲ روزه و برتری نظامی آشکار اسرائیل، همچنان بر پیگیری جاهطلبیهای هستهای خود پافشاری میکند و به توسعه برنامه موشکی بالستیک ادامه میدهد، که این موضوع به نگرانی دیپلماتهای اروپایی دامن زده است.
یک منبع دیپلماتیک غربی گفت انتظار میرود عملیات نظامی بعدی اسرائیل کوتاه و شدید، اما در نهایت «بیفایده و بدون نتایج راهبردی واقعی» باشد.
این منبع افزود: «ایران بهطور قطع با شلیک موشک واکنش نشان خواهد داد و شاید مانند دفعه قبل، ساختمانهایی را هدف قرار دهد.»
او ادامه داد با وجود این خسارتها، توازن راهبردی میان دو کشور بهشکلی بنیادی تغییر نخواهد کرد، چرا که تغییر واقعی در توازن قوا در جنگ ۱۲ روزه رخ داد و دور تازهای از درگیری نمیتواند آن را به عقب برگرداند.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره چشمانداز برنامه هستهای جمهوری اسلامی افزایش یافته و پافشاری حکومت ایران بر تداوم آن، احتمال واکنش جامعه جهانی، بهویژه آمریکا و اسرائیل، را تقویت کرده است.
المانیتور در ادامه گزارش خود نوشت شش ماه پس از جنگ ۱۲ روزه، دولت آمریکا تمرکز خود را بر پیشبرد مرحله دوم طرح صلح دونالد ترامپ برای غزه گذاشته است و حمله اسرائیل به ایران، توجهات بینالمللی را از این موضوع منحرف خواهد کرد.
با این حال، دیپلماتهای غربی گفتند اگر توافق هستهای حاصل نشود و تهران گامهایی جدی برای احیای غنیسازی اورانیوم و گسترش توان موشکی خود بردارد، اسرائیل ممکن است ظرف ۱۲ ماه آینده گزینه حمله مجدد به ایران را انتخاب کند.
راز زیمت، مدیر برنامه پژوهشی «ایران و محور شیعی» در موسسه مطالعات امنیت ملی در تلآویو، در مصاحبه با المانیتور گفت وضعیتی که پس از جنگ ۱۲ روزه شکل گرفته، بهشدت ناپایدار است.
او اضافه کرد هر دو طرف در حال «مدیریت درگیری» هستند، اما مشخص نیست که این وضعیت تا چه زمانی ادامه پیدا خواهد کرد.
در پی انتشار برخی گزارشها درباره احتمال ازسرگیری جنگ میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، يک دیپلمات ارشد اروپايی در اسرائیل ۱۰ آذر اعلام کرد ايالات متحده در آينده نزديک به حمله گسترده اسرائيل به ايران چراغ سبز نشان نخواهد داد.
این دیپلمات در عین حال نسبت به وقوع حملهای جدید ظرف ۱۲ ماه آينده ابراز نگرانی کرد.
زیمت به المانیتور گفت: «دو سناریو هست که اسرائیل را نگران میکند: نخست، خطای محاسبه از سوی هر یک از طرفین، که البته احتمال آن کمتر است. سناریوی محتملتر بعدی این است که تهران تصمیم بگیرد غنیسازی اورانیوم را از سر بگیرد.»
به گفته او، اسرائیل هنوز در این زمینه به جمعبندی نهایی نرسیده است که در صورت ازسرگیری برنامه موشکهای بالستیک از سوی جمهوری اسلامی، چه واکنشی نشان دهد و از چه مرحلهای چنین اقدامی عبور از خط قرمز تلقی میشود.
این در حالی است که به گزارش المانیتور، ازسرگیری غنیسازی اورانیوم، تلاش مجدد برای تولید بمب هستهای کارآمد، یا هر گونه اقدام برای بازیابی حدود ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا سطح ۶۰ درصد که گفته میشود زیر آوار تاسیسات هستهای مدفون هستند، به احتمال زیاد با واکنش نظامی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد.
زیمت افزود: «هرچه زمان بیشتری بدون دستیابی تهران و واشینگتن به یک توافق هستهای بگذرد، احتمال وقوع دور تازهای از درگیری بیشتر میشود.»
این تحلیلگر تخمین زد وضع موجود که در آن تهران تمرکز خود را بر بازسازی سامانههای پدافند هوایی، بازسازی توان موشکی و استحکام سایتهای هستهای برای محافظت از آنها در برابر حملات آتی گذاشته است، میتواند شش ماه یا حتی یک سال ادامه پیدا کند بدون آنکه واکنش اسرائیل را برانگیزد.
نشریه اکونومیست ۲۱ آبان در تحلیلی با اشاره به جنگ ۱۲ روزه نوشته بود در جنگ بعدی، اسرائیل احتمالا برای تغییر حکومت اقدام میکند.
آنها همچنین خواهان لغو فوری حکم اعدام احسان فریدی، دانشجوی ۲۲ ساله محبوس در زندان تبریز، لغو همیشگی اعدام، توقف قتلهای عمد حکومتی و شکنجه، آزادی فوری و بیقید و شرط تمامی دانشجویان زندانی و زندانیان سیاسی، و بازگشت به تحصیل و تدریس همه دانشجویان و اساتید اخراجی و تعلیقی شدند.
جمعی از دانشجویان ادبیات علامه طباطبایی تهران هم در بیانیهای به مناسبت ۱۶آذر، این روز را «یادآور ایستادگی تاریخی دانشگاهی در برابر سرکوب و بیعدالتی» دانستند و نوشتند: «این روز بهما یادآوری میکند که دانشگاه، خانه پرسشگری و آگاهی است؛ جایی که هیچ قدرتی نباید صدای آن را با ترس و تهدید خاموش کند.»
در این بیانیه با اشاره به اینکه نام بسیاری از دانشجویان در ردیف زندانیان با احکام سنگین و اعدام فرار دارد، آمده است: «اعتراض به بازداشت و حبس آنان ضرورتی آکادمیک، اخلاقی و تاریخی. ما این سرکوب را نه میبخشیم و نه عادی میکنیم.»
این دانشجویان تاکید کردند: «دانشگاه تا زمانی دانشگاه است که صدای دانشجویانش در آن طنینانداز باشد. ما فراموش نمیکنیم که پشت این دیوارهای بلند و سرکوب خونین، افرادی را که به انتظار نشستهاند، رویاهایی را که محبوس شدهاند و جانهایی را که تهدید کردهاند و گرفتهاند.ما هرگز صدای یاران نادیده را فراموش نخواهیم کرد.»
لزوم همبستگی و اتحاد کارگران و دانشجویان
سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه نیز در یک بیانیه با تاکید بر لزوم همبستگی و اتحاد کارگران و دانشجویان نوشت: «بخش عظیمی از دانشجویان یا کارگرند و یا متعلق به خانوادههای کارگری هستند» و افزود: «مشکلات و سختیهای کارگران، از جمله دستمزدهای زیر خط فقر، گرانی و تورم نجومی، بیکاری و بیتأمینی، و سرکوب و اذیت و آزار نهادهای امنیتی، درد مشترک کلیت طبقه کارگر و فرزندان کارگران، از جمله در میان خیل عظیم دانشجویان است.»
سندیکا تاکید کرد که از ابتدای تاسیس تاکنون همواره از حمایت دانشجویان آگاه و پیشرو در دانشگاههای تهران و دیگر شهرها برخوردار بوده و خود را نیز همواره در کنار دانشجویان عزیز و جنبش مستقل و آزادیخواه و برابریطلب دانشجویی دانسته است.
این تشکل اضافه کرد که این «همسرنوشتی تصادفی نیست» و نوشت: «مقاومت و مبارزه با ساختارهایی که انسان را به ابزار سودآوری و فساد و تبعیض بدل کردهاند؛ ساختارهایی که با سرکوب، زندان، بیکاری و فقر میکوشند صدای اعتراض را خاموش کنند، کارگران، معلمان، پرستاران، دانشجویان و تمامی زحمتکشان را در کنار هم قرار میدهد.»
سندیکا در بیانیه خود «همصدا با جنبش دانشجویی»، خواستار لغو فوری مجازات اعدام و آزادی بیقید و شرط همه دانشجویان زندانی و فعالین کارگری، معلمی و مدنی شد که «تنها به جرم دفاع از حقوق اولیه خود و مردم محروم در بند هستند.»
به نوشته این بیانیه، «اتحاد کارگر و دانشجو، اتحاد همه اقشار تحت ستم و برابریطلب، میتواند در برابر سرکوب ایستادگی کند و برای ساختن جهانی انسانیتر، آزادتر و عادلانهتر گامهای مؤثرتری بردارد.»
«راه رهایی از این وضعیت سیاه، همگرایی و اتحاد ستمدیدگان و طردشدگان است»
انجمن فرهنگیان هرسین در بیانیهای با اشاره به اینکه حاکمیت استبداد در ایران برچیده نشده است، تاکید کرد: «تداوم مبارزه علیه هر نوع استبداد نیز در حوزه دانشجویی زنده و پویاست.»
این تشکل صنفی مستقل معلمان نوشت: «پیشرو بودن دانشجویان آگاه و مبارز علیه فقر و نابرابریهای اجتماعی و همگامی آنان با جنبشهای اجتماعی مردم تحت ستم، امید رهایی را افزون ساخته است.»
در بیانیه با اشاره به ستمهای قدرت حاکم علیه تمامی اقشار مردم؛ زنان، کارگران، کشاورزان، بازنشستگان ، معلمان، دانشجویان، و پرستاران، تاکید کرد: «راه رهایی از این وضعیت سیاه، همگرایی و اتحاد ستمدیدگان و طردشدگانی است که حاکمیت آنان را از زیستن حداقلی دور ساخته است.»
انجمن فرهگیان هرسین همچنین خواستار بازگرداندن دانشجویان اخراجی به دانشگاهها و آزادی تمامی دانشجویان زندانی شد.
احسان فریدی: آزادی از دل و اراده مردمان همین سرزمین زاده میشود
احسان فریدی ۱۶ آذر در بیانیهای به مناسبت روز دانشجو نوشت: «آزادی از بیرون تحمیل نمیشود؛ بلکه تنها از دل ایمان و اراده همین دانشجویان و مردم سرزمینمان زاده خواهد شد.»
او خطاب به دانشجویان افزود: «معیار سنجش ما نه عنوانهاست و نه مدرکها، تنها ایستادگی ماست که نشان خواهد داد از این آزمون چگونه بیرون آمدهایم.»
این دانشجوی محکوم به اعدام دانشجویان را «امیدهای زنده این سرزمین» خطاب کرد که به آزادی ایمان دارند، حقیقت را معامله نمیکنند و در سختترین لحظات، «راه ایستادن را بر فراموشی و سازش» ترجیح میدهند.
پیشتر امیرحسین مرادی و علی یونسی، دانشجویان محبوس در زندانهای اوین و قزلحصار، در یادداشتهایی در آستانه روز دانشجو، به اعدامها، فقر و استبداد حاکم بر ایران اشاره کردند.
آنها بر ضرورت شکستن سکوت، مبارزه نسل جوان برای آزادی و نقش دانشگاه بهعنوان قلب تپنده اعتراض در برابر استبداد تاکید کردند.
