رادیو ملی اسرائیل خبر داد جامعه یهودیان ایرانیالاصل در آمریکا تلاشهای زیادی برای آزادی کامران حکمتی که همزمان با جنگ ۱۲ روزه بازداشت شد، انجام میدهد. در جنگ ۱۲ روزه دهها یهودی ایرانی به اتهام همکاری با اسرائیل بازداشت شدند و کامران حکمتی، شهروند ایرانی-آمریکایی، زندانی است.
رجی شنبه ۱۵ آذر در مصاحبه با شبکه العربیه، به نقش حکومت ایران در موضوع خلع سلاح در لبنان اشاره کرد و گفت دغدغه امروز این گروه، خرید زمان و حفظ جایگاهش در داخل لبنان است تا بتواند قدرت خود را پس بگیرد.
او افزود حزبالله همانطور که مقامهایش اعلام کردهاند، به شیوههای مختلف، از جمله با پول، خود را بازسازی میکند تا هر زمان فرصتی فراهم شود، نفوذ و موقعیت پیشینش را در لبنان بازیابد.
وزیر خارجه لبنان تاکید کرد از این رو، فعالیت حزبالله اکنون دیگر متمرکز بر نقاط مرزی و جنگیدن با اسرائیل نیست.
در شهریورماه، هیاتی بلندپایه از ایالات متحده با حضور تام باراک و مورگان اورتگاس، در بیروت با مقامهای لبنانی دیدار کرد. اعضای این هیات در گفتوگوهای خود تصریح کردند جمهوری اسلامی مانع اصلی در روند خلع سلاح حزبالله محسوب میشود.
دولت لبنان ۱۶ مرداد کلیات طرح آمریکا برای خلع سلاح گروههای مسلح را تصویب کرد. با این حال، حزبالله که مهمترین گروه نیابتی جمهوری اسلامی به شمار میرود و با حملات پی در پی اسرائیل بسیار تضعیف شده، از پذیرش خلع سلاح سر باز زده است.
رجی در ادامه مصاحبه خود گفت مسائل مربوط به خلع سلاح حزبالله را بهطور جدی با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در حاشیه نشستهای منطقهای مطرح کرده است.
عراقچی ۱۳ آذر با ارسال پیامی کتبی به همتای لبنانی خود، از او برای سفر به ایران بهمنظور رایزنی درباره «توسعه روابط دوجانبه و بررسی تحولات منطقهای و بینالمللی» دعوت کرد.
وزیر خارجه لبنان افزود پاسخ او به این دعوت از طریق «یک یادداشت دیپلماتیک» داده خواهد شد.
واینت بهتازگی گزارش داده بود رجی برای گفتوگو با عراقچی درباره اختلافات دوجانبه در «کشوری بیطرف» اعلام آمادگی کرده است.
مقامهای لبنانی در ماههای اخیر بارها تاکید کردهاند تهران باید از دخالت در امور داخلی لبنان بپرهیزد.
در یک نمونه، ارتش لبنان ۱۳ آذر گزارش برخی رسانههای وابسته به جمهوری اسلامی درباره عضویت همزمان شمار زیادی از سربازان ارتش در گروه حزبالله را تکذیب کرد.
اظهارات اخیر علیاکبر ولایتی، مشاور علی خامنهای، مبنی بر اینکه «وجود حزبالله از نان شب هم برای لبنان واجبتر است» نیز با عکسالعملهای تندی از سوی رجی و نواف سلام، نخستوزیر لبنان، روبهرو شد.
«حزبالله دولت لبنان را به چالش میکشد»
وزیر خارجه لبنان در مصاحبه با العربیه، خلع سلاح حزبالله و برچیدن ساختار نظامی آن را فارغ از درخواستهای بینالمللی، یک «مطالبه لبنانی» خواند.
رجی از اینکه حزبالله همچنان متقاعد نشده که تحویل تسلیحات میتواند هم به سود لبنان و هم به نفع خودش بهعنوان یک «حزب» باشد، ابراز تاسف کرد.
به گفته او، اعتبار دولت لبنان اکنون به میزان توانایی آن در اعمال حاکمیت بر سراسر خاک کشور و محدود کردن سلاح در دست نیروهای قانونی وابسته است.
نعیم قاسم، دبیرکل حزبالله، ۱۴ آذر در یک سخنرانی بار دیگر با خلع سلاح کامل این گروه مخالفت کرد.
در حالی که فشارهای بینالمللی بر دولت لبنان برای خلع سلاح حزبالله شدت گرفته است، این گروه مورد حمایت تهران تهدید کرده در صورت اصرار و اقدام دولت در این مسیر، احتمال بروز «درگیری داخلی» وجود دارد.
با این حال، یافتههای نظرسنجی جدید موسسه گالوپ نشان میدهد اکثریت مردم این کشور خواستار آن هستند که تنها ارتش لبنان حق در اختیار داشتن سلاح را داشته باشد.
وزیر خارجه لبنان همچنین هشدار داد حزبالله هر روز دولت را به چالش میکشد و تحریک میکند.
رجی تاکید کرد جامعه بینالمللی تنها در صورتی لبنان را جدی میگیرد که دولت بتواند کنترل خود بر کشور را از طریق انحصار سلاح و تسلط نیروهای قانونیاش نشان دهد.
او اضافه کرد موفقیت راهحل دیپلماتیک با اسرائیل، با خلع سلاح حزبالله آغاز میشود.
باراک جمعه ۱۴ آذر گفت دولت ترامپ اعتقادی به تغییر حکومت در ایران ندارد و این مساله را موضوعی میداند که باید در خود منطقه حل شود.
او گفت: «اگر از سال ۱۹۴۶ نگاه کنید، آمریکا حدود ۹۳ کودتا یا تلاش برای تغییر رژیم داشته و همه شکست خوردهاند.»
باراک افزود: «بنابراین روسای من، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، طرفدار تغییر رژیم نیستند. آنها به راهحل منطقهای باور دارند؛ راهحلی که خودِ منطقه آن را مدیریت کند. پس این مساله، مساله اسرائیل بود، نه آمریکا.»
همزمان با انتشار برخی گزارشها درباره احتمال ازسرگیری جنگ میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، يک دیپلمات ارشد اروپايی در اسرائیل ۱۰ آذر اعلام کرد ايالات متحده در آينده نزديک، به حمله گسترده اسرائيل به ايران چراغ سبز نشان نخواهد داد.
این مقام اروپایی به پایگاه خبری واینت گفت: «ایالات متحده به این زودی به اسرائیل اجازه حملهای گسترده علیه ایران را نخواهد داد، چون نگران است که چنین اقدامی طرح واشینگتن برای بازسازی نوار غزه را به خطر بیندازد.»
او افزود: «اما اگر بپرسيد که آيا فکر میکنم اسرائيل در ۱۲ ماه آينده [علیه ایران] دست به اقدام نظامی میزند يا نه، بايد بگويم شخصا از اين احتمال نگرانم.»
پرونده ایران به کشورهای منطقه سپرده شد
به گفته باراک، نسبتدادن تغییر حکومت به ترامپ پس از پایان جنگ «منطقی نیست».
او با اشاره به این که «ما پیشتر دو بار در ایران تغییر رژیم داشتهایم و هیچکدام نتیجه نداده»، گفت سپردن این پرونده به کشورهای منطقه «تصمیمی عاقلانه» بوده است.
رسانه اسرائیلی جی فید ۱۰ آذر به نقل از یک مقام ارشد اسرائیلی گزارش داد این کشور قصد دارد حکومت ایران را تا پایان دوره ترامپ سرنگون کند و برای جنگی آماده میشود که ممکن است بسیار فراتر از ۱۲ روز ادامه یابد.
براساس این گزارش، «اسرائیل تولید موشکی ایران را رصد میکند؛ تولیدی که میتواند امکان شلیک همزمان بیش از دو هزار موشک را برای بهچالشکشیدن سامانههای دفاعی فراهم کند. در مقابل، اسرائیل در حال تقویت سامانههای دفاع هوایی، توان اطلاعاتی و توان تهاجمی خود است و اهدافی شامل تاسیسات هستهای ایران، سامانههای موشکی، عملیات پهپادی و پایگاههای دریایی در خلیج فارس را مدنظر دارد.»
پنج فصل دیگر باقی مانده است
باراک در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد که تحولات اخیر هنوز پایان نیافته است.
او در پاسخ به این پرسش که «چرا اسرائیل کار را تمام نکرد؟» گفت: «فکر نمیکنم ماجرا تمام شده باشد. شما در فصل پنجم هستید. پنج فصل دیگر باقی مانده است.»
باراک با وجود تاکید بر مخالفت دولت ترامپ با سیاست تغییر حکومت، گفت روایت کامل جنگ و آینده تقابل جمهوری اسلامی و اسرائیل همچنان در حال شکلگیری است و «پایان کار» هنوز مشخص نیست.
نشریه اکونومیست ۲۱ آبان در تحلیلی با اشاره به جنگ ۱۲ روزه نوشت که در جنگ بعدی، اسرائیل احتمالا برای تغییر حکومت اقدام میکند.
اکونومیست، حملات به جمهوری اسلامی در جنگ با اسرائیل را نشانه فروپاشی «امپراتوری روحانیون» در منطقه دانست و نوشت جنگهای اخیر خاورمیانه هم دگرگونکنندهاند و هم ناتمام ماندهاند.
این منابع آگاه گفتند تهران به بانکوک پیشنهاد داده بود برای تامین آزادی گروگانهای تایلندی از اسارت حماس کمک کند، به شرطی که تایلند اسرائیل را «کشور ناامن» معرفی کند و از دهها هزار کارگر کشاورزی تایلندی بخواهد فورا این کشور را ترک کنند.
طبق این گزارش، پس از حملات ۷ اکتبر، هیاتی از تایلند برای گفتوگو به تهران سفر کرد و ۲۳ گروگان در نخستین آتشبس آزاد شدند و هشت نفر دیگر نیز در مراحل بعدی آزاد شدند، اما تلاش جمهوری اسلامی برای ترغیب خروج گسترده کارگران تایلندی در نهایت ناکام ماند، زیرا بیشتر کارگران تایلندی در اسرائیل ماندند.
بهنوشته اورشلیمپست، پیام جمهوری اسلامی روشن بود: «به ما کمک کنید تا فشار اقتصادی بر اسرائیل وارد کنیم، و ما هم به شما کمک میکنیم شهروندانتان را به خانه بازگردانید.»
براساس این گزارش، در هفتههای پرتلاطم و آشفته پس از حمله ۷ اکتبر، در حالی که اسرائیل هنوز در حال شمارش کشتهها و جستوجوی مفقودان بود، هزاران کیلومتر آنسوتر در بانکوک، اتفاقی دیگر در جریان بود.
دولت تایلند، که از مقیاس این کشتار ـ که در آن ۳۹ شهروند تایلندی کشته شدند ـ شوکه شده بود و در تلاش برای حفظ جان شهروندانش بود، تلاشهای دیپلماتیک فوری برای آزادی ۳۱ کارگر تایلندی ربودهشده از سوی حماس و دیگر گروهها را آغاز کرد.
بهنوشته اورشلیمپست این یک بحران انسانی بود، نه سیاسی زیرا تایلند هیچ مناقشهای با حماس نداشت. اما همانطور که در خاورمیانه معمول است، حتی بحرانهای انسانی نیز میتوانند به ابزار معامله تبدیل شوند.
تهران، که بر حماس نفوذ دارد، اعلام کرد ممکن است بتواند در آزادی گروگانهای تایلندی نقش داشته باشد؛ اما این پیشنهاد بدون شرط نبود.
احتمال آسیب شدید به بخش کشاورزی اسرائیل
اگر تایلند با خواسته جمهوری اسلامی برای ناامن اعلام کردن اسرائیل و خارج کردن شهروندانش موافقت میکرد، ضربهای سنگین به بخش کشاورزی اسرائیل در لحظهای حساس وارد میشد؛ درست زمانی که این بخش تلاش میکرد از شوک حمله بیرون بیاید.
بهنوشته اورشلیمپست، بین ۳۰ تا ۴۰ هزار کارگر تایلندی در مزارع و گلخانههای اسرائیل کار میکنند؛ شماری از آنان در زمان حمله در نزدیکی مرز غزه مشغول به کار بودند که بیشترین آسیب را در حمله هفتم اکتبر دیدند.
خروج ناگهانی کارگران تایلندی میتوانست تولید مواد غذایی اسرائیل را فلج کرده و خسارتی اقتصادی و بلندمدت به بار آورد.
در نوامبر ۲۰۲۳، زمانی که روند نجات گروگانها پیشرفت کمی داشت و خانوادهها خواستار پاسخ بودند، تایلند هیاتی بلندپایه را به تهران اعزام کرد.
این هیات با مقامات ارشد جمهوری اسلامی دیدار کرد و طبق برخی گزارشها، حتی با نمایندگان حماس از جمله موسی ابومرزوق، یکی از چهرههای کلیدی دفتر سیاسی حماس، ملاقات و مذاکره کرد. مذاکراتی که بهنوشته اورشلیمپست نشانههایی از پیشرفت در آن دیده میشد.
عارفین اوتاراسینت، سفیر وقت تایلند در ایران، بهطور علنی اعلام کرد که حماس «آماده است گروگانهای ربودهشده را در زمان مناسب آزاد کند».
ظرف چند هفته، ۲۳ گروگان تایلندی در جریان آتشبس اولیه آزاد شدند. هشت نفر دیگر نیز در مراحل بعدی آزاد شدند.
اما همه گروگانها زنده بازنگشتند. سه کارگر تایلندی یا در روز حمله یا در اسارت به قتل رسیدند. آخرین جسدی که بازگردانده شد، جسد سودتیساک رینتالاک بود که چهارشنبه به اسرائیل انتقال یافت.
او صبح هفتم اکتبر در زمینهای کشاورزی نزدیک مرز مشغول کار بود، بدون آنکه بداند مهاجمان در حال نزدیک شدناند. بیش از دو سال طول کشید تا بقایای او شناسایی و منتقل شود.
هرچند درخواست جمهوری اسلامی برای خروج دستهجمعی کارگران تایلندی با هدف ایجاد فشار اقتصادی مطرح شده بود، اما نتیجه مورد انتظار حکومت ایران حاصل نشد.
تعداد محدودی از کارگران در هفتههای نخست بازگشتند، اما اکثریت بهدلیل نیاز مالی، وفاداری به کارفرمایان یا امید به تثبیت اوضاع، در اسرائیل ماندند. در نهایت تنها چند هزار کارگر کشور را ترک کردند، بسیار کمتر از دهها هزار نفری که جمهوری اسلامی خواستار خروج آنان از اسرائیل بود.
تا میانه ۲۰۲۴، شرایط باز هم تغییر کرد. در مه ۲۰۲۴، وزیر کار تایلند به اسرائیل سفر کرد. پس از دیدار با مقامات اسرائیلی، دو طرف توافق کردند که کارگران تایلندی به کار خود ادامه دهند و روابط اقتصادی دو کشور تایید و تقویت شد.
رییس پیشین نیروی هوایی اسرائیل، پنجشنبه ۱۳ آذر در مصاحبهای با رادیو «۱۰۳افام» با اشاره به کارزار ۱۲ روزه نظامی اسرائیل در ماه ژوئن — که با حملات آمریکا به سه سایت هستهای ایران خاتمه یافت — افزود این عملیات هرچند به توان هستهای حکومت ایران آسیب جدی زد، اما نتوانست آن را بهطور کامل از میان ببرد.
«برنامه هستهای نابود نشد، اما سالها عقب افتاد»
بنالیاهو گفت: «نقطه ضعف حمله ما این بود که برنامه هستهای ایران را نابود نکردیم، اما آن را برای سالهای طولانی عقب انداختیم.»
او افزود: «اکنون یا باید تصمیم به جنگی تمامعیار با حمله زمینی بگیرید یا فشار اقتصادی را در کنار تلاش برای بازگشت به مذاکرات پیش ببرید.»
بنالیاهو توضیح نداد که این توصیهها خطاب به اسرائیل است یا ایالات متحده.
مذاکرات ناتمام و آغاز جنگ
جمهوری اسلامی و آمریکا پیش از این در ماههای آوریل و مه پنج دور مذاکرات غیرمستقیم برگزار کرده بودند. قرار بود دور ششم مذاکره اوایل ژوئن انجام شود، اما با آغاز حمله غافلگیرانه اسرائیل در ۱۳ ژوئن، این گفتوگوها متوقف شد.
در این حملات چند دانشمند هستهای و شماری از ارشدترین فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی کشته شدند. در حملات تلافیجویانه حکومت ایران نیز ۳۲ غیرنظامی اسرائیلی و یک سرباز - که خارج از دوره خدمت بود - کشته شدند.
با ورود آمریکا به درگیری، این کشور سه سایت هستهای ایران را هدف قرار داد. حکومت ایران نیز با موشک به یک پایگاه آمریکایی در قطر حمله کرد. دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا،پس از ۱۲ روز آتشبس را برقرار کرد.
هزینههای مشارکت آمریکا در جنگ
به گفته بنالیاهو، حکومت ایران در جریان جنگ از نقاط ضعف دفاعی اسرائیل آگاهی بیشتری پیدا کرده و ممکن است بتواند در دور بعدی جنگ خسارات بیشتری به اسرائیل وارد کند.
او گفت: «ما ناخواسته به ایرانیها یاد دادیم دفعه بعد چه چیزهایی را باید بهبود بخشند: تعداد موشکها، دقت آنها، انتقال سامانهها به شرق و جنوب، غافلگیری و پراکندگی بیشتر.»
به باور او، مشارکت آمریکا هرچند اهداف جنگی اسرائیل را پیش برد، اما اعتبار واشینگتن را بهعنوان میانجی بیطرف برای حل اختلاف از راه دیپلماسی تضعیف کرد.
تماس ترامپ و نتانیاهو
در ادامه تنشها، شبکه سیانان گزارش داد که ترامپ و نتانیاهو دوشنبه دهم آذر درباره تحولات منطقه، از جمله ایران، گفتوگو کردند. همزمان مقامهای دفاعی اسرائیل هشدار دادهاند که احتمال آغاز دوباره درگیری وجود دارد.
در همین زمینه در مقالهای که چهارشنبه ۱۲ آذر در نشریه اینسایدر منتشر شد، آمده که تهران پس از جنگ ۱۲ روزه — جنگی که در آن اسرائیل تاسیسات و زیرساختهای نظامی و پدافند هوایی جمهوری اسلامی را هدف قرار داد — اکنون خود را برای نبردی تازه با هدف بقا آماده میکند.
پیشتر نیز نشنالاینترست گزارش داده بود که جمهوری اسلامی پس از تخریب گسترده سیستمهای دفاعیاش در جنگ ۱۲ روزه، هیاتی نظامی به چین فرستاده تا درباره خرید جنگندههای جی-۱۰ سی و تجهیزات دفاعی مذاکره کند.
