حملات هوایی اسرائیل به ایران و انتظار پاسخ متقابل تهران باعث افزایش قابل‌توجه بهای نفت و نوسان در بازارهای مالی جهانی شد. قیمت نفت خام برنت، شاخص اصلی بازارهای بین‌المللی، در پی این حمله بیش از ۱۰ درصد افزایش یافت و سپس تا حدود ۷۵ دلار در هر بشکه کاهش پیدا کرد.
بی‌بی‌سی جهانی جمعه ۲۳ خرداد در گزارشی نوشت بهای فعلی نفت برنت همچنان حدود ۱۰ درصد پایین‌تر از سال گذشته و بسیار کمتر از اوج تقریبی ۱۳۰ دلاری آن در سال ۲۰۲۲ پس از حمله روسیه به اوکراین است.
همزمان کارشناسان بازار نفت نسبت به تاثیر احتمالی افزایش قیمت نفت بر نرخ تورم جهانی هشدار داده‌اند.
به گفته این کارشناسان، قیمت نفت همیشه در واکنش به رویدادهای ژئوپولیتیکی بزرگ و وضعیت اقتصاد جهانی بالا و پایین می‌شود و افزایش فعلی قیمت‌ها غیرمنتظره نیست. با این حال، قیمت نفت برنت هنوز حدود ۱۰ درصد کمتر از یک سال پیش است.
دیوید آکسلی از موسسه کپیتال اکونومیکس به بی‌بی‌سی جهانی گفت: «به طور تقریبی، هر ۱۰ دلار افزایش در بهای نفت می‌تواند هفت پنس به قیمت هر لیتر بنزین اضافه کند.»
با این حال، او تاکید کرد که این موضوع تنها مربوط به نفت نیست، زیرا افزایش قیمت گاز نیز نقش مهمی در شوک‌های قیمتی مشابه دارد.
آیا قیمت بنزین و سایر کالاها هم بالا می‌رود؟
افزایش قیمت عمده‌فروشی نفت خام معمولا ابتدا در قیمت بنزین خود را نشان می‌دهد. اما انرژی گران‌تر به شکل گسترده‌تری باعث افزایش قیمت همه‌چیز، از کشاورزی تا تولید صنعتی می‌شود.
در حوزه مواد غذایی، انرژی گران‌تر می‌تواند هزینه‌های استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی، حمل‌ونقل محصولات، فرآوری و بسته‌بندی را بالا ببرد؛ در نتیجه، قیمت‌ها در فروشگاه‌ها افزایش می‌یابد.
با این حال، چنین تاثیری فقط در صورتی رخ می‌دهد که قیمت انرژی برای مدتی طولانی بالا باقی بماند. حتی در مورد بنزین و گازوئیل هم، افزایش قیمت نفت خام تاثیر محدودی دارد.
قیمت گاز نیز پس از حملات شبانه افزایش یافته، اما به گفته آکسلی، به دلیل نقش نهادهای نظارتی و سازوکار قیمت‌گذاری، تاثیر آن بر قبض‌های خانگی به‌تدریج و با تاخیر خواهد بود.
ریچارد برونز، مدیر بخش ژئوپلیتیک در شرکت تحقیقاتی انرژی اسپکتس، هم به بی‌بی‌سی جهانی گفت: «وضعیت فعلی بسیار مهم و نگران‌کننده است، اما ممکن است به اندازه جنگ اوکراین یا بحران‌های پیشین خاورمیانه تاثیرگذار نباشد.»
او افزود: «مسئله کلیدی این است که آیا تنش میان ایران و اسرائیل ادامه می‌یابد، کشورهای دیگر منطقه وارد درگیری میشوند، و آیا ایالات متحده برای کاهش تنش وارد عمل خواهد شد یا نه.»
برونز تاکید کرد که اصلیترین نگرانی مربوط به احتمال مختلشدن مسیر کشتیرانی در تنگه هرمز است؛ آبراهی که حدود یکپنجم نفت جهان از آن عبور میکند.
به گفته او، «این تنگه یک گلوگاه حیاتی برای بازار جهانی نفت است» و هرگونه تهدیدی علیه آن، حتی اگر احتمال وقوع آن پایین باشد، می‌تواند قیمت‌ها را بالا ببرد.با این حال، در غیاب اختلال واقعی در صادرات، تحلیلگران بعید میدانند که قیمت نفت در سطح بالا باقی بماند.
محمد العریان، مشاور ارشد اقتصادی در شرکت آلیانز، هم در گفتوگو با بی‌بی‌سی جهانی هشدار داد: «این تنش می‌تواند یک شوک منفی در زمان نامناسب برای اقتصاد جهانی باشد. این یک ضربه دیگر به ثبات نظم اقتصادی جهانی تحت رهبری آمریکا در زمانی است که پرسشهای زیادی درباره آن وجود دارد.»
به گفته او، اگر بهای نفت به بیش از ۱۰۰ دلار بازگردد، این افزایش می‌تواند به میزان یک درصد به نرخ تورم در اقتصادهای پیشرفته اضافه کند و تلاش بانکهای مرکزی برای کاهش نرخ بهره را دشوارتر کند.
با این حال، دیوید آکسلی تاکید کرد که چنین سناریویی بعید است: «بیثباتی در خاورمیانه چیز جدیدی نیست. در یک هفته آینده ممکن است همه چیز به پایان برسد.»
