در آستانه سفر ترامپ به منطقه خلیج فارس، اسرائیل می‌پرسد جایگاهش در معادلات این منطقه کجاست
مقام‌های اسرائیلی تلاش کرده‌اند خونسردی خود را در برابر تصمیم دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، برای نادیده گرفتن آن‌ها در سفر این هفته‌اش به خاورمیانه حفظ کنند اما این تصمیم، آخرین مورد از اقداماتی است که جایگاه اسرائیل را در اولویت‌های واشینگتن زیر سوال برده است.
یک‌شنبه ۲۱ اردیبهشت و تنها چند روز پس از آنکه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از گسترش عملیات نظامی در غزه خبر داد، دفتر او اعلام کرد ایالات متحده از طریق مذاکراتی که بدون حضور نمایندگان اسرائیل با حماس انجام شده، توافقی برای آزادی ادان الکساندر، گروگان آمریکایی-اسرائیلی، به‌دست آورده است.
ترامپ که قرار است به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر کند، هفته گذشته با اعلام ناگهانی توقف حملات هوایی علیه حوثی‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی در یمن، آن هم تنها چند روز پس از اصابت موشک حوثی‌ها به نزدیکی فرودگاه اصلی اسرائیل، موجب نگرانی این کشور شد.
پیش از این گزارش شده بود که مقام‌های اسرائیلی توقف یک‌باره حملات هوایی آمریکا به یمن را ضربه‌ای به بازدارندگی علیه گروه‌های نیابتی تهران دانسته‌اند.
ایتامار آیشنر، خبرنگار دیپلماتیک رسانه وای‌نت، در این باره نوشت: «پیام به منطقه روشن بود: اسرائیل دیگر اولویت اصلی آمریکا نیست.»
یکی از مقام‌های اسرائیلی نیز گفت اعلام توقف عملیات علیه حوثی‌ها «تا حدی مایه شرمساری» بود.
او افزود: «رییس‌جمهور [ترامپ] بنا به تصمیم خودش عمل می‌کند، هم در کارهای خوب و هم در کارهای بد.»
هر‌چند مقام‌های اسرائیلی می‌گویند رایزنی‌هایشان با آمریکا درباره چشم‌انداز تحولات منطقه‌ای پس از پایان مناقشه غزه ادامه دارد و روابط رسمی دو کشور همچنان قوی است، اما برخی از آن‌ها اذعان دارند تصمیم‌های ناگهانی ترامپ غافلگیرشان کرده است.
یکی از مقام‌های بلندپایه نزدیک به نتانیاهو که خواست نامش فاش نشود، به خبرگزاری رویترز گفت: «در دولت ترامپ آشفتگی وجود دارد. همه‌چیز وابسته به تصمیم لحظه‌ای رییس‌جمهور است. گاهی این به نفع اسرائیل است، گاهی نه.»
بیشتر بخوانید: اسرائیل هیوم: ترامپ از نتانیاهو ناامید شده و می‌خواهد سیاست خاورمیانه را بدون او ادامه دهد
مذاکرات تهران و واشینگتن و نگرانی‌های اسرائیل
تصمیم در خصوص حوثی‌ها که بدون مشورت قبلی با اسرائیل اتخاذ شد، بر نگرانی‌های موجود در اسرائیل درباره مذاکرات آمریکا با جمهوری اسلامی بر سر برنامه هسته‌ای تهران افزوده است؛ گفت‌وگوهایی که می‌تواند تهدید نظامی اسرائیل علیه دشمن دیرینه‌اش را تضعیف کند.
نگرانی‌ها در اسرائیل زمانی بیشتر شد که رویترز گزارش داد ایالات متحده دیگر اصراری به عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل ندارد و این پیش‌شرط را مذاکرات هسته‌ای غیرنظامی با ریاض حذف کرده است.
گیدون سعار، وزیر امور خارجه اسرائیل، ۲۱ اردیبهشت گفت: «ما [با آمریکا] هماهنگی می‌کنیم، اما این به معنی توافق ۱۰۰ درصدی نیست. آمریکا یک کشور مستقل است و اسرائیل هم همین‌طور. در عین حال، معتقدم مواضع مشترک بسیاری با این دولت داریم؛ حتی بیش از گذشته.»
در ماه مارس، آدام بوهلر، مذاکره‌کننده ویژه ترامپ درباره گروگان‌ها، دیدارهایی با حماس برگزار کرد که به گفته این گروه، «بسیار مفید» بودند.
این گفت‌وگوها بدون حضور اسرائیل و با تمرکز بر آزادی الکساندر انجام شد.
با این حال، مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل، هفته گذشته گزارش‌ها مبنی بر دور شدن ترامپ از اسرائیل را رد کرد.
او گفت روابط آمریکا و اسرائیل «همیشه آهنین توصیف شده و این واژه هنوز هم صادق است».
هاکبی افزود: «رییس‌جمهور [ترامپ] در حمایت و شراکت خود با اسرائیل ثابت‌قدم بوده و دلیلی وجود ندارد باور کنم که این رویه ادامه پیدا نخواهد کرد.»
وضعیت آشفته
در حالی که مردم اسرائیل در انتظار آزادی الکساندر بودند، نتانیاهو و دولتش ۲۲ اردیبهشت با انتقاداتی مواجه شدند، زیرا بسیاری از شهروندان این کشور تصور می‌کنند اولویت‌های آمریکا و اسرائیل متفاوت از یکدیگر است.
جک گاتلیب، یک بازنشسته در تل‌آویو، به رویترز گفت: اکنون در اسرائیل «اصلا رهبری وجود ندارد».
او اضافه کرد: «هیچ تردیدی نیست که این توافق پشت سر نتانیاهو انجام شد و اولویت‌های دو کشور متفاوت است. فعلا همه به فکر خودشان هستند.»
نتانیاهو چاره‌ای جز پذیرش تصمیم ترامپ درباره حوثی‌ها نداشت، چرا که آن‌ها چند روز بعد موشک دیگری به سمت اسرائیل شلیک کردند و نشان دادند قصد متوقف کردن حملات خود را ندارند.
اسرائیل از زمان تاسیسش در سال ۱۹۴۸ همواره به حمایت نظامی و دیپلماتیک آمریکا تکیه کرده است. تضعیف این حمایت در شرایطی که اسرائیل با فشارهای بین‌المللی در مورد جنگ غزه مواجه است، ضربه‌ای جدی برای این کشور خواهد بود.
تصمیم ایالات متحده برای چشم‌پوشی از شرط عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل -در مقابل برخی اقدامات اسرائیل در مورد فلسطینیان- نشان‌دهنده عمق بحرانی بین‌المللی است که اسرائیل با آن روبه‌روست.
عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل، در امتداد پیمان ابراهیم با امارات متحده عربی و بحرین در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، یکی از اهداف کلیدی نتانیاهو بود که اکنون به‌نظر می‌رسد تا مدت نامعلومی به تعویق افتاده است.
جو بایدن، رییس‌جمهوری پیشین آمریکا، از سوی راست‌گرایان اسرائیل به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت، چرا که صادرات تسلیحات سنگین به اسرائیل را متوقف کرد و تحریم‌هایی علیه شهرک‌نشینان خشونت‌طلب در کرانه باختری اعمال کرد.
این در حالی بود که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش برخلاف اجماع جهانی، سفارت آمریکا را به اورشلیم منتقل کرد و همچنین حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت؛ منطقه‌ای در سوریه که در جنگ شش‌روزه سال ۱۹۶۷ اشغال شد.
مقام‌های اسرائیلی پیش‌تر گفته بودند آگاه هستند که ریاست‌جمهوری «فردی غیرقابل پیش‌بینی» چون ترامپ می‌تواند برای اسرائیل پرخطر باشد؛ به‌ویژه که او بارها نشان داده در مقابل متحدان تاریخی آمریکا هم دست به چرخش زده است.
یکی از مقام‌های اسرائیلی در این رابطه گفت: «ما چاره‌ای نداریم.»