خبرگزاری رویترز با استناد به اسناد به‌دست‌آمده از سفارت جمهوری اسلامی در دمشق، گزارش داد تهران در پی اجرای طرحی مشابه «برنامه مارشال» آمریکا برای بازسازی سوریه بوده و میلیاردها دلار در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده بود تا جایگاه راهبردی خود را در این کشور تثبیت کند.
برنامه مارشال، طرح اقتصادی آمریکا برای بازسازی اروپا پس از جنگ جهانی دوم بود که به تثبیت نفوذ واشینگتن در آن منطقه انجامید.
بر اساس این گزارش، برنامه جمهوری اسلامی که از سوی واحدی تحت‌نظر سپاه پاسداران و با هدایت عباس اکبری از فرماندهان این نهاد، پیگیری می‌شد، به‌صراحت تلاش داشت تا از مدل‌های ملت‌سازی غربی، از جمله برنامه آژانس توسعه جهانی آمریکا (USAID)، الگوبرداری کند. هدف آن، ساخت یک ساختار اقتصادی وابسته و نفوذ سیاسی بلندمدت در سوریه بود.
رویترز گزارش داد بسیاری از این طرح‌ها به‌دلایلی از جمله تحریم‌های بین‌المللی، فساد اداری، ناامنی و پیچیدگی‌های بوروکراتیک سوریه متوقف یا نیمه‌کاره رها شدند.
در بخشی از این اسناد آمده که بدهی‌های دولت سوریه به شرکت‌های ایرانی تا پایان جنگ، حداقل به ۱۷۸ میلیون دلار رسیده است.
جمهوری اسلامی و سوریه طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌ها برای بازپرداخت این بدهی‌ها امضا کردند که شامل واگذاری زمین، پروژه‌های مسکن، امتیاز استخراج فسفات و قراردادهای نفتی بود. اما برخی از این پروژه‌ها نیز با چالش‌های مشابه روبه‌رو شدند و سودآوری چندانی برای شرکت‌های ایرانی نداشتند.
در همین حال، برخی امتیازات اقتصادی مانند مدیریت بندر لاذقیه هفت ماه پس از واگذاری آن به جمهوری اسلامی، به دیگر کشورها از جمله فرانسه، واگذار شد.
با وجود تمام مشکلات، جمهوری اسلامی همچنان به صرف هزینه برای نگهداری «حرم حضرت زینب» ادامه می‌داد. اسناد ایرانی یافت‌شده نشان می‌دهد که حکومت ایران برای خانواده‌های ایرانی ساکن در این منطقه مستمری پرداخت می‌کرد و از شبه‌نظامیان مستقر در نزدیکی آن پشتیبانی می‌نمود.
روزنامه الشرق‌الاوسط در دی ماه سال ۱۴۰۱ گزارش داده بود شبه‌نظامیان وابسته به جمهوری اسلامی با هدف گسترش نفوذ ایران در نزدیکی پایتخت سوریه، به دنبال خرید زمین و املاک در حومه دمشق هستند.
هزینه‌های مالی حمایت جمهوری اسلامی از اسد
سال گذشته، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه و بهرام پارسایی، دو نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی، به‌طور جداگانه تایید کردند حکومت ایران دست‌کم ۳۰ میلیارد دلار در سوریه هزینه کرده است؛ هزینه‌ای به صورت بدهی که به گفته آنان هرگز بازپرداخت نشده است.
۳۰ میلیارد دلار معادل ۲۱۶۰ هزار میلیارد تومان است؛ ارزش کل یارانه نقدی کشور که اول آذر ۱۴۰۳، به دلیل کمبود منابع با تاخیر واریز شد، حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان است. در واقع رقم هزینه‌کرد جمهوری اسلامی در سوریه تقریبا برابر ۱۴۰ ماه یارانه نقدی کل کشور است.
علاوه بر نیروهای نظامی، تجهیزات و اسلحه، سرمایه‌گذاری‌های دیگری هم در سوریه انجام شده بود. پیش از آغاز ناآرامی‌های سوریه، جمهوری اسلامی یک کارخانه سایپا هم در این کشور به راه انداخته بود که آبان‌ماه سال جاری مشخص شد تعطیل شده است.
