ایران و ایالات متحده آمریکا روز شنبه در عمان مذاکراتی در سطح عالی برگزار می‌کنند تا گفت‌وگوها را درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران از سر بگیرند؛ در حالی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، هشدار داده است در صورت عدم توافق، گزینه نظامی علیه جمهوری اسلامی را مدنظر دارد.
خبرگزاری رویترز شنبه ۲۳ فروردین در گزارشی نوشت که تهران با «احتیاط و تردید» به این مذاکرات نزدیک می‌شود و نسبت به «نیت ترامپ» که بارها ایران را -در صورت متوقف نکردن برنامه هسته‌ای- تهدید به بمباران کرده، بی‌اعتماد است.
در حالی‌که هر دو طرف از احتمال پیشرفت سخن گفته‌اند، اختلافات عمیق بر سر موضوعی که بیش از دو دهه ادامه داشته، همچنان پابرجاست. حتی بر سر نحوه برگزاری مذاکرات نیز توافقی حاصل نشده: ترامپ خواستار مذاکره مستقیم است، در حالی‌که تهران بر گفت‌وگوی غیرمستقیم تاکید دارد.
رویترز نوشت که اکنون هرگونه نشانه‌ای از پیشرفت می‌تواند به کاهش تنش‌ها در منطقه‌ای کمک کند که از سال ۲۰۲۳ با جنگ‌ها در غزه و لبنان، موشک‌پرانی میان ایران و اسرائیل، حملات حوثی‌ها به کشتی‌رانی در دریای سرخ و سقوط رژیم بشار اسد در سوریه درگیر بوده است اما: «شکست این مذاکرات، نگرانی‌ها از گسترش درگیری‌ها در منطقه‌ای که بخش بزرگی از نفت جهان را تامین می‌کند، تشدید خواهد کرد. ایران به کشورهای همسایه که میزبان پایگاه‌های نظامی آمریکا هستند هشدار داده که اگر در هرگونه حمله نظامی آمریکا به ایران دخیل باشند، با "پیامدهای سنگین" روبه‌رو خواهند شد.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که تصمیم‌گیر نهایی در سیاست‌های کلان کشور است، به عباس عراقچی، وزیر امور خارجه دولت مسعود پزشکیان، برای حضور در این گفت‌وگوها «اختیارات کامل» داده است.
عراقچی ریاست هیات ایرانی را بر عهده دارد و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، رییس هیات مذاکره‌کننده آمریکایی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: در آستانه مذاکرات تهران و واشینگتن، فرستاده ویژه ترامپ برای دیدار با پوتین به روسیه رفت
یک مقام ایرانی که خواست نامش فاش نشود، به رویترز گفت: «مدت مذاکرات -که صرفا درباره موضوع هسته‌ای خواهد بود- بستگی به میزان جدیت و حسن نیت طرف آمریکایی دارد.»
ایران همچنین هرگونه مذاکره درباره توان دفاعی، از جمله برنامه موشکی‌اش را رد کرده است.
اختلاف و رویارویی چند دهه‌ای
جمهوری اسلامی همواره گفته است برنامه هسته‌ای‌اش کاملا غیرنظامی است اما غرب معتقد است تهران به دنبال دست‌یابی به سلاح هسته‌ای است.
قدرت‌های غربی می‌گویند سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران که منبع سوخت هسته‌ای به‌شمار می‌رود، بسیار فراتر از نیازهای یک برنامه غیرنظامی رفته و ذخایری با خلوص نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت کلاهک تولید شده است.
ترامپ که از فوریه «کارزار فشار حداکثری» علیه تهران را از سر گرفته، در سال ۲۰۱۸ در جریان دور اول ریاست‌جمهوری‌اش، از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران (برجام) خارج شد و تحریم‌هایی فلج‌کننده علیه جمهوری اسلامی اعمال کرد.
بیشتر بخوانید: از فشار حداکثری تا تقابل حداکثری؛ ترامپ درباره مذاکره با ایران چه گفته و چه می‌گوید؟
از آن زمان، برنامه هسته‌ای ایران شتاب گرفته و غنی‌سازی اورانیوم به سطح ۶۰ درصد رسیده است.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، پنج‌شنبه گفت که امیدوار است مذاکرات پیش رو به صلح منجر شود: «ما به‌طور واضح گفته‌ایم که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت و فکر می‌کنم این چیزی است که منجر به برگزاری این دیدار شده است.»
تهران روز بعد در پاسخ گفت که با وجود «فضای تقابلی و جنجال‌آفرین حاکم بر واشینگتن»، به ایالات متحده یک «فرصت واقعی» می‌دهد.
رویترز نوشت که در حال حاضر نفوذ منطقه‌ای تهران به‌شدت تضعیف شده است؛ متحدان آن در محور موسوم به «مقاومت» از زمان آغاز جنگ غزه و سقوط اسد در سوریه، یا از هم پاشیده‌اند یا آسیب جدی دیده‌اند. محور مقاومت، علاوه بر حماس، شامل حزب‌الله در لبنان، حوثی‌ها در یمن و گروه‌های شیعه مسلح در عراق و سوریه می‌شود.
اسرائیل، متحد نزدیک واشینگتن که برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی وجودی می‌داند، مدت‌هاست هشدار داده اگر دیپلماسی نتواند مانع دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای شود، خود وارد عمل خواهد شد.
