پیشنویس بیانیه نشست گروه ۷: جمهوری اسلامی منبع اصلی بیثباتی در منطقه است
گروه هفت در پیشنویس بیانیه پایانی نشست خود در کانادا، جمهوری اسلامی را به عنوان «منبع اصلی بیثباتی در منطقه» معرفی کرد و از حکومت ایران خواست مسیر خود را تغییر دهد، سطح تنشها را پایین بیاورد و راه دیپلماسی را در پیش گیرد.
این متن، بر تهدید فزاینده جمهوری اسلامی در «استفاده از بازداشتهای خودسرانه» و تلاش برای «ترور مخالفان در خارج بهعنوان ابزاری برای اعمال فشار» تاکید کرد.
جمعه ۲۴ اسفند در پیشنویس بیانیه گروه هفت که باید به تایید وزیران خارجه کشورهای عضو برسد، بار دیگر اعلام شد که جمهوری اسلامی هرگز نباید اجازه دستیابی به سلاح هستهای و امکان ساخت آن را داشته باشد.
این گروه بر ضرورت ایجاد «تدابیر امنیتی قوی» به منظور تضمین اجرای آتشبس میان اوکراین و روسیه نیز تاکید کرد و به مسکو هشدار داد یا مانند کییف با آتشبس موافقت کند یا با تحریمهای بیشتری مواجه خواهد شد.
این موضوع در نسخه نهایی پیشنویس بیانیه گروه هفت که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، آمده است.
در این پیشنویس همچنین آمده است: «اعضای گروه هفت از روسیه خواستند که با شرایط برابر به آتشبس متعهد شود و آن را بهطور کامل اجرا کند.»
این پیشنویس بهوسیله دیپلماتهای ارشد کشورهای عضو گروه هفت شامل آلمان، ایالات متحده، ایتالیا، بریتانیا، ژاپن، فرانسه و کانادا آماده شده و همچنان نیازمند تایید و تصویب وزیران خارجه این کشورهاست. انتظار میرود این تایید پیش از پایان مذاکرات در صبح جمعه (به وقت محلی) انجام شود.
رویترز نوشت که دیپلماتهای کشورهای عضو گروه هفت (جی۷) جمعه پس از هفتهها تنش میان متحدان ایالات متحده و دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، بر سر سیاستهای تجاری و امنیتی و موضعگیری در قبال اوکراین، به توافقی درباره بیانیهای مشترک دست یافتند.
این خبر را سه مقام رسمی گروه هفت به رویترز اعلام کردند.
وزیران خارجه کشورهای عضو گروه هفت به همراه اتحادیه اروپا، برای شرکت در نشست این گروه در شهر توریستی لا مالبای، واقع در تپههای کبک کانادا گرد هم آمدهاند. نشست آنها از روز پنجشنبه ۲۳ اسفند آغاز شده و قرار است جمعه به پایان برسد.
در گذشته، چنین دیدارهایی معمولا با توافق عمومی همراه بود اما در آستانه نخستین نشست گروه هفت در دوران ریاست کانادا، تدوین یک بیانیه نهایی مورد توافق با چالشهایی روبهرو شد.
اختلافات میان اعضا بر سر نحوه بیان مواضع درباره جنگ اوکراین، بحران خاورمیانه و درخواست واشینگتن برای لحن شدیدتر در مورد چین، از جمله موانعی بودهاند که روند مذاکرات را پیچیده کردند.
آمریکا برای نخستین بار یک شرکت مستقر در سنگاپور را به دلیل ارتباط با تجارت نفت به وسیله جمهوری اسلامی، تحریم کرد. این شرکت متهم به مشارکت در انتقال نفت ایران در دریاست و به نخستین شرکت در سنگاپور تبدیل شده است که تحت چنین مجازاتی قرار میگیرد.
بر اساس بیانیه وزارت خزانهداری آمریکا که پنجشنبه ۲۳ اسفند منتشر شد، شرکت شیپلود مریتایم پیتیای به این دلیل تحریم شده است که «بهطور آگاهانه در یک معامله قابل توجه برای حملونقل نفت یا فرآوردههای نفتی از ایران مشارکت داشته است».
این شرکت با استفاده از یک یدککش، انتقال نفت را از نفتکش سوبار با پرچم ایران به یک نفتکش دیگر در نزدیکی اندونزی، تسهیل کرده است.
آمریکا در سال ۱۳۹۸ نفتکش سوبار را تحریم کرده بود.
وزارت خزانهداری آمریکا پنجشنبه همچنین نفتکش پیس هیل با پرچم هنگ کنگ، نفتکش پولاریس-۱ با پرچم ایران، شرکت کشتیرانی فالون ثبتشده در سیشل در آفریقا و شرکت خدمات دریایی ایتاگوا، ثبت شده در لیبریا را تحریم کرد.
دو شرکت بینتانگ سامودرا اوتاما و جیانیرا آدینوسا سناتاما در اندونزی نیز به دلیل همکاری برای انتقال نفت ایران تحریم شدند.
شرکتهای تحریمشده به «ناوگان در سایه» جمهوری اسلامی در خارج از بنادر آسیای جنوب شرقی خدمترسانی میکنند.
آمریکا همچنین محسن پاکنژاد، وزیر نفت دولت مسعود پزشکیان را که بر صادرات دهها میلیارد دلار نفت نظارت دارد و میلیاردها دلار از این منابع را برای صادرات در اختیار نیروهای مسلح جمهوری اسلامی قرار داده است، تحریم کرد.
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، جمعه ۲۴ اسفند، تحریم پاکنژاد و چند نفتکش و شرکت تجاری را به شدت محکوم کرد.
او اقدام آمریکا در هدف قرار دادن اشخاصی در میان مقامات حکومتی را «سخیف و مغایر با همه معیارها و موازین حقوق بینالملل» دانست.
مقامهای عراقی به دنبال جایگزین کردن منابع جدید واردات گاز و برق به جای خرید آن از ایران هستند. جمهوری اسلامی این منابع را «تحریمناپذیر در دوران تحریمها»، توصیف میکرد.
صادرات انرژی ایران به عراق از معدود راههای تامین مالی جمهوری اسلامی در دوران تحریم بود که با توجه به شرایط ویژه عراق، آمریکا این صادرات را از تحریم معاف کرده بود.
۲۳ اسفند ماه، وزارت برق عراق علیرغم اعلام معافیت آمریکا برای واردات گاز از ایران، خبر داد که به دنبال جایگزینی برای گاز ایران است و ممکن است واردات از قطر و عمان را در پیش گیرد.
این رویکرد حدود یک هفته پس از آن اتخاذ میشود که ۱۸ اسفند ماه، همزمان با انقضای معافیت تحریمی عراق برای خرید برق از ایران، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که ایالات متحده این معافیت را تمدید نکرده است.
این وزارتخانه بر عزم واشینگتن برای جلوگیری از هرگونه کاهش فشار اقتصادی بر جمهوری اسلامی تاکید کرد.
صادرات برق ایران به عراق به خصوص در فصول گرم سال برای این کشور حیاتی است. از سوی دیگر، صادرات گاز ایران نیز برای عراق به ویژه به منظور تامین سوخت نیروگاهها حیاتی است؛ بهطوری که وزارت برق عراق اعلام کرده است منع احتمالی واردات گاز از ایران، تولید برق روزانه ۲۷ هزار مگاواتی عراق را به یکسوم کاهش میدهد.
از همینرو، با وجود وضع شدیدترین تحریمها، تا پیش از این آمریکا همواره عراق را در این حوزه بهخصوص، یعنی واردات گاز و برق از ایران، معاف میکرد.
اکنون و در دور جدید ریاستجمهوری دونالد ترامپ، فشار آمریکا شدیدتر شده است و آنطور که مقامات کاخ سفید تاکنون اعلام کردهاند، آمریکا اکنون یکی از آخرین منابع حیاتی تامین مالی جمهوری اسلامی را هدف قرار داده است.
در این بین، عراق ناچار است برای تامین این نیاز حیاتی خود، دستبهکار شود تا جایگزینی برای ایران بیابد؛ هر چند سه مقام ارشد عراقی در حوزه انرژی ۱۹ اسفند ماه اعلام کردند این کشور در حال حاضر گزینهای برای «جایگزینی فوری» انرژی وارداتی از ایران ندارد.
با این حال، شواهد نشان میدهند عراقیها بهطور جدی به دنبال جایگزینهایی برای انرژی وارداتی از ایران هستند.
وزارت برق عراق اعلام کرد مقامات این کشور، اراده سیاسی برای اتکا به چند منبع گاز به منظور رسیدن به خودکفایی دارند.
یک دیپلمات آمریکایی نیز در این ارتباط به خبرگزاری فرانسه گفت: «قطر بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی است و آماده است با قیمتهای ترجیحی به عراق کمک کند.»
اهمیت صادرات انرژی به عراق برای جمهوری اسلامی
عراق زیرساخت کافی برای تامین مستقل برق و تولید و انتقال گاز را در اختیار ندارد و اکنون سالهاست که ایران تامینکننده بخش بزرگی از انرژی مصرفی عراق است.
بر اساس توافقی که ماه مارس سال ۲۰۲۴ میلادی به امضا رسید، ایران متعهد شد روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز به عراق صادر کند؛ قراردادی که حدود شش میلیارد دلار در سال ارزش دارد.
علاوه بر این، عراق در ژوییه ۲۰۲۲ قراردادی پنجساله برای خرید ۴۰۰ مگاوات برق از ایران امضا کرد.
برای جمهوری اسلامی که بابت آزادسازی شش میلیارد دلار از پولهای بلوکه شده در کره جنوبی، پنج زندانی (گروگان) آمریکایی را آزاد کرد و مدتها درباره آن مذاکره کرد، درآمد صادرات گاز به عراق اهمیتی ویژه دارد.
این اهمیت تا آنجاست که حتی در سالهای اخیر، با وجود کسری شدید برق و گاز که جمهوری اسلامی آن را «ناترازی انرژی» میخواند، روند صادرات برق و گاز به عراق هرگز متوقف نشده است. با اینکه جمهوری اسلامی در داخل کشور، به بهانه کسری گاز، نیروگاهها را وادار به مازوتسوزی یا تعطیلی میکند، صادرات گاز به عراق ادامه یافته است.
همزمان با انتشار گزارشها درباره مذاکره مقامات آمریکا و اسرائیل با کشورهای آفریقایی برای اسکان ساکنان غزه، حسام بدران، از رهبران حماس، اعلام کرد فلسطینیان هرگز وطن خود را ترک نخواهند کرد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس جمعه ۲۴ اسفند گزارش داد که آمریکا و اسرائیل با مقامات سودان، سومالی و منطقه خودمختار سومالیلند تماس گرفتهاند تا درباره اسکان ساکنان غزه با آنان گفتوگو کنند.
بر اساس این گزارش، مقامات سودان پیشنهاد آمریکا را رد کردهاند و مقامات سومالی و سومالیلند هم در این باره اظهار بیاطلاعی کردهاند.
کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا به درخواست خبرگزاری رویترز برای اظهار نظر در این باره پاسخ ندادند.
پیش از این وبسایت تایمز اسرائیل خبر داده بود که این کشور مذاکرات مخفیانهای با کنگو و برخی دیگر از کشورها در مورد جابهجایی ساکنان غزه انجام داده است.
این نشریه به نقل از یک مقام امنیتی این کشور نوشت کنگو آماده پذیرش «مهاجران غزه» است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ۱۶ بهمن در نشست خبری مشترک با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل در واشینگتن، طرح خود را در خصوص مالکیت ایالات متحده بر نوار غزه و جابهجایی ساکنان آن ارائه کرد.
رییسجمهوری آمریکا گفت که این طرح شامل اخراج فلسطینیها نمیشود.
طرح ترامپ واکنشهای بسیاری را برانگیخت و از جمله کشورهای عربی و شماری از کشورهای اروپایی با آن مخالفت کردند.
اتحادیه عرب سهشنبه ۱۴ اسفند طرحی را در مقابل طرح ترامپ برای بازسازی نوار غزه، تصویب و ارائه کرد.
برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، با طرح اتحادیه عرب برای بازسازی غزه مخالفت و تاکید کرد که ترامپ بر طرح خود در این باره اصرار دارد.
قطر ۲۲ اسفند اعلام کرد وزیران خارجه کشورهای عربی در دیداری با استیو ویتکاف، نماینده ویژه ایالات متحده در امور خاورمیانه، درباره طرح بازسازی غزه گفتوگو کردند.
بر اساس گزارش مرکز مطالعات آلما در اسرائیل، موسسه قرضالحسن، وابسته به گروه حزبالله لبنان، پرداخت برخی غرامتها تا سقف هزار دلار را آغاز کرده است. ارزیابی این موسسه این است که در فضای تشییع جنازه حسن نصرالله، دبیرکل کشته شده حزبالله، پول مناسبی از ایران به لبنان تزریق شده است.
به گزارش موسسه آلما، بانک قرضالحسن، نهاد مالی وابسته به گروه شیعه حزبالله لبنان، در تاریخ پنجم ماه مارس (۱۵ اسفند)، با صدور دستورالعملی جدید، سیاست پیشین خود را تغییر داد و پرداخت فوری مبالغ تا سقف هزار دلار را مجاز اعلام کرد.
این تصمیم که جایگزین سیاست قبلی مبنی بر اعمال تاخیر ۲۰ روزه در پرداختها شده است، نشانهای از احیای نسبی منابع مالی حزبالله تلقی میشود و پرسش اساسی این است که آیا تهران بار دیگر مستقیما منابع مالی این گروه را افزایش داده است؟
برخی ارزیابیها نشان میدهند مراسم تشییع جنازه حسن نصرالله و هاشم صفیالدین در پنجم اسفند (۲۳ فوریه)، فرصت مناسبی برای انتقال فیزیکی پول به حزبالله از طریق هیاتهای خارجیای فراهم کرد که به لبنان سفر کردند.
با توجه به بحران مالی این گروه در ماههای اخیر، هرگونه تغییر در سیاستهای مالی آن میتواند نشانهای از ورود منابع جدید باشد.
شبکه مالی حزبالله و نقش بانک قرضالحسن
موسسه قرضالحسن که در ظاهر بهعنوان یک نهاد مالی غیربانکی و خیریه فعالیت میکند، به یکی از ابزارهای کلیدی حزبالله برای مدیریت منابع مالی تبدیل شده است.
برخی گزارشها حاکی از آن است که این نهاد نه تنها به دریافت کمکهای مالی از منابع خارجی پرداخته بلکه توزیع پول میان نیروهای وابسته به حزبالله را نیز تسهیل کرده است.
گزارشهایی منتشر شده که نشان میدهند وامهای پرداختشده از سوی این موسسه در حقیقت کمکهای بلاعوضی هستند که برای تامین مالی فعالیتهای حزبالله مورد استفاده قرار میگیرند.
انتقال پول از تهران به بیروت
روابط مالی میان تهران و حزبالله همواره بخشی از استراتژی جمهوری اسلامی برای حفظ نفوذ منطقهای بوده است و از زمان تاسیس حزبالله در دهه ۱۹۸۰، ایران از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منابع مالی قابل توجهی را به این گروه اختصاص داده است.
با افزایش فشارهای اقتصادی بر تهران، روشهای انتقال این منابع نیز پیچیدهتر شدهاند.
اطلاعاتی وجود دارد که نشان میدهد جمهوری اسلامی از پروازهای غیرنظامی برای انتقال پول نقد به لبنان استفاده کرده است.
گفته میشود که فرودگاه بیروت یکی از مسیرهای اصلی این نقل و انتقالات بوده و در موارد متعددی، پول نقد از طریق هواپیماهای تجاری و مسافری به این کشور منتقل شده است.
حملات اسرائیل به زیرساختهای مالی حزبالله
در ماههای اخیر، اسرائیل حملاتی را علیه زیرساختهای مالی حزبالله انجام داده است.
هدف قرار دادن شعب موسسه قرضالحسن و برخی نهادهای مرتبط، بخشی از تلاشها برای مختل کردن منابع تامین مالی این گروه بوده است.
ارتش اسرائیل تاکید کرده است که هدف قرار دادن این موسسه میتواند ضربهای جدی به منابع مالی حزبالله وارد کند و مانع از ادامه تجهیز نیروهای آن شود.
فشارهای بینالمللی بر دولت لبنان
با توجه به این تحولات، افزایش فشارهای بینالمللی بر دولت لبنان برای تعطیلی موسسه قرضالحسن بیش از پیش مطرح است.
برخی دیپلماتهای غربی معتقدند در صورت تداوم فعالیت این موسسه، حزبالله همچنان میتواند از منابع مالی خارجی بهره ببرد و تحریمهای موجود، تاثیر محدودی بر تواناییهای مالی آن خواهد داشت.
مقامات آمریکایی نیز در ماههای اخیر بارها از دولت لبنان خواستهاند تا این موسسه را تحت نظارت قرار دهد یا فعالیت آن را متوقف کند.
مقامات لبنانی تاکنون در برابر این فشارها مقاومت کردهاند اما در صورت تشدید تحریمها، ممکن است بیروت مجبور شود تصمیمی سخت در مورد آینده موسسه قرضالحسن بگیرد.
در تصویر پیوست، دستورالعمل صادرشده از سوی مدیرعامل این موسسه درباره تغییر سیاست پرداختها قابل مشاهده است.
رسانههای آمریکا به نقل از مقامهای این کشور گزارش دادند دولت ایالاتمتحده از پنتاگون خواسته است برای حصول اطمینان از دسترسی آمریکا به کانال پاناما، «طرحهای نظامی معتبر» را تهیه کند.
سیانان اولین رسانهای بود که پنجشنبه ۲۳ اسفند گزارش این سند موقت را منتشر کرد.
یکی از مقامات آمریکایی که نخواسته نامش فاش شود، به رویترز گفت سندی که دولت آمریکا بهعنوان یک راهنمای موقت امنیت ملی تهیه کرده، از ارتش خواسته است گزینههای نظامی برای حفظ دسترسی به کانال پاناما را بررسی کند.
یک مقام آمریکایی دیگر به رویترز گفت که ارتش آمریکا برای حفظ دسترسی به این کانال مجموعهای گسترده از گزینههای بالقوه، از جمله اطمینان از همکاری نزدیک با ارتش پاناما را در اختیار دارد.
این در حالی است که طبق قوانین بینالمللی، هرگونه اقدام یک قدرت خارجی برای تصرف این کانال با توسل به زور غیرقانونی تلقی میشود.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، بارها با هشدار درباره اینکه چین کانال پاناما را تحت کنترل دارد و ممکن است از این آبراه برای تضعیف منافع آمریکا استفاده کندو
او تاکید کرده است که آمریکا باید کنترل این کانال را پس بگیرد.
با این حال، ترامپ تاکنون جزییاتی درباره چگونگی اجرای این ایده یا احتمال استفاده از نیروی نظامی ارائه نکرده است.
این کانال که در باریکترین نقطه بین آمریکای شمالی و جنوبی قرار دارد، یکی از مهمترین آبراههای استراتژیک جهان محسوب میشود.
پنتاگون آخرین راهبرد دفاع ملی خود را در سال ۲۰۲۲ منتشر کرد. این سند که اولویتهای ارتش را مشخص میکند، یک راهنمای سیاستگذاری کلی است تا پیش از تهیه یک سند جامعتر مانند راهبرد رسمی دفاع ملی مورد بررسی قرار گیرد.
پنتاگون هنوز درباره این موضوع اظهارنظر نکرده است.
خوزه رائول مولینو، رییسجمهوری پاناما، ۱۸ بهمن در گفتوگو با خبرنگاران دولت ایالات متحده را به «دروغگویی» در مورد کانال پاناما متهم کرد.
پیشتر وزارت امور خارجه ایالات متحده اعلام کرده بود که کشتیهای دولتی ایالات متحده از این پس میتوانند بدون پرداخت هزینه از این کانال عبور کنند.
مولینو با «رد کامل» ایده مدیریت مشترک آمریکا و پاناما بر کانال پاناما، چنین چیزی را «از اساس دروغ» دانست.
خوزه رائول مولینو، رییسجمهوری پاناما
آمریکا و پاناما طبق معاهدهای متعهد شدهاند که از این کانال در برابر هرگونه تهدید علیه بیطرفی آن دفاع کنند و مجازند بهطور یکجانبه برای این منظور اقدام کنند.
ایالات متحده در اوایل قرن بیستم حق ساخت و بهرهبرداری از کانال را به دست آورد. طبق معاهدهای که در سال ۱۹۷۹ و در دوران ریاستجمهوری جیمی کارتر، رییسجمهور دموکرات پیشین آمریکا، امضا شد، ایالاتمتحده توافق کرد که کنترل این کانال را در پایان سال ۱۹۹۹ به پاناما واگذار کند.