به گفته منابع غربی و داخلی، کنترل سپاه پاسداران بر نفت ایران شامل مدیریت ناوگان مخفی تانکرها، لجستیک و شرکتهای پوششی برای فروش نفت به مشتریانی عمدتا در چین میشود.
بر اساس گزارش رویترز و به نقل از این منابع، سپاه پاسداران از حدود ۲۰ درصد صادرات نفت در سه سال گذشته به کنترل نیمی از صادرات رسیده است. همزمان و در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ و لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، تقریبا تمام بودجه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی بهصورت نفت خام و میعانات در اختیار آنان قرار گرفته است.
این تغییر پس از اعمال تحریمهای سختگیرانه غرب و عدم توانایی شرکتهای رسمی نفتی ایران، مانند شرکت ملی نفت و زیرمجموعههای آن، برای مقابله با تحریمها صورت گرفته است.
بر اساس اطلاعات رسیده به ایراناینترنشنال، جمهوری اسلامی مصمم است برای نفت ارسالی به بندر دالیان چین، تا پیش از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید مشتری پیدا کند و مقامهای تهران نگرانند با بازگشت ترامپ، دسترسی آنها به محمولههای نفتی در دالیان به ارزش حدود یک میلیارد دلار قطع شود.
به گفته چهار منبع، سپاه پاسداران در بخشی از فعالیتهای خود، به قلمرو نهادهای دولتی مانند شرکت ملی نفت ایران و شرکت تابعه آن در تجارت نفت وارد شده است.
به گفته ریچارد نفیو، معاون سابق نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، زمانی که تحریمها از سالها پیش صادرات نفت ایران را تحت تاثیر قرارداد، افرادی که شرکت ملی نفت ایران و صنایع گستردهتر را اداره میکردند، به جای رفتن به دنبال این که چگونه از تحریمها دوری کنند، به دنبال دور زدن تحریمها رفتند.
نفیو که اکنون محققی در دانشگاه کلمبیا است، گفت: «افراد سپاه پاسداران در قاچاق بسیار بسیار بهتر بودهاند و فقط در مدیریت میدان نفتی وحشتناک بودند. بنابراین کنترل بیشتری بر صادرات نفت داشتهاند.»
نقش چین و تخفیفهای سپاه پاسداران
چین بزرگترین خریدار نفت ایران است و سپاه پاسداران برای جذب مشتریان چینی، نفت ایران را با تخفیفی چشمگیر عرضه میکند.
یک منبع دخیل در فروش نفت ایران به چین، به رویترز گفت که درآمدهای صادرات نفت تقریبا به طور مساوی بین سپاه پاسداران و شرکت ملی نفت ایران تقسیم میشود.
این فرد گفت سپاه پاسداران، نفت را با تخفیف یک تا دو دلاری نسبت به قیمتهای پیشنهادی شرکت ملی نفت ایران میفروشد.
در گزارش رویترز، دو منبع غربی تخمین زدند که سپاه پاسداران تخفیفی حتی بیشتر ارائه کرده که به طور متوسط پنج دلار در هر بشکه است اما می تواند به هشت دلار هم برسد.
این نفت از طریق شرکتهای پوششی مانند هاوکن انرژی در چین که از سوی مقامات نظامی سابق این کشور اداره میشود، به فروش میرسد.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، درآمدهای نفتی ایران در سال ۲۰۲۳ به ۵۳ میلیارد دلار رسید که نسبت به ۱۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رشد قابل توجهی داشته است.
این درآمدها در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به ترتیب ۳۷ میلیارد دلار و ۵۴ میلیارد دلار بوده است.
نشریه واشینگتن فریبیکن، دوشنبه ۲۳ مهر در گزارشی درباره افزایش بسیار قابل توجه فروش نفت ایران از سوی جمهوری اسلامی در دولت جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا، نوشت که بر اساس آخرین ارقام دولت و برآوردهای کارشناسان، درآمد نفتی غیرقانونی حکومت ایران در دولت بایدن به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار رسید.
نقش سپاه قدس و ناوگان مخفی ایران در صادرات نفت تحریمی
بر اساس اسناد اطلاعاتی، قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس که در سال ۲۰۲۰ در حملهای از سوی ایالات متحده در بغداد کشته شد، مقر مخفیانهای برای مدیریت فعالیتهای قاچاق نفتی این واحد ایجاد کرد. مدیریت اولیه این مرکز به عهده رستم قاسمی، وزیر پیشین نفت ایران گذاشته شده بود.
گزارشها نشان میدهند بودجه سالانه سپاه پاسداران برای عملیاتهای روزمره و مقر مرکزی، حدود یک میلیارد دلار تخمین زده میشود.
از سوی دیگر بودجه حزبالله لبنان بهطور تقریبی نزدیک ۷۰۰ میلیون دلار است که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد آن مستقیما از ایران تامین میشود.
حسن نصرالله، دبیرکل سابق حزبالله که در حمله هوایی اسرائیل به بیروت کشته شد، گفته بود جمهوری اسلامی بودجه این گروه از جمله حقوق اعضا و تسلیحات را تامین میکند.
به گفته شلومیت واگمن، مدیرکل پیشین نهاد مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم در اسرائیل، این بودجه شامل حقوق، تسلیحات و سایر هزینههای این گروه است.
نقش ناوگان مخفی ایران
شرکت ملی نفتکش ایران که پیشتر نقشی کلیدی در صادرات نفت داشته است، اکنون به سپاه پاسداران خدمات ارائه میدهد.
انتقال نفت از طریق کشتی به کشتی یکی از روشهای مورد استفاده برای پنهان کردن مبدا نفت است و این نفت معمولا به چین منتقل میشود.
در سال جاری، وزارت خزانهداری ایالات متحده و دفتر ملی مقابله با تامین مالی تروریسم اسرائیل، تحریمهایی را علیه ناوگان کشتیهای مرتبط با سپاه قدس اعمال کردند.
این ناوگان که به «ناوگان اشباح» معروف است، از روشهای پیچیدهای برای دور زدن تحریمها و فروش نفت تحریمی استفاده میکند.
ایالات متحده در ماههای اخیر در مجموع ۳۵ نفتکش مرتبط با سپاه قدس را تحریم کرده است.
