جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت، درخواست دادستان ارشد دیوان کیفری بینالمللی برای صدور قرار بازداشت برای بنیامین نتانیاهو نخستوزیر و یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل را رد کرد.
پیشتر در روز دوشنبه کریم خان، دادستان ارشد دیوان کیفری بینالمللی از قضات این دیوان خواسته بود برای رهبران حماس و اسرائیل به اتهام ارتکاب جنایات جنگی، قرار بازداشت صادر کنند. در فهرست اعلام شده از سوی کریم خان، نام نخستوزیر و وزیر دفاع اسرائیل به چشم میخورد.
بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت به «کشتار، ایجاد گرسنگی به عنوان یک ابزار جنگی، ممانعت از دسترسی به کمکهای بشردوستانه و هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان در درگیریها» متهم شدهاند.
کریم خان همچنین خواستار صدور حکم بازداشت برای اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس، محمد ضیف، فرمانده نظامی گردانهای قسام و یحیی سنوار، از رهبران ارشد حماس در غزه شد.
این سه نفر به ارتکاب «جنایات جنگی» و «جنایات علیه بشریت»، از جمله کشتار، قتل، گروگانگیری، تجاوز و خشونت جنسی، شکنجه، رفتار ظالمانه و توهین به کرامت انسانی در خاک اسرائیل و نوار غزه متهم شدهاند.
بایدن در سخنان روز دوشنبه خود بار دیگر تاکید کرد که حمایت ایالات متحده از امنیت اسرائیل «آهنین» است.
او در مراسم ماه میراث یهودیان آمریکایی در کاخ سفید، به شدت از اسرائیل دفاع کرد و گفت:« نیروهای اسرائیلی در عملیات نظامی خود علیه شبه نظامیان حماس در غزه مرتکب نسلکشی نمیشوند.»
بایدن افزود: «آنچه در غزه اتفاق میافتد نسلکشی نیست. ما این اتهام را رد میکنیم.»
او گفت:«ما در کنار اسرائیل هستیم تا یحیی سنوار و بقیه قصابان حماس را از بین ببریم. ما میخواهیم حماس شکست بخورد. ما با اسرائیل همکاری میکنیم تا این اتفاق بیفتد.»
با آنکه مذاکرات بین اسرائیل و حماس برای آزادی گروگانها به بنبست رسیده است، رییسجمهوری آمریکا قول داد که از تلاش برای آزادی آنها دست نکشد.
او همچنین بار دیگر خواستار آتشبس فوری در غزه شد.
بایدن در ماههای اخیر با فشارهای فزاینده در حزب دموکرات برای نحوه مدیریت جنگ غزه مواجه شده است. او همچنین در سراسر آمریکا با اعتراضات طرفداران فلسطین روبهرو شده است.
بر اساس این حکم، آسانژ همچنین مجاز خواهد بود تضمینهای مقامهای ایالات متحده را در مورد نحوه محاکمه او در این کشور به چالش بکشد.
آسانژ اکنون میتواند با استناد به حق آزادی بیان در چارچوب کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، به اخراج خود از بریتانیا اعتراض کند و آمریکا را در خصوص محاکمه عادلانهاش در آینده مورد سوال قرار دهد.
پیشتر و در روز هفتم فروردین، دادگاه عالی لندن استرداد بنیانگذار ویکیلیکس به آمریکا را به تعویق انداخت.
ویکتوریا شارپ و جاستیس جانسون، دو قاضی این دادگاه، در آن زمان به آمریکا سه هفته مهلت دادند تا «تضمینهای راضیکننده» را درباره محاکمه عادلانه آسانژ در این کشور ارائه کند.
بر اساس این حکم، واشینگتن باید تضمین کند آسانژ مطابق متمم اول قانون اساسی ایالات متحده، از حق آزادی بیان برخوردار خواهد بود، به دلیل تابعیت استرالیاییاش در جریان محاکمه مورد تبعیض قرار نخواهد گرفت و در نهایت به اعدام محکوم نخواهد شد.
با وجود ارائه این تضمینها از سوی واشینگتن، تیم حقوقی بنیانگذار ویکیلیکس تاکید کرد در مورد امکان استناد آسانژ به متمم اول قانون اساسی ایالات متحده همانند یک شهروند آمریکایی، تردید وجود دارد.
به گفته ادوارد فیتز جرالد، نماینده آسانژ، این احتمال وجود دارد که دادگاهی در ایالات متحده با در نظر گرفتن ملیت غیرآمریکایی او حکم دهد بنیانگذار ویکیلیکس مشمول حقوق تصریحشده در متمم اول قانون اساسی نمیشود.
او افزود در حالی که ارائه تضمین از سوی دادستانی امری «بسیار رایج» است اما دادستانهای آمریکا در این خصوص سکوت اختیار کردهاند.
وکلای آسانژ در عین حال تعهد واشینگتن را درباره صادر نشدن حکم اعدام برای این چهره جنجالی پذیرفتند و به آن اعتراض نکردند.
در صورت استرداد آسانژ به ایالات متحده، او به اتهام جاسوسی محاکمه خواهد شد. در صورت اثبات اتهامات آسانژ، دادگاه میتواند تا ۱۷۵ سال مجازات زندان برای او در نظر بگیرد.
پرونده آسانژ از سال ۱۳۸۹ و پس از افشاگری سایت ویکیلیکس درباره حدود ۵۰۰ هزار سند مربوط به اقدامات آمریکا در عراق و افغانستان، از جمله حمله به غیرنظامیان در جریان است.
آسانژ از خرداد ۱۳۹۱ در سفارت اکوادور در لندن پناه گرفته بود اما این کشور در سال ۱۳۹۸ پناهندگی او را لغو کرد.
آسانژ که ۵۲ ساله است، از پنج سال گذشته در زندان بلمارش لندن به سر میبرد.
حماس که از حکومت ایران حمایتهای مالی و نظامی دریافت میکند، پس از اعلام خبر مرگ رئیسی به او ادای احترام کرد.
این گروه، رییس پیشین دولت جمهوری اسلامی را به دلیل آنچه «پشتیبانی از مقاومت فلسطین و تلاشهای خستگیناپذیر در همبستگی با فلسطینیان» خواند، ستایش کرد.
با این حال، به نظر میرسد مردم غزه با تمجید حماس از مواضع رئیسی در قبال مساله فلسطین موافق نیستند.
ناجی خضیر، یکی از ساکنان دیر البلح، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه درباره مرگ رئیسی گفت: «او هرگز از ما حمایت نکرد، هرگز به وعدههای خود عمل نکرد، هرگز خواستار برقراری آتشبس نشد و هرگز در کنار ما نایستاد. او به هیچ وجه ارتباطی به ما ندارد.»
دیر البلح که در مرکز نوار غزه قرار دارد، اکنون به پناهگاهی برای جمعیت انبوهی از آوارگان فلسطینی بدل شده است.
بلال خدری، یکی از آوارگان فلسطینی به خبرگزاری فرانسه گفت رئیسی «برای ما و غزه هیچ اهمیتی ندارد».
شبهنظامیان حماس روز ۱۵ مهر ۱۴۰۲ (هفتم اکتبر) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کُشتند و بیش از ۲۴۰ نفر را به گروگان گرفتند که از این تعداد تاکنون ۱۱۲ تن آزاد شدهاند.
اسرائیل در پاسخ به این حمله، عملیات نظامی وسیعی را در نوار غزه آغاز کرد که بر اساس آمار وزارت بهداشت حماس، تاکنون بیش از ۳۵ هزار کشته و ۷۹ هزار زخمی بر جای گذاشته است.
مقامهای جمهوری اسلامی بارها گمانهزنیها را در خصوص نقش تهران در تهاجم هفتم اکتبر تکذیب کردهاند. با این وجود، حکومت ایران مکررا از حمله حماس به اسرائیل حمایت کرده و آن را یک «موفقیت» خوانده است.
ساکنان غزه معتقدند آنچه در حال حاضر اهمیت دارد، نه کشته شدن رئیسی، بلکه اوضاع وخیم انسانی در این باریکه است.
سازمان ملل اخیرا اعلام کرد از زمان آغاز عملیات اسرائیل در رفح در دو هفته گذشته، حدود ۸۱۰ هزار فلسطینی از این منطقه گریختهاند.
خبرگزاری فرانسه گزارش داد کودکان در رفح باید برای دریافت جیره غذایی خود در صف منتظر بمانند.
مارتین گریفیث، هماهنگکننده کمکهای بشردوستانه سازمان ملل متحد روز ۳۰ اردیبهشت نسبت به کمبود شدید سوخت و احتمال بالای وقوع قحطی در نوار غزه هشدار داد.
روبا العزیزه، یکی دیگر از ساکنان دیر البلح به کشته شدن رئیسی و شرایط بحرانی در غزه پرداخت و تاکید کرد: «من تنها برای هموطنانم که هر روز میمیرند، برای هزاران قربانی و شهیدی که جان میدهند، و برای اینکه هیچکسی به فکر ما نیست، غصه میخورم.»
حسام عبدالله، فلسطینی ساکن غزه هم گفت: «چرا باید به مردی اهمیت بدهم که تنها برای ما ویرانی به همراه داشته است؟ ... با این همه تخریب و ویرانی که با آن روبهرو بودهایم، هیچ کشوری به ما توجه نکرده.»
بالگرد حامل رئیسی و تعدادی دیگر از مقامهای جمهوری اسلامی، از جمله حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و محمدعلی آلهاشم، امام جمعه تبریز روز ۳۰ اردیبهشت در منطقه کوهستانی ورزقان در آذربایجان شرقی سقوط کرد.
بسیاری از ایرانیان در ایران و سایر نقاط جهان با استقبال از کشته شدن رئیسی در این سانحه، به رقص، پایکوبی، آتشبازی و شادنوشی پرداختهاند.
نام رئیسی با «هیات مرگ» و اعدام هزاران تن از زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ گره خورده است. هیات مرگ کمیتهای برای تصمیمگیری درباره زنده ماندن یا اعدام زندانیان سیاسی در آن سال بود.
بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت به «کشتار، ایجاد گرسنگی به عنوان یک ابزار جنگی، ممانعت از دسترسی به کمکهای بشردوستانه و هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان در درگیریها» متهم شدهاند.
به گفته دادستان ارشد دیوان کیفری بینالمللی، «دلایل قابل قبولی» وجود دارد که نشان میدهد این دو مقام اسرائیلی دستکم از هشتم اکتبر ۲۰۲۳ در «جنایات جنگی» و «جنایات علیه بشریت» در نوار غزه دست داشتهاند.
وزارت بهداشت حماس روز ۳۱ اردیبهشت اعلام کرد از زمان آغاز مناقشه کنونی در روز هفتم اکتبر سال گذشته، دستکم ۳۵ هزار و ۵۶۲ فلسطینی در غزه جان خود را از دست دادهاند.
به گفته حماس، بیش از ۷۹ هزار و ۶۵۰ تن نیز در این بازه زمانی زخمی شدهاند.
کریم خان همچنین خواستار صدور حکم بازداشت برای اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس، محمد ضیف، فرمانده نظامی گردانهای قسام و یحیی سنوار، از رهبران ارشد حماس در غزه شد.
این سه نفر به ارتکاب «جنایات جنگی» و «جنایات علیه بشریت»، از جمله کشتار، قتل، گروگانگیری، تجاوز و خشونت جنسی، شکنجه، رفتار ظالمانه و توهین به کرامت انسانی در خاک اسرائیل و نوار غزه متهم شدهاند.
شبهنظامیان حماس ۱۵ مهر سال گذشته (هفتم اکتبر) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کشتند و بیش از ۲۴۰ نفر را به گروگان گرفتند که از این تعداد تاکنون ۱۱۲ نفر آزاد شدهاند.
روزنامه دیلیمیل روز دوم اردیبهشت نوشت پیشبینی میشود تنها ۴۰ نفر از گروگانهای باقیمانده در اسارت حماس زنده باشند.
درخواست دادستان ارشد دیوان کیفری بینالمللی برای صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت واکنشهای فراوانی را در اسرائیل در پی داشته است.
بنی گانتز، عضو کابینه جنگ اسرائیل تصمیم کریم خان را «جنایتی با ابعاد تاریخی» توصیف و از آن انتقاد کرد.
او اضافه کرد ارتش اسرائیل در عملیات نظامی خود در غزه به قوانین بینالمللی پایبند بوده است.
یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل اقدام دادستان دیوان کیفری بینالمللی را در قرار دادن نام نتانیاهو در کنار ضیف و سنوار، «یک خطای سیاسی هولناک» و تصمیمی «نابخشودنی» خواند.
او تاکید کرد اسرائیل نمیتواند بپذیرد که با حماس مقایسه شود.
ایتمار بنگویر و بزالل اسموتریچ، دو وزیر راستگرای دولت اسرائیل هم کریم خان را به یهودیستیزی متهم کردند.
خبرگزاری دولتی عربستان سعودی گزارش داد که این دیدار روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت در شهر ظهران انجام شده است.
بر اساس گزارش این خبرگزاری، در این دیدار روابط راهبردی دو کشور و راههای تقویت آن در زمینههای مختلف بررسی شد و نسخه تقریبا نهایی پیشنویس توافقنامههای راهبردی پادشاهی عربستان سعودی و آمریکا مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
اواسط اردیبهشتماه، خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد که آمریکا و عربستان سعودی در آستانه پیمانی تاریخی هستند که نه تنها تضمینهای امنیتی بیسابقهای را به پادشاهی سعودی ارائه میدهد، بلکه میتواند در صورت پایان دادن به جنگ در غزه راه را برای برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل هموار کند.
بر اساس این گزارش، چنین توافقی بهطور بالقوه خاورمیانه را تغییر میدهد و این اقدام علاوه بر تقویت امنیت اسرائیل و عربستان سعودی، موقعیت آمریکا را در منطقه به ضرر جمهوری اسلامی و حتی چین تقویت خواهد کرد.
این پیمان ممکن است چنان امتیازاتی به عربستان سعودی بدهد که اجرایی شدنش نیازمند تایید سنای آمریکا باشد و حتی فراتر از آن، به بزرگترین صادرکننده نفت جهان، امکان دسترسی به سلاحهای پیشرفته آمریکایی را بدهد که تا کنون فروش آنها به عربستان ممنوع بوده است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، اگر چنین توافقی صورت بگیرد، بن سلمان موافقت خواهد کرد که استفاده از فناوری چین در حساسترین شبکههای کشورش را محدود کند، به شرط آنکه آمریکا در حوزههای هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی سرمایهگذاری عمدهای کند و به برنامه هستهای غیرنظامی ریاض یاری برساند.
رویترز نوشت که گفتوگوهای اخیر در پی گزارشهایی مبنی بر نزدیک شدن واشینگتن و ریاض به توافق برای تضمینهای امنیتی آمریکا و کمکهای هستهای غیرنظامی به عربستان سعودی انجام شده، هر چند که توافق عادیسازی اسرائیل و عربستان سعودی که بخشی از یک «توافق بزرگ» خاورمیانه پیشبینی شده، دور از دسترس باقی مانده است.
کاخ سفید روز جمعه درباره این سفر مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام کرد که هدف سالیوان گفتوگو در مورد مسائل دوجانبه و منطقهای از جمله غزه و تلاشها برای دستیابی به صلح و امنیت پایدار در منطقه است.
مشاور امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرده بود که امضای توافقنامه دفاعی میان واشینگتن و ریاض پیش از عادیسازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل ممکن نخواهد بود.
عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت جهان است، اما این کشور همزمان به دنبال تولید انرژی تجدیدپذیر قابل توجه و کاهش انتشار گازهای گلخانهای تحت یک برنامه بلندمدت است.
رسانه رسمی عربستان سعودی افزود که بنسلمان و سالیوان در مورد مساله فلسطین و یافتن مسیری به سوی راه حل دو کشوری «به گونهای که خواستههای مردم فلسطین و حقوق مشروع آنها را برآورده کند» نیز گفتوگو کردند.
این دو همچنین آخرین تحولات منطقه از جمله وضعیت غزه و لزوم توقف جنگ و تسهیل ورود کمکهای بشردوستانه به این منطقه را مورد بررسی قرار دادند.
در ماههای اخیر عربستان سعودی بارها خواهان توقف جنگ در غزه و برقراری آتشبس شده است.
جنگ کنونی غزه با حمله بیسابقه و مرگبار حماس به اسرائیل آغاز شد و هنوز چشمانداز مشخصی برای پایان یافتن آن وجود ندارد.
