محسن روحی‌صفت، دیپلمات سابق ایران در افغانستان می‌گوید طالبان حقابه هیرمند را به مزارع کشت مواد مخدر سرازیر کرده است. در ماه‌های گذشته تنش‌های بین تهران و کابل بر سر ممانعت طرف افغانستانی از سرازیر شدن سهم آب ایران از هیرمند به طرف سیستان و بلوچستان شدت گرفته است.
محسن روحی‌صفت روز پنج‌شنبه ۱۹ مرداد در گفت‌وگو با روزنامه جمهوری اسلامی با استناد به عکس‌های هوایی یادآور شد زمین‌های مسیر منشأ آب در افغانستان تا مرز ایران که «پیش‌تر خشک بودند» امروز به «مزارعی سرسبز» تبدیل شده‌اند و حتی «مواد مخدر هم در این مزارع کشت می‌شود».
به گفته این دیپلمات سابق ایرانی در افغانستان، این عکس‌ها نشان می‌دهند تمام آب هیرمند در این مزارع استفاده می‌شود و از سوی دیگر، طالبان به تازگی یک «کانال انحرافی» در بند بخش‌آباد احداث کرده تا دیگر هیچ آبی به سمت ایران نیاید.
او خاطرنشان کرد که اگر هم در سال‌های گذشته آب هیرمند وارد ایران شده «فقط و فقط به‌خاطر سیلاب‌ها بوده است»؛ یعنی آبی وارد مرز ایران شده که افغانستان نتوانسته آن را کنترل کند اما در دو سال گذشته این کشور سدها و کانال‌های انحرافی متعددی احداث کرده که آب را در موقع سر ریز به هامون گودزره می‌برد و دیگر خبری از آب‌های سرریز سیلاب به استان سیستان و بلوچستان نیست.
روحی‌صفت پذیرفتن سفارت طالبان را در تهران پیش از آنکه توافقی بر سر حقابه هیرمند انجام شود، سیاستی «اشتباه» توصیف کرد و گفت الان هم «با ریش گرو گذاشتن و خواهش و تمنا کاری را نمی‌توان پیش برد».
این مقام ایرانی در ادامه تاکید کرد که «هیچ راهی» برای حل مساله آب هیرمند وجود ندارد چون هیچ‌کس از جمله طالبان با «دولت نیازمند» معامله و با دولتی که «اظهار عجز و ناتوانی می‌کند» چانه‌زنی نمی‌کند.
او درباره چشم‌انداز رفع بحران آب سیستان و بلوچستان هم گفت: «باید به مسوولان گفت هم آن‌قدر که سرمایه‌گذاری در بخش نظامی مهم است، تشنگی و کمبود آب مردم یک استان هم اهمیت دارد و باید از الان برای آن فکری بکنند.»
به گفته روحی‌صفت اما «هیچ نیت و عزمی در این زمینه وجود ندارد» چون «آقایانی که در ایران در راس مسایل افغانستان هستند» دیدشان صرفا نظامی و امنیتی است.
نزدیک به سه ماه از اخطار ابراهیم رئیسی به طالبان درباره حقابه هیرمند می‌گذرد ولی هنوز خبری از انجام تعهدات طرف افغانستانی در این زمینه نیست.
حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیسی در امور افغانستان، پس از این اخطار، ضرب‌الاجلی یک ماهه برای طالبان تعیین کرد و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جممهوری اسلامی نیز گفت در صورت لزوم جمهوری اسلامی برای گرفتن حقابه ایران از هیرمند «از ابزار فشار» خود استفاده می‌کند.
با پایان این مهلت یک ماهه در ابتدای تیر ماه اما نه خبری از چگونگی واکنش جمهوری اسلامی به این مساله است و نه ابزار فشاری که امیرعبداللهیان مدعی استفاده از آن شده بود.
با این حال در هفته پایانی خرداد، بیش از ۲۰۰ نماینده مجلس شورای اسلامی با انتشار بیانیه‌ای خطاب به طالبان هشدار دادند اگر تا سه ماه دیگر حقابه هیرمند به سمت ایران رها نشود و به منطقه سیستان نرسد، فاجعه انسانی در این منطقه رخ خواهد داد.
شماری از نمایندگان مجلس هم از دولت خواستند تا در اعتراض، سفارت طالبان را در تهران تعطیل کند.
بر اساس قرارداد سال ۱۳۵۱، افغانستان سالانه باید ۸۵۰ میلیون متر مکعب از آب رود هیرمند را به ایران بدهد اما کابل در سال‌های گذشته به این قرارداد متعهد نبوده و در ماه‌های گذشته درگیریهای دو کشور بر سر این موضوع شدت گرفته است.
طالبان در ماه‌های اخیر این ادعا را مطرح کرده که آب رودخانه هیرمند به اندازهای نیست که به سمت ایران رها شود اما طرف ایرانی با استناد به عکس‌های هوایی می‌گوید آب به مقدار کافی پشت سد وجود دارد.
دعوا و تنش لفظی بین ایران و طالبان بر سر آب یک هفته پس از تهدید ابراهیم رئیسی، به درگیری در مرز ولایت نیمروز و استان سیستان و بلوچستان منجر شد؛ همان منطقهای که از بحران آب در رود هیرمند متاثر است.
در طول هفتههای بعد تلاشهای دیپلماتیک برای حل تنش و مشکل آب به میان آمد و هر دو طرف اعلام کردند با حسن نیت میخواهند این مساله را حل کنند اما بلومبرگ به تازگی نوشت با وجود تماسهای دیپلماتیک، طالبان برای جنگ آماده شده است.
این خبرگزاری به نقل از منابع خود نوشت هزاران نیروی مسلح گروه طالبان همراه صدها بمبگذار انتحاری به اضافه صدها وسیله نقلیه نظامی و تجهیزات جنگی ساخت آمریکا که برای طالبان رها شده، به نزدیکی مرز ایران منتقل شده‌اند.
بلومبرگ به دلایل امنیتی از منابع خود نام نبرد اما نوشت این اطلاعات «دقیق» بوده و طالبان برای جنگ آماده شده است.
