نشست اقلیمی «مردانه» گلاسکو چقدر فضا برای شنیدن صدای زنان و اقلیت‌های فرهنگی داشت؟
نشست اقلیمی گلاسکو در حالی به پایان رسید که حضور و دغدغه‌های زنان و گروه‌هایی که بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی می‌بینند کم‌رنگ بود.
در جلسه‌ای که در این نشست با تمرکز بر برابری جنسیتی برگزار شد رهبران و فعالان مدنی هشدار دادند که بدون توانمندسازی زنان بحران اقلیمی پایان نخواهد یافت.
«جهانی که به دست مردان طراحی شده است بسیاری از چیزها را نابود کرده است.» این پیغام صریحی بود که در این جلسه به نمایندگان حاضر در نشست اقلیمی گلاسکو داده شد. از طرفی در حالی که رهبران جهان در نشست اقلیمی گلاسکو به تعهدات خود مبنی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و پایان دادن به جنگل زدایی می‌بالیدند، نمایندگان بومیانی از سرزمین‌های مختلف در بیرون محل نشست گرد هم آمدند تا یاد و خاطره فعالانی را که به دلیل تلاش برای حفاظت از محیط زیست در برابر طمع شرکت‌ها و انفعال دولت کشته شده بودند، گرامی بدارند. روزنامه بریتانیایی گاردین در مقاله‌هایی این دو موضوع را بازتاب داده است.
زنان و دختران در سراسر جهان به طور نامتناسبی از تأثیرات فروپاشی اقلیمی رنج می‌برند، زیرا زنان به طور متوسط فقیرتر، دارای تحصیلات کمتر و بیشتر وابسته به کشاورزی معیشتی هستند. گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از کسانی که به دلیل شرایط آب و هوایی اضطراری آواره می‌شوند زن هستند.
در یکی از جلسه‌های نشست اقلیمی گلاسکو با تمرکز بر برابری جنسیتی، زنان بومی و سیاستمداران از جمله وزیر اول اسکاتلند، نیکولا استورجن، و نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، خواستار افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه توانمندسازی زنان شدند.
آنجلیکا پونس، مدیر اجرایی سازمان چند‌ملیتی مادر زمین در بولیوی، می‌گوید: «دنیایی که مردها طراحی کرده‌اند، چیزهای زیادی را نابود کرده است. جهان باید فکر کردن مانند زنان را آغاز کند. اگر یک زن دنیا را طراحی کرده بود، به خشونت علیه زنان و کودکان پایان می داد.»
او گفت: «ما می‌خواهیم در ساختار قدرت جایی داشته باشیم و در تصمیم‌گیری‌های کلان بین‌المللی برای پایان دادن به مبارزه علیه بی‌عدالتی اقلیمی سهیم باشیم. ما به عنوان زنان بومی، هر روز با واقعیت ظالمانه تغییرات آب و هوایی در سرزمین خود زندگی می‌کنیم.»
نیکلا استورجن، وزیر اول اسکاتلند نیز گفت ما باید اطمینان حاصل کنیم که تغییرات اقلیمی به یک مسئله فمینیستی تبدیل شود. اما زنان خواستار حمایت نیستند بلکه ما می‌خواهیم توانمند شویم.
آلوک شارما، وزیر بریتانیا و رئیس نشست اقلیمی گلاسکو گفت: «ما بر اساس تجربه و تلاش‌های خود برای مقابله با تغییرات آب و هوایی می‌دانیم که تلاش‌های ما زمانی موثر‌تر خواهد بود که زنان و دختران را در قلب آن قرار دهیم.»
آسا رگنر از نهاد «زنان سازمان ملل» گفت: «تنها ۳ درصد از کمک‌های توسعه آب‌و‌هوایی بین‌المللی برای رسیدگی به حقوق زنان و برابری جنسیتی اختصاص داده می‌شود. سازمان ملل باید از قدرت خود برای احقاق چنین امری استفاده کند زیرا بدون منابع لازم اتفاق چندانی نخواهد افتاد.»
گروه‌های دیگری که آسیب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی بیشترین تاثیر را بر آنها دارد بومیان سرزمین‌های مختلف در جهان هستند که به گفته آنها دیدگاه‌ها و منافع آنها در بهره‌برداری از زمین و طبیعت نادیده گرفته می‌شود.
حدود دو سوم از سازمان‌های جامعه مدنی که معمولاً در نشست‌های اقلیمی شرکت می‌کنند، به دلایل مختلفی مانند مشکلات ویزا و مجوز ورود به نشست، عدم دسترسی به واکسن‌های کووید-۱۹ و تغییر قوانین سفر، نتوانستند به گلاسگو سفر کنند.
اکثر غایبان از جنوب جهانی و کشورهای فقیرتر و کمتر صنعتی‌شده است که کمترین سهم را در انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته‌اند اما به طور نامتناسبی از تغییرات شدید اقلیمی مرتبط با گرمایش جهانی مانند خشکسالی، طوفان و سیل آسیب دیده‌اند.
در طول ۲۶ سال گذشته پس از برگزاری اولین نشست اقلیمی در برلین در سال ۱۹۹۵ سیاست‌های بین المللی آب و هوایی عمدتا حقوق فرهنگی و سرزمینی مردم بومی را یا نادیده گرفته یا نقض کرده است. این درحالی‌است که بومیان در سال ۲۰۰۱ به عنوان یک گروه رسمی دارای حق رای، به رسمیت شناخته شدند. بومیان و گروه‌های دیگر شامل گروه‌های تجاری، سازمان‌های غیردولتی محیط زیست، گروه‌های زنان و جوانان و اتحادیه‌های کارگری حق نظارت و لابی کردن با مذاکره‌کنندگان را دارند.
سپس در سال ۲۰۱۵ معاهده پاریس به طور قانونی نقش حیاتی دانش سنتی و نوآوری‌های جوامع محلی و مردمان بومی را در درک و مقابله با بحران آب و هوایی به رسمیت شناخت. هدف از این اقدام حصول اطمینان از مشارکت این گروه‌ها بود تا بتوانند بر سیاست‌های بین‌المللی آب و هوایی به شیوه‌ای معنادارتر و برابر تأثیر بگذارند.
اما شش سال بعد از این توافق بومیان در مصاحبه با گاردین می‌گویند که در مذاکرات به رهبری سازمان ملل چیز چندانی تغییر نکرده است، در حالی که تخریب محیط زیست در خارج از نشست‌های زیست محیطی همچنان در جوامع آنها بدون کنترل ادامه دارد و تاثیر بحران آب و هوایی بدتر و بدتر می شود.
رئیس فدراسیون مردمی در آمازون برزیل می‌گوید: «دیدگاه‌های ما با تصمیم‌گیرندگان در نشست گلاسکو بسیار متفاوت است. ما پیوندهای اجدادی با محیط زیست و مادر زمین داریم. این‌ها فضاهای معنوی هستند که ما هرگز بر سر آنها مذاکره و معامله نمی‌کنیم. اما گروه‌های کاری دیدگاه‌های جوامع ما را بازتاب نمی‌دهند و یا توضیح نمی‌دهند که این بازارهای کربن واقعاً چه معنایی دارند.»
با تشدید بحران آب و هوایی با سیل، آتش سوزی و موج گرما در سراسر جهان، خشونت علیه فعالان زیست‌محیطی نیز تشدید می‌شود.
سال۲۰۲۰مرگبارترین سال ثبت شده برای این فعالان بود و نیمی از مجموع ۲۲۷ کشته از میان بومیان بودند. به گفته موسسه بین‌المللی غیرانتفاعی شاهد جهانی، از زمان امضای توافقنامه پاریس در شش سال پیش، حداقل ۱۰۰۵ فعال محیط زیست کشته شده‌اند و از هر سه کشته یک نفر از مردمان بومی بوده است.
یکی از کشته شدگان برتا کاسرس، بود که در مارس ۲۰۱۶ در خانه خود در هندوراس، به دلیل مخالفت با ساختن یک سد با بودجه بین المللی بر روی رودخانه‌ای بود که برای مردم لنکا مقدس است، به ضرب گلوله کشته شد. برتا کاسرس، برنده جایزه معتبر گلدمن بود که ویژه فعالان محیط زیست است.
بسیاری از بومیان مانند کاسرس، در برابر صنایع استخراجی که باعث تخریب محیط زیست می‌شوند و پروژه‌های انرژی از جمله خطوط لوله، سد‌ها، مزارع صنعتی بادی و خورشیدی و مزارع نخل‌های آفریقایی مقاومت کرده‌اند. آنها در مبارزات خود همواره در مقابل سختی‌ها مقاومت کرده و تسلیم نشده‌اند.
روث میلر، رئیس یک جنبش دادخواهی اقلیمی در آلاسکا گفت: «این گواهی است بر انعطاف پذیری ما که حتی پس از صدها سال استعمار و خیانت، ما جوامع بومی هنوز حاضریم جان، سلامت و انرژی خود را برای این آخرین تلاش برای نجات سیاره زمین قربانی کنیم.»
میلر در ادامه می‌گوید: «ما اینجاییم تا راه‌حل‌های پایداری را به جهانی ارائه کنیم که نیازمند یک تغییر ایدئولوژیک است، نه برپا‌کردن یک صنعت سبز بر پایه‌های استعمار و سرکوب. این دیگر به آنها بستگی دارد که حرف ما را گوش کنند یا نه.»