مجید ذکریایی، فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران، اعلام کرد در هشتماهه نخست سال ۱۴۰۴، حدود ۴۶ هزار هکتار از اراضی ملی، جنگلی و مرتعی کشور در اثر آتشسوزی آسیب دیده است.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، چهارشنبه پنجم آذر به نقل از ذکریایی نوشت از ابتدای سال جاری تا پایان آبانماه، دو هزار و ۳۱۰ فقره آتشسوزی در عرصههای ملی، جنگلی و مرتعی کشور رخ داده که در مجموع، حدود ۴۵ هزار و ۸۰۹ هکتار را در بر گرفته است.
این مقام سازمان منابع طبیعی ضمن مقایسه آمارها با بازه زمانی مشابه در سال گذشته گفت شمار حریقها ۱۲ درصد افزایش و وسعت مناطق آسیبدیده حدود دو درصد کاهش یافته است.
او «تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی، خشکی عرصههای طبیعی، برخی بیاحتیاطیهای گردشگران و شبمانی» را از مهمترین عوامل وقوع آتشسوزی در این مناطق برشمرد و افزود ۹۵ درصد آتشسوزیها از «خطاهای انسانی» ناشی میشود.
به گفته ذکریایی، استان فارس با حدود ۱۲ هزار و ۸۴۰ هکتار اراضی سوخته، بیشترین وسعت آتشسوزی را در میان استانهای کشور به خود اختصاص داده است.
پس از آن، استانهای کردستان با حدود چهار هزار و ۸۷۰ هکتار، کرمانشاه با چهار هزار و ۷۳۰ هکتار، کهگیلویه و بویراحمد با چهار هزار و ۲۴۰ هکتار، آذربایجان غربی با بیش از سه هزار و ۲۰۰ هکتار و آذربایجان شرقی با نزدیک به دو هزار و ۹۰۰ هکتار در رتبههای بعدی قرار دارند.
بسیاری از شهروندان و کاربران شبکههای اجتماعی در روزهای اخیر از مقامهای جمهوری اسلامی بهدلیل سهلانگاری، تعلل و بیتفاوتی در قبال نابودی منابع طبیعی کشور، از جمله جنگلهای هیرکانی، انتقاد کردهاند.
خرابکاری عمدی، بیتفاوتی حاکمیت یا سهلانگاری گردشگران؟
در روزهای اخیر، مقامهای جمهوری اسلامی کوشیدهاند با کمرنگ جلوه دادن نقش ضعف زیرساختها و کمبود تجهیزات، بیتوجهی حکومت به مسائل زیستمحیطی و تعلل در مهار آتشسوزی جنگلها را نادیده بگیرند و بار دیگر، همچون موارد متعدد گذشته، مسئولیت را متوجه مردم کنند.
رسول اشرفیپور، معاون امور سازمان جنگلها و منابع طبیعی کشور، «عامل انسانی» را دلیل اصلی حریق جنگلها برشمرد و از «گردشگران» خواست به «مسئولیتهای اجتماعی» توجه بیشتری داشته باشند.
او اضافه کرد: «جنگلهای شمال کشور بهدلیل شرایط سکون و گرمایی هوا در برخی روزهای نیمه دوم سال شرایط بالقوه آتشسوزی را پیدا میکنند که این امر در اثر بیملاحظگی انسانها میتواند به شرایط بالفعل تبدیل شود که نمونه آن را در آتشسوزی جنگلهای الیت، کلاردشت، نور و گلوگاه مازندران و آزادشهر شاهد بودیم.»
روزنامه حکومتی فرهیختگان، وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی، نیز آتشسوزی گسترده در جنگلهای الیت مازندران را به «عامل انسانی» نسبت داد و به نقل از «منابع آگاه» نوشت تاکنون حدود ۲۰ نفر بهدلیل احتمال دست داشتن در این حریق بازداشت شدهاند.
این روزنامه افزود این حادثه «بهخاطر خشکی ناشی از کمبارشی رخ نداده است و این گمانه پررنگ میشود که پای یک خرابکاری و آتشسوزی عمدی در میان است».
فرضیه عمدی بودن آتشسوزی الیت همچنین از سوی هادی کیادلیری، معاون آموزش و مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، مطرح شد.
او در عین حال بهصورت تلویحی اذعان کرد این آتشسوزی در ابتدا از سوی مسئولان جدی گرفته نشده است: «زمانی که متوجه شدیم امکان گسترش آتش وجود دارد، تلفنی درخواست بالگرد کردیم اما چون سطح آتش هنوز کم بود، هماهنگی برای اعزام بالگرد سخت انجام شد.»
کیادلیری صعبالعبور بودن منطقه، دشواری دسترسی و کمبود شدید نیرو و تجهیزات محیطبانی را از دلایل طولانی شدن عملیات اطفای حریق در منطقه الیت دانست و افزود: «حتی اگر بالگرد برای اطفا به منطقه میرفت، آتش ادامه پیدا میکرد، چون اول ما باید جنس آتش را بشناسیم. کمیته مدیریت بحران در منطقه حضور داشتند ولی آشنایی کامل درباره جنس آتش نداشتند.»
سرکوب بهجای پاسخ؛ واکنش تراز جمهوری اسلامی به انتقادات
پس از انتشار مطالبی در انتقاد از نحوه مدیریت و مقابله با آتشسوزیهای اخیر، صفحه اینستاگرام حامد تیزرویان، فعال محیط زیست، از دسترس خارج شد.
تیزرویان در مطالب خود به ناکارآمدی نهادهای مسئول و کمتوجهی ساختار مدیریتی به مهار آتشسوزیهای جنگلی اشاره کرده بود.
ابوالفضل جغتایی، دیگر فعال محیط زیست، با انتشار یک استوری در اینستاگرام خود، از تیزرویان حمایت کرد.
جغتایی نوشت: «مطمئن بودم هنوز این جریان تمام نشده، به سراغ تک تک بچهها خواهند آمد. ببینید چطور کسانی که در فرستادن یک هواپیما ۱۷ روز تعلل کردند، اینطور در سرکوب عاشقان محیط زیست فعال هستند و سرعت عمل دارند.»
بر اساس جدول منتشر شده در وبسایت آیکیو ایر، صبح چهارشنبه بغداد عراق، آلماتی قزاقستان، چنگدو در چین و باکو در آذربایجان، دیگر شهرهای آلوده جهان تا رتبه دهم بودند.
همزمان سازمان هواشناسی کشور درباره آلودگی ۱۱ کلانشهر ایران تا ۹ آذر هشدار داد.
در ایران، آلودگی هوا محدود به پایتخت نیست و گسترش آن به نقاط مختلف کشور، شرایطی بحرانی ایجاد کرده است.
با وجود اعلام تعطیلی یا دورکاری در تعدادی از استانهای کشور، سازمان هواشناسی با صدور هشدار زردرنگ نسبت به افزایش آلودگی هوای ۱۱ کلانشهر ایران هشدار داد. همزمان شاخص آلودگی هوای تهران به ۲۲۵ و بسیار ناسالم رسید.
خبرگزاری ایسنا، چهارشنبه پنج آذر، به نقل از سازمان هواشناسی گزارش داد افزایش غلظت آلایندههای جوی و کاهش کیفیت هوا در هفتم آذر، در تهران، کرج، قزوین، مشهد، اصفهان، اراک، سمنان، تبریز، ارومیه، یزد و اهواز، پیشبینی میشود.
همچنین شنبه هشتم آذر در تهران، کرج، قزوین، مشهد، اصفهان، اراک، سمنان، تبریز، ارومیه و یزد و یکشنبه ۹ آذر در تهران، کرج، قزوین، اصفهان، اراک، یزد، ارومیه، تبریز، مشهد و سمنان، کاهش کیفیت هوا پیشبینی شده است.
یک شهروند با ارسال ویدیویی به ایراناینترنشنال، دورنمایی از تهران را نشان میدهد که در شامگاه چهارم آذر غرق در آلودگیست.
هوای بسیار ناسالم تهران
بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، آلودگی هوای پایتخت در پنج آذر همچنان ادامه دارد و ۲۵ ایستگاه در وضعیت قرمز و ناسالم برای همه قرار گرفتهاند.
چندین ایستگاه دیگر در وضعیت ناسالم برای گروههای حساس هستند و هیچ ایستگاهی هوای قابل قبول گزارش نکرده است.
در منطقه «دروازه دولت» تهران، این شاخص به ۲۳۶ افزایش یافت که وضعیت خطرناکتری را نشان میدهد.
همزمان بهدلیل تشدید آلودگی هوا، مجموعه موزهها و اماکن تاریخی پایتخت در روزهای پنجم و ششم آذر تعطیل اعلام شد.
تهران در سال جاری تنها شش روز هوای پاک داشته و بیش از نیمی از روزهای سال برای گروههای حساس ناسالم بوده است. گروههای حساس شامل کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و ریوی و زنان باردار میشود.
در هفتههای اخیر آلودگی هوا در پایتخت و دیگر شهرهای ایران بهطور پیوسته در وضعیت نارنجی یا قرمز بوده است.
در پی اعلام این وضعیت، برخی استانهای کشور بهدلیل آلودگی و شیوع ویروس آنفلوانزا، چهارشنبه تعطیل یا با محدودیتهایی برای فعالیت مدارس و ادارات مواجه شدند.
چهارم آذر، شهروندان با ارسال پیامهایی به ایراناینترنشنال، تاکید کردند که نه تنها بحران آلودگی هوا را حاصل ناکارآمدی مدیریتی میدانند، بلکه آن را بخشی از سیاستهای کلان و «عمدی» میبینند که «سالهاست محیط زیست، منابع طبیعی و جان مردم را قربانی اهداف ایدئولوژیک، امنیتی و منطقهای حکومت کرده است».
عباس شاهسونی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بهشتی نیز چهارم آذر با اشاره به افزایش سال به سال روزهای آلوده و همچنین مرگهای منتسب به آلودگی هوا، اعلام کرد این آلودگی جزو پنج علت اصلی مرگومیر در کشور است.
با وجود تداوم این بحران، مقامهای جمهوری اسلامی هنوز هیچ راهحل موثر و پایداری برای کاهش آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهرها اجرا نکردهاند و همچنان به تعطیلیهای مقطعی بسنده میکنند.
