مطالب بیشتر
در مرکز این همکاری، نه روند صلح فلسطین، بلکه مهار [حکومت] ایران و متحدان منطقهای آن قرار داشته است.
بر اساس این اسناد که از فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) به بیرون درز کردهاند، ایالات متحده طی سه سال گذشته میانجی دیدارها و رزمایشهای مشترکی میان افسران بلندپایه اسرائیلی و نظامیان شش کشور عربی شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، اردن، بحرین و قطر بوده است. هدف اصلی این نشستها — که در بحرین، مصر، قطر و اردن برگزار شده — بررسی تهدیدات مشترک، از جمله برنامه موشکی ایران، شبکههای شبهنظامی متحد تهران در منطقه، و عملیات گروههای مورد حمایت حکومت ایران در تونلهای غزه بوده است.
ایران، محور اتحاد پنهان
در یکی از اسناد فاششده آمده است: «ایران و گروههای نیابتیاش محور شرارت در منطقهاند.» این سند همراه با نقشهای منتشر شده که بر فراز غزه و یمن — جایی که نیروهای مورد حمایت تهران حضور دارند — تصاویر موشکها نقش بسته است.
اسناد دیگر نشان میدهد که همکاریها تحت عنوان «ساختار امنیت منطقهای» شکل گرفته است؛ پروژهای که هدف آن، ایجاد سامانه دفاع هوایی و اطلاعاتی مشترک برای مقابله با حملات احتمالی حکومت ایران و متحدانش است.
در قالب این طرح، کشورهای عربی و اسرائیل در سال ۲۰۲۲ در یک کنفرانس امنیتی توافق کردند سامانههای راداری و اطلاعاتی خود را با سامانههای آمریکا یکپارچه کنند. تا سال ۲۰۲۴، سنتکام موفق شده بود بیشتر این کشورها را به شبکههای خود متصل کند تا دادههای راداری و حسگرهایشان را در اختیار ارتش آمریکا و در مقابل، تصویر مشترکی از وضعیت هوایی منطقه دریافت کنند.
نقش قطر و عربستان در همکاری علیه جمهوری اسلامی
قطر و عربستان — دو کشوری که هنوز روابط دیپلماتیک رسمی با اسرائیل ندارند — در پشت صحنه نقش کلیدی در این همکاری ضدحکومت ایران ایفا کردهاند.
در ماه مه ۲۰۲۴، افسران ارشد اسرائیلی و عربی در پایگاه نظامی العدید در قطر گرد هم آمدند تا درباره مقابله با تهدیدات تهران و عملیات گروههای نیابتی آن گفتوگو کنند. به نوشته این اسناد، هیأت اسرائیلی مستقیماً به پایگاه آمریکایی منتقل شد تا از ورود از مبادی غیرنظامی و احتمال افشای عمومی سفر جلوگیری شود.
در یکی دیگر از نشستها که در سال ۲۰۲۵ برگزار شد، مقامهای سعودی و آمریکایی گزارشی از وضعیت سوریه، نقش حکومت ایران در حمایت از دولت اسد و فعالیت گروههای نیابتی ایران مانند حوثیهای یمن ارائه کردند.
تناقض در رفتار سیاسی و امنیتی کشورهای عربی
این همکاریها در حالی گسترش یافته که رهبران عرب در سطح سیاسی، جنگ اسرائیل در غزه را بهشدت محکوم کردهاند. امیر قطر در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر گذشته، حملات اسرائیل را «جنگی نسلکشانه علیه مردم فلسطین» توصیف کرد و عربستان نیز اسرائیل را به «گرسنگی دادن» و «پاکسازی قومی فلسطینیان» متهم کرد.
اما در سطح امنیتی، همان کشورها در حال تبادل اطلاعات با اسرائیل برای مقابله با حکومت ایران بودهاند. اسناد سنتکام تصریح میکند که «این همکاریها بهمنزله تشکیل ائتلاف جدید نیست» و تمامی نشستها باید «در محرمانگی کامل» برگزار شوند.
از دفاع هوایی تا عملیات اطلاعاتی علیه جمهوری اسلامی
در یکی از گزارشهای سنتکام، طرحی برای ایجاد «مرکز ترکیبی امنیت سایبری خاورمیانه» تا سال ۲۰۲۶ مطرح شده که قرار است مقر آموزش و تمرین عملیات دفاع سایبری در منطقه باشد. سندی دیگر پیشنهاد ایجاد «مرکز همگرایی اطلاعات» را میدهد تا کشورهای شریک بتوانند عملیات اطلاعاتی علیه حکومت ایران و متحدانش را «سریعتر و هماهنگتر» اجرا کنند.
ژنرالهای آمریکایی این همکاری را ادامه توافقهای موسوم به «پیمان ابراهیم» میدانند که از زمان عادیسازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل در سال ۲۰۲۰ آغاز شد. با این حال، تحلیلگران معتقدند که همکاریهای امنیتی صرفاً جنبه تاکتیکی دارد و لزوماً به همگرایی سیاسی منجر نخواهد شد.
واکنش کارشناسان: ائتلافی شکننده بر پایه ترس از تهران
امیل خُییم، مدیر برنامه امنیت منطقهای در اندیشکده بینالمللی مطالعات استراتژیک، در گفتوگو با واشینگتن پست گفته است: «ایران چسبی است که این همکاریها را کنار هم نگه میدارد، اما این چسب موقتی است. حمله اسرائیل به قطر نشان داد که این اتحاد پنهان چقدر شکننده است.»
توماس ژونو، استاد دانشگاه اتاوا نیز گفت: «کشورهای عرب خلیجفارس از رفتار غیرقابل پیشبینی اسرائیل بیم دارند، اما در عین حال به آمریکا و اسرائیل برای مهار ایران وابستهاند. همین دوگانگی باعث شده همکاریهایشان با تلآویو در سطح نظامی ادامه یابد، در حالی که در سطح سیاسی علیه آن موضع میگیرند.»
افشای این اسناد نشان میدهد که ترس از گسترش نفوذ ایران بیش از هر عامل دیگری، کشورهای عربی را به همکاری با اسرائیل واداشته است — همکاریای که در ظاهر وجود ندارد، اما در عمق نهادهای نظامی و اطلاعاتی منطقه ریشه دوانده است.
در حالی که جنگ غزه در مسیر آتشبس قرار گرفته، این «اتحاد پنهان ضدایرانی» احتمالاً در آینده به یکی از ابزارهای کلیدی واشینگتن برای بازتعریف نظم امنیتی خاورمیانه تبدیل خواهد شد.
