مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردم، در مراسم سالگرد مرگ ابراهیم رئیسی، در صحن مجلس به بازدید خود از محل و خانه زندگی رییس دولت سابق و همچنین سخنان دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، درباره فساد مقامهای جمهوری اسلامی اشاره کرد.
او گفت: «ترامپ در عربستان سعودی گفت ما میخوریم و میدزدیم، بیایند بروند ببینند ما چطور میخوریم. دزدان قهار کره زمین که میچاپند و میبرند به ما میگویند میدزدیم.»
پزشکیان گفت مادر و خانواده رئیسی در محله و خانهای ساده زندگی میکنند و اضافه کرد خانواده سایر مقامهایی که در حادثه سقوط بالگرد کشته شدند هم در خانههای دولتی زندگی میکنند.
ترامپ در سفر خود به عربستان سعودی گفته بود در حالی که کشورهای عربی بر تبدیل شدن به ستونهای ثبات منطقهای و تجارت جهانی تمرکز کردهاند، رهبران ایران تمرکزشان بر «دزدیدن ثروت مردمشان برای تامین مالی تروریسم و خونریزی در خارج از کشور» است.

یکی از طراحان «طرح رفع ناترازی انرژی» با پیشبینی تشدید وضعیت کمبود انرژی در ایران هشدار داد خاموشی در بخش خانگی در تیر ماه، از دو ساعت به شش ساعت افزایش خواهد یافت. در همین حال یک فرمانده سپاه پاسداران، خواست مراکز نظامی و امنیتی از شبکه برق سراسری جدا شوند.
هاشم غیاثی، فرمانده یگان نظامی امنیتی سپاه پاسداران در استان خراسان رضوی موسوم به «سپاه امام رضا»، چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت گفت همه مراکز نظامی و انتظامی استان باید از برق شهری جدا شده و از ژنراتورهای خود برای تامین برق استفاده کنند.
اعداد متفاوتی برای میزان کسری برق در ایران اعلام میشود. صرفنظر از عدد دقیق مقدار آن، شواهد نشان میدهد در حالی که هنوز یکماه تا تابستان ۱۴۰۴ باقی مانده، بحران خاموشیها به مراتب نسبت به سال گذشته شدیدتر است.
محمدعلی خادم سهی، از طراحان طرح «رفع ناترازی انرژی»، سهشنبه ۳۰ اردیبهشت، در نشست گروه هماندیشی اقتصادی و مالی ایران با اشاره به تشدید کسری برق در کشور گفت از تیرماه خاموشی بخش خانگی به حدود شش ساعت در روز خواهد رسید و شبکه برق کشور، تنها در ساعت پنج و شش صبح مقدار کمی مازاد دارد و در بقیه ساعات، حتی ساعت یک شب هم کسری توان وجود دارد.
او افزود: «بنابراین وضعیت ناترازی انرژی بسیار جدی است و قطع شش ساعت برق در طول روز، غیرقابل اجتناب است.»
هشدار درباره خاموشی سراسری
مهدی عربصادق، کارشناس حوزه برق، روز ۳۰ اردیبهشت در میزگردی به میزبانی سایت خبرآنلاین با اشاره به اینکه در دولت ابراهیم رئیسی، وعدههای بزرگی برای ساخت نیروگاههای تجدیدپذیر داده شد، اما تنها یک درصد آن به نتیجه رسید، گفت نگاه دولت رئیسی در وزارت نیرو، همچنان ادامه دارد و ادامه این روند کشور را به «خاموشی سراسری» خواهد کشاند.
او تاکید کرد حتی اگر برنامههای برنامه هفتم توسعه در حوزه انرژی، به طور کامل اجرا شود، باز هم ایران ۳۰ هزار مگاوات کسری برق خواهد داشت.
احتمال بروز خاموشیهای ۲۴ ساعته، پیشتر هم مطرح شده است.
صنعت رانتی و تبعات صنفی و اقتصادی کسری برق
در همین نشست، هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف تهران، گفت روزهای سختتری پیشروی کشور قرار دارد.
او با اشاره به اینکه برای برای هر ۱۰۰ هزار تومان تولید صنعتی در کشور، ۹۰۰ هزار تومان هزینه میشود، این شرایط را «فاجعه» توصیف کرد و گفت: «صنعت ما کاملا متکی به رانت است و ابزاری برای چپاول منابع طبیعی کشور شده است.»
خبرگزاری ایسنا ۲۸ اردیبهشت، در گزارشی نوشت کارخانه فولاد آریا در اردستان، ۴۰ نفر از کارگران خود را به دلیل «ناترازی برق و کاهش ساعات فعالیت کارخانه»، اخراج کرده است.
تاثیر خاموشیها در بخش صنعت، علاوه بر تبعات صنغی نظیر اخراج گسترده کارگران، روی سایر بخشهای اقتصاد کشور نیز اثرگذار است.
احسان قاضیزاده هاشمی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، ۲۹ اردیبهشت، گفت: «اگر قطعی برق بلندمدت باشد، قطعا به ضرر تولید میشود و نرخ تمام شده کالاها گرانتر خواهد شد.»
حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی، در واکنش به هشدار آمریکا برای حمله به جمهوری اسلامی گفت دولت دونالد ترامپ باوجود این تهدیدات، «اهل جنگ نیست، زیرا شرایط آمریکا طوری نیست که یک جنگ دیگر را آغاز کند».
او افزود مقامهای آمریکایی میکوشند با «رجزخوانی پشت تریبونها»، جمهوری اسلامی را به شکل علنی تهدید و افکار عمومی جهان را متوجه قدرت خود کنند، ولی در عمل میدانند «این قدرت را ندارند که ایران را از حق خود محروم کنند».
ترقی ادامه داد: «کشورهای منطقه نگران وقوع یک جنگ هستند؛ زیرا به لحاظ امنیت اقتصادی هیچ کشوری مایل به شروع جنگ نیست، البته به جز اسرائیل که حیاتش در جنگ است.»
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، شامگاه سهشنبه در مجلس سنا گفت برای دستیابی به توافق، غنیسازی در ایران باید متوقف شود و افزود: «در غیر این صورت گزینه جایگزین، اگرچه بدتر، اما ممکن است ضروری باشد.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در مقالهای برای مجله «مجمع گفتوگوی تهران»، اسرائیل را رژیمی خواند که «به طور سیستماتیک حقوق بینالملل را نقض میکند، به نظامیگری افسارگسیخته متوسل میشود و از مصونیت عملی برخوردار است».
او افزود: «جامعه جهانی باید با این واقعیت روبهرو شود که چنین رژیمی نمیتواند در هیچ چارچوب پایدار امنیتی منطقهای جای داشته باشد.»
ساعاتی پیش شبکه سیانان به نقل از مقامهای آمریکایی و بر اساس اطلاعات جدید گزارش اسرائیل در حال آمادگی برای حمله احتمالی به تاسیسات هستهای ایران است.

کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پس از نشست وزرای خارجه این اتحادیه گفت که این بلوک به دلیل وضعیت «فاجعهبار» غزه، پیمان حاکم بر روابط سیاسی و اقتصادی خود با اسرائیل را بررسی خواهد کرد.
فشارهای بینالمللی بر اسرائیل در روزهای اخیر در بحبوحه شکایات مربوط به نرسیدن کمکهای بشردوستانه به غزه و همزمان با آغاز حمله نظامی جدید دولت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر، به این منطقه محصور، افزایش یافته است.
کالاس گفت که «اکثریت قاطع» وزرای حاضر در بروکسل با توجه به وقایع غزه، از بررسی توافق با اسرائیل، حمایت کردند.
دیپلماتها گفتند که ۱۷ نفر از ۲۷ عضو اتحادیه اروپا از این بررسی که بر رعایت بند حقوق بشر در این توافقنامه متمرکز خواهد بود و از طرف کاسپار ولدکمپ، وزیر خارجه هلند، پیشنهاد شده است، حمایت کردند.
کالاس به خبرنگاران گفت: «وضعیت غزه فاجعهبار است. کمکی که اسرائیل اجازه ورود آن را داده، البته مورد استقبال است، اما قطرهای در اقیانوس است. کمکها باید فورا، بدون مانع و در مقیاس وسیع جریان یابد، زیرا این چیزی است که مورد نیاز است.»
مقامات اسرائیلی گفتهاند که عملیات آنها در غزه برای نابودی حماس ضروری است.
وزارت خارجه اسرائیل انتقاد کالاس را رد کرد.
این وزارتخانه در پستی در اواخر سهشنبه در شبکه ایکس نوشت: «ما کاملا جهتگیری اتخاذشده در این بیانیه را که نشاندهنده سوءتفاهم کامل از واقعیت پیچیدهای است که اسرائیل با آن روبرو است، رد میکنیم.»
این وزارتخانه با تشکر از کشورهایی که به گفته خود از اسرائیل در این بحث حمایت کردند، گفت: «نادیده گرفتن این واقعیتها و انتقاد از اسرائیل، تنها موضع حماس را سختتر میکند و حماس را به پایبندی به مواضع خود تشویق میکند.»
طبق پیمان بین اتحادیه اروپا و اسرائیل که در سال ۲۰۰۰ لازمالاجرا شد، دو طرف توافق کردند که روابط آنها «بر اساس احترام به حقوق بشر و اصول دموکراتیک باشد که سیاست داخلی و بینالمللی آنها را هدایت میکند».
ولدکمپ در نامهای درباره پیشنهاد بازنگری، نگرانیهایی را در مورد سیاستهای اسرائیل که «وضعیت انسانی از قبل وخیم را تشدید میکند» مطرح کرد.
او همچنین به «اظهارات اعضای کابینه اسرائیل در مورد حضور دائمی که به اشغال مجدد (بخشهایی از) نوار غزه، سوریه و لبنان اشاره دارد» و «وخامت بیشتر اوضاع در کرانه باختری» اشاره کرد.
او روز سهشنبه ۳۰ اردیبهشت این بررسی را «نشانهای بسیار مهم و قدرتمند» خواند و که نگاه مقامات فرانسه و ایرلند را هم بازتاب میدهد.
اما برخی دیگر از این بررسی حمایت نکردند. یان لیپاوسکی، وزیر خارجه چک، پیشنهاد کرد که این بلوک میتواند طبق توافقنامه همکاری، جلسهای با اسرائیل برگزار کند تا نگرانیها را مطرح کند.
تهدید سه کشور غربی به تحریم اسرائیل
رهبران بریتانیا، کانادا و فرانسه ۲۹ اردیبهشت در بیانیهای مشترک به اسرائیل هشدار دادند در صورت پایان ندادن به عملیات نظامی جدیدش در غزه و تداوم محدودیتهای کمکرسانی، «اقداماتی مشخص» را علیه این کشور در دستور کار قرار خواهند داد.
در این بیانیه آمده است ممانعت اسرائیل از ارسال کمکهای حیاتی به غیرنظامیان در غزه، غیرقابل قبول است و میتواند قوانین بینالمللی بشردوستانه را نقض کند.
این سه کشور تاکید کردند: «ما با هرگونه تلاش برای گسترش شهرکسازی در کرانه باختری مخالفیم و در صورت لزوم، برای انجام اقدامات بیشتر، از جمله اعمال تحریمهای هدفمند، تردیدی نخواهیم داشت.»

اسرائیل از ۲۴ اردیبهشت عملیات جدیدی را با نام «ارابههای جدعون» با هدف تصرف مناطق بیشتری از نوار غزه آغاز کرد.
نخستوزیر اسرائیل پیش از بیانیه رهبران بریتانیا، فرانسه و کانادا اعلام کرد موافقت با ارسال کمکهای بشردوستانه به غزه، نتیجه افزایش فشارهای آمریکا و تصمیمی برای تسهیل ادامه عملیات نظامی در این باریکه است.
کاظم غریبآبادی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت اگر احتمالا اروپا بخواهد از سازوکار ماشه استفاده کند، تهران به آن «پاسخ متناسب» میدهد.
او گفت مذاکرات با آمریکا در حال انجام است و اگر طرفهای دیگری بخواهند وارد گفتوگوها شوند، باید تهران و واشینگتن با آن موافق باشند.
غریبآبادی افزود: «اروپاییها خودشان هم میدانند اگر دست به چنین اقدامی (اسنپ بک) بزنند، هم فضایی که برای دیپلماسی باز شده، تخریب میشود و هم جمهوری اسلامی واکنش متناسبی را در این زمینه انجام میدهد.»

مکانیسم ماشه (Snapback) یا «بازگشت خودکار تحریمها» چیست؟
در توافق برجام، سازوکاری به نام «مکانیسم ماشه» پیشبینی شده که اجازه میدهد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران بدون نیاز به رایگیری جدید در شورای امنیت، دوباره برقرار شوند.
بر اساس این سازوکار، اگر در بازه زمانی ۱۰ ساله اجرای برجام، کشورهای عضو توافق نتوانند درباره اینکه ایران تعهداتش را بهطور جدی نقض کرده یا نه به توافق برسند، هر یک از پنج کشور اصلی یعنی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین، میتوانند این موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهند و روند بازگشت تحریمها را آغاز کنند.
وقتی این روند فعال شود، شورای امنیت ۳۰ روز فرصت دارد تا رای بدهد که تعلیق تحریمهای ایران ادامه پیدا کند؛ یعنی تحریمهایی که قبلا لغو یا متوقف شدهاند، همچنان متوقف بمانند و دوباره اجرا نشوند.
برای تصویب چنین قطعنامهای، دستکم ۹ رای موافق لازم است و هیچکدام از پنج عضو دائم شورا نباید آن را وتو کنند.
اگر این قطعنامه تصویب نشود، همه تحریمهای قبلی سازمان ملل بهطور خودکار دوباره اجرا میشوند، مگر اینکه شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، شامگاه سهشنبه ۳۰ اردیبهشت گفت تحریمهایی که از سوی سه کشور اروپایی در قالب مکانیسم ماشه در حال پیگیری است، مستقل از مسیر دیپلماتیک ایالات متحده و با جدول زمانبندی متفاوتی در جریان است.
او در ادامه افزود: «هفته گذشته در ترکیه با نمایندگان سه کشور اروپایی دیدار داشتم. روند مستقل آنها ممکن است منجر به اعمال تحریمهای تازهای علیه ایران از تابستان تا پاییز شود.»





