مطالب بیشتر
فشارهای بینالمللی بر اسرائیل در روزهای اخیر در بحبوحه شکایات مربوط به نرسیدن کمکهای بشردوستانه به غزه و همزمان با آغاز حمله نظامی جدید دولت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر، به این منطقه محصور، افزایش یافته است.
کالاس گفت که «اکثریت قاطع» وزرای حاضر در بروکسل با توجه به وقایع غزه، از بررسی توافق با اسرائیل، حمایت کردند.
دیپلماتها گفتند که ۱۷ نفر از ۲۷ عضو اتحادیه اروپا از این بررسی که بر رعایت بند حقوق بشر در این توافقنامه متمرکز خواهد بود و از طرف کاسپار ولدکمپ، وزیر خارجه هلند، پیشنهاد شده است، حمایت کردند.
کالاس به خبرنگاران گفت: «وضعیت غزه فاجعهبار است. کمکی که اسرائیل اجازه ورود آن را داده، البته مورد استقبال است، اما قطرهای در اقیانوس است. کمکها باید فورا، بدون مانع و در مقیاس وسیع جریان یابد، زیرا این چیزی است که مورد نیاز است.»
مقامات اسرائیلی گفتهاند که عملیات آنها در غزه برای نابودی حماس ضروری است.
وزارت خارجه اسرائیل انتقاد کالاس را رد کرد.
این وزارتخانه در پستی در اواخر سهشنبه در شبکه ایکس نوشت: «ما کاملا جهتگیری اتخاذشده در این بیانیه را که نشاندهنده سوءتفاهم کامل از واقعیت پیچیدهای است که اسرائیل با آن روبرو است، رد میکنیم.»
این وزارتخانه با تشکر از کشورهایی که به گفته خود از اسرائیل در این بحث حمایت کردند، گفت: «نادیده گرفتن این واقعیتها و انتقاد از اسرائیل، تنها موضع حماس را سختتر میکند و حماس را به پایبندی به مواضع خود تشویق میکند.»
طبق پیمان بین اتحادیه اروپا و اسرائیل که در سال ۲۰۰۰ لازمالاجرا شد، دو طرف توافق کردند که روابط آنها «بر اساس احترام به حقوق بشر و اصول دموکراتیک باشد که سیاست داخلی و بینالمللی آنها را هدایت میکند».
ولدکمپ در نامهای درباره پیشنهاد بازنگری، نگرانیهایی را در مورد سیاستهای اسرائیل که «وضعیت انسانی از قبل وخیم را تشدید میکند» مطرح کرد.
او همچنین به «اظهارات اعضای کابینه اسرائیل در مورد حضور دائمی که به اشغال مجدد (بخشهایی از) نوار غزه، سوریه و لبنان اشاره دارد» و «وخامت بیشتر اوضاع در کرانه باختری» اشاره کرد.
او روز سهشنبه ۳۰ اردیبهشت این بررسی را «نشانهای بسیار مهم و قدرتمند» خواند و که نگاه مقامات فرانسه و ایرلند را هم بازتاب میدهد.
اما برخی دیگر از این بررسی حمایت نکردند. یان لیپاوسکی، وزیر خارجه چک، پیشنهاد کرد که این بلوک میتواند طبق توافقنامه همکاری، جلسهای با اسرائیل برگزار کند تا نگرانیها را مطرح کند.
تهدید سه کشور غربی به تحریم اسرائیل
رهبران بریتانیا، کانادا و فرانسه ۲۹ اردیبهشت در بیانیهای مشترک به اسرائیل هشدار دادند در صورت پایان ندادن به عملیات نظامی جدیدش در غزه و تداوم محدودیتهای کمکرسانی، «اقداماتی مشخص» را علیه این کشور در دستور کار قرار خواهند داد.
در این بیانیه آمده است ممانعت اسرائیل از ارسال کمکهای حیاتی به غیرنظامیان در غزه، غیرقابل قبول است و میتواند قوانین بینالمللی بشردوستانه را نقض کند.
این سه کشور تاکید کردند: «ما با هرگونه تلاش برای گسترش شهرکسازی در کرانه باختری مخالفیم و در صورت لزوم، برای انجام اقدامات بیشتر، از جمله اعمال تحریمهای هدفمند، تردیدی نخواهیم داشت.»
اسرائیل از ۲۴ اردیبهشت عملیات جدیدی را با نام «ارابههای جدعون» با هدف تصرف مناطق بیشتری از نوار غزه آغاز کرد.
نخستوزیر اسرائیل پیش از بیانیه رهبران بریتانیا، فرانسه و کانادا اعلام کرد موافقت با ارسال کمکهای بشردوستانه به غزه، نتیجه افزایش فشارهای آمریکا و تصمیمی برای تسهیل ادامه عملیات نظامی در این باریکه است.
کاظم غریبآبادی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت اگر احتمالا اروپا بخواهد از سازوکار ماشه استفاده کند، تهران به آن «پاسخ متناسب» میدهد.
او گفت مذاکرات با آمریکا در حال انجام است و اگر طرفهای دیگری بخواهند وارد گفتوگوها شوند، باید تهران و واشینگتن با آن موافق باشند.
غریبآبادی افزود: «اروپاییها خودشان هم میدانند اگر دست به چنین اقدامی (اسنپ بک) بزنند، هم فضایی که برای دیپلماسی باز شده، تخریب میشود و هم جمهوری اسلامی واکنش متناسبی را در این زمینه انجام میدهد.»
مکانیسم ماشه (Snapback) یا «بازگشت خودکار تحریمها» چیست؟
در توافق برجام، سازوکاری به نام «مکانیسم ماشه» پیشبینی شده که اجازه میدهد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران بدون نیاز به رایگیری جدید در شورای امنیت، دوباره برقرار شوند.
بر اساس این سازوکار، اگر در بازه زمانی ۱۰ ساله اجرای برجام، کشورهای عضو توافق نتوانند درباره اینکه ایران تعهداتش را بهطور جدی نقض کرده یا نه به توافق برسند، هر یک از پنج کشور اصلی یعنی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین، میتوانند این موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهند و روند بازگشت تحریمها را آغاز کنند.
وقتی این روند فعال شود، شورای امنیت ۳۰ روز فرصت دارد تا رای بدهد که تعلیق تحریمهای ایران ادامه پیدا کند؛ یعنی تحریمهایی که قبلا لغو یا متوقف شدهاند، همچنان متوقف بمانند و دوباره اجرا نشوند.
برای تصویب چنین قطعنامهای، دستکم ۹ رای موافق لازم است و هیچکدام از پنج عضو دائم شورا نباید آن را وتو کنند.
اگر این قطعنامه تصویب نشود، همه تحریمهای قبلی سازمان ملل بهطور خودکار دوباره اجرا میشوند، مگر اینکه شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، شامگاه سهشنبه ۳۰ اردیبهشت گفت تحریمهایی که از سوی سه کشور اروپایی در قالب مکانیسم ماشه در حال پیگیری است، مستقل از مسیر دیپلماتیک ایالات متحده و با جدول زمانبندی متفاوتی در جریان است.
او در ادامه افزود: «هفته گذشته در ترکیه با نمایندگان سه کشور اروپایی دیدار داشتم. روند مستقل آنها ممکن است منجر به اعمال تحریمهای تازهای علیه ایران از تابستان تا پاییز شود.»
خبرگزاری رویترز ساعاتی پیش به نقل از سه منبع ایرانی گزارش داد در صورت فروپاشی تلاشها برای حل مساله هستهای، جمهوری اسلامی هیچ برنامه جایگزین روشنی ندارد.
در این گزارش به نقل از یک مقام ارشد ایرانی آمده است: «طرح جایگزین، ادامه همان استراتژی پیش از آغاز مذاکرات است. ایران از تشدید تنشها خودداری خواهد کرد و آماده دفاع از خود است.»
او افزود: «این استراتژی همچنین شامل تقویت روابط با متحدانی مانند روسیه و چین میشود.»
شبکه سیانان شامگاه سهشنبه سیام اردیبهشت به نقل از مقامهای آمریکایی و بر اساس اطلاعات جدید گزارش داد اسرائیل در حال آمادگی برای حمله احتمالی به تاسیسات هستهای ایران است.
مقامها هشدار دادند هنوز مشخص نیست رهبران اسرائیل تصمیم نهایی را گرفته باشند.
به گفته آنها، درون دولت آمریکا اختلافنظرهای جدی درباره احتمال اقدام اسرائیل وجود دارد.
یک فرد آگاه از اطلاعات آمریکا درباره این موضوع گفت: «احتمال حمله اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران در ماههای اخیر بهطور قابل توجهی افزایش یافته است.»
او افزود: «چشمانداز دستیابی به توافقی میان آمریکا و جمهوری اسلامی که تحت رهبری ترامپ حاصل شود و غنیسازی اورانیوم ایران را بهطور کامل از بین نبرد، احتمال وقوع حمله را بیشتر میکند.»
تنشها میان تهران و واشینگتن با گذشت بیش از پنج هفته از آغاز مذاکرات غیر مستقیم میان طرفین، بیش از همیشه جدی به نظر میرسد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، سهشنبه ۳۰ اردیبهشت نسبت به نتایج مذاکرات با آمریکا ابراز تردید و ناامیدی کرد و گفت تهران برای غنیسازی اورانیوم از کسی «اجازه» نخواهد گرفت.
شماری از رسانهها و کارشناسان غربی در روزهای گذشته نسبت به نتیجهبخش بودن مذاکرات هستهای، بهدلیل اختلافنظر بر سر مساله غنیسازی اورانیوم، ابراز تردید کردهاند.
در هفتههای گذشته مقامهای آمریکایی بارها تاکید کردهاند که خواهان حذف کامل برنامه غنیسازی جمهوری اسلامی هستند.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، شامگاه سهشنبه در پاسخ به سوالی درباره احتمال دریافت تضمین از جمهوری اسلامی برای توقف حمایت از گروههای نیابتی گفت: «کاملا از حمایت ایران از تروریسم در منطقه آگاهیم اما تمرکز اصلی ما در این مرحله از مذاکرات بر مسئله غنیسازی است.»
او غنیسازی جمهوری اسلامی را «محوری و حیاتی» خواند و گفت چون تهران این موضوع را ابزار بازدارندگی میداند، رسیدن به توافق آسان نخواهد بود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز در پاسخ به خبرنگار صداوسیما درباره مذاکره با آمریکا به شوخی گفت «فعلا بزن بزن است» و هنوز درباره برگزاری دور بعدی مذاکرات تصمیمی گرفته نشده است.
مشروح تحولات مربوط به تنشهای تهران و واشینگتن در سهشنبه ۳۰ اردیبهشت را اینجا بخوانید.
