مطالب بیشتر
بر اساس این بیانیه، این چهار کشور مرحله جدیدی از دادرسی علیه ایران را به اتهام نقض کنوانسیون ۱۹۷۱ برای سرکوب اقدامات غیرقانونی علیه ایمنی هوانوردی غیرنظامی آغاز کردهاند.
در این بیانیه آمده که جمهوری اسلامی علاوه بر سایر تخلفات، در اتخاذ تمام اقدامات عملی برای جلوگیری از انهدام پرواز اوکراینی به دست نیروهای مسلح خود ناکام بوده است.
همچنین به نوشته این بیانیه، جمهوری اسلامی نتوانسته تحقیق و تعقیب کیفری کاملا شفاف و بیطرفانهای را مطابق با استانداردهای بینالمللی پیش ببرد.
این چهار کشور تاکید کردند که اقدام حقوقی جدید آنان تعهدشان را برای دستیابی به شفافیت، عدالت و پاسخگویی برای قربانیان و خانوادههایشان برجسته میکند.
شلیک عمدی سپاه پاسداران به پرواز مسافربری
در ۱۸ دی ۱۳۹۸، پرواز پیاس۷۵۲ متعلق به هواپیمای مسافری شرکت هوایی اوکراین، دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه بینالمللی خمینی در تهران با شلیک عامدانه دو موشک سپاه پاسداران ساقط شد و ۱۷۶ سرنشین آن همراه یک جنین جان باختند.
سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی در شب حمله جمهوری اسلامی به پایگاه عینالاسد در پاسخ به کشته شدن سلیمانی به دست آمریکاییها رخ داد.
جمهوری اسلامی پس از سه روز تاخیر و پنهانکاری پذیرفت که شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران عامل سقوط این هواپیما بوده و تلاش کرد دلیل این فاجعه را «خطای انسانی» معرفی کند اما اوکراین، کانادا و سایر کشورهایی که اتباع خود را در این سانحه از دست دادهاند بر این باورند جمهوری اسلامی در حال لاپوشانی دلایل اصلی این ماجراست.
امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در تاریخ چهارم اردیبهشت ۱۳۹۹ با بیان اینکه زدن پایگاه عینالاسد عملیاتی نبود جز شلیک چند موشک، گفت: «پس از این حمله برنامه داشتیم تا در صورت پاسخ آمریکا، ۴۰۰ نقطه را بزنیم.»
فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران اشارهای نکرد که نیروهای تحت امرش ساعاتی پس از حمله موشکی به پایگاه عینالاسد، هواپیمایی اوکراینی پرواز ۷۵۲ را دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه بیناللی تهران با دو موشک تور امیک هدف قرار داده و همگی سرنشینان این هواپیما از جمله چندین کودک و یک جنین را کشتند.
سابقه پیگیریهای حقوقی
تیرماه سال گذشته، چهار کشور متضرر در انهدام هواپیمای اوکراینی با موشکهای سپاه پاسداران، شامل بریتانیا، کانادا، سوئد و اوکراین رسما از جمهوری اسلامی به دلیل سرنگون کردن عمدی این هواپیما به دیوان بینالمللی دادگستری شکایت کردند.
همچنین در ماه می سال ۲۰۲۱، دادگاه انتاریو بر اساس شکایتی که در بهمن ماه سال ۱۳۹۸ از سوی مهرزاد زارعی، شاهین مقدم و علی گرجی، از خانوادههای قربانیان اقامه شده بود، حکمی را صادر کرد که سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشکهای سپاه را اقدامی عامدانه و تروریستی قلمداد کرد.
این دادگاه علی خامنهای و چند نفر از سران ارشد جمهوری اسلامی از جمله علی شمخانی، حسین سلامی، محمد باقری و امیرعلی حاجی زاده را به عنوان عاملان اصلی این حمله محکوم کرد.
دادگاه عالی انتاریو همچنین طی حکمی که در دی ماه گذشته صادر شد رای به پرداخت ۱۰۷ میلیون دلار غرامت بهعلاوه سود، به خانواده شش تن از کشتهشدگان هواپیمای مسافربری اوکراینی داد.
در حالی که دهها نفر از کشتهشدگان شهروندان کانادا بودند، این کشور اعلام کرده که اولویتش جستوجوی پاسخ و پیگیری عدالت از طریق پاسخگو کردن ایران و پیگیری غرامت است.
همچنین کانادا اعلام کرده که ارائه حمایتهای لازم به خانوادههای قربانیان را ادامه میدهد.
متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، اعلام کرد اسرائیل پس از دریافت نامه هشدارآمیز از دولت بایدن مبنی بر احتمال قطع کمکهای امنیتی، چندین اقدام برای رسیدگی به بحران انسانی در غزه انجام داده است.
میلر با اشاره به ۵۰ کامیون حامل کمکهای بشردوستانه که در ۲۴ ساعت گذشته به شمال غزه وارد شدند و همچنین ورود ۳۰ کامیون دیگر یک روز پیش از آن، گفت «اسرائیل گذرگاه ایریز را برای ورود کمکها به شمال غزه بازگشایی کرده و یک مسیر جدید از جنوب غزه به شمال نیز ایجاد کرده است. علاوه بر این، یک مسیر دیگر برای ارسال کمکها به جنوب غزه باز شده است.»
میلر همچنین اعلام کرد اسرائیل مسیر کمکرسانی از اردن را نیز بازگشایی کرده و انبارهای جدیدی برای سازمان ملل و دیگر سازمانهای بشردوستانه فراهم کرده تا مشکلات لجستیکی آنها در توزیع کمکها کاهش یابد.
اسرائیل در ۲۴ ساعت گذشته به سازمان ملل و دیگر سازمانهای بشردوستانه اطلاع داده که برای ۱۲ ماه از الزام به ارائه اظهارنامههای گمرکی برای وارد کردن کالاها صرفنظر خواهد کرد، تصمیمی که در پاسخ به درخواستهای این سازمانها و همچنین دولت بایدن در نامه اخیرش به دولت اسرائیل اتخاذ شده است.
میلر توضیح داد که در نامه ارسالی به اسرائیل، درباره پیامدهای حقوقی کمکهای امنیتی آمریکا به اسرائیل در شرایطی که این کشور در راستای حل بحران کمکها در غزه گام برندارد، توضیح داده شده است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با این حال تاکید کرد آمریکا موظف است تا برتری نظامی کیفی اسرائیل در منطقه را حفظ کند و به هیچ وجه کمکهای نظامی به اسرائیل را به طور کامل قطع نخواهد کرد.
مقامات آمریکایی به سیانان گفتهاند انتظار میرود اسرائیل به حمله اخیر ایران تا قبل از برگزاری انتخابات آمریکا در ۱۵ آبان پاسخ تلافیجویانه بدهد.
این حمله اگر تنها چند روز قبل از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا انجام شود، تنشهای فزاینده در خاورمیانه را به شکلی کمسابقه در معرض نظر افکار عمومی قرار میدهد.
به گفته این مقامات، زمانبندی و شرایط این حمله تلافیجویانه در دولت اسرائیل مورد بحث قرار گرفته است، اما بحثها مستقیما به زمانبندی انتخابات آمریکا مربوط نمیشود.
با این حال، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، که به گفته مقامات ارشد آمریکایی به شدت به سیاستهای آمریکا توجه دارد، به هرگونه پیامد سیاسی احتمالی این حمله بر تحولات سیاسی در ایالات متحده حساس است.
با نزدیک شدن به روز انتخابات، دولت آمریکا فشار بیشتری به اسرائیل وارد کرده است تا شرایط انسانی در غزه را بهبود بخشد.
در نامهای که این هفته خبر ارسال آن رسانهای شد، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه، و لوید آستین، وزیر دفاع، به اسرائیل هشدار دادند که اگر کمکهای بیشتری به غزه نرسد، ممکن است کمکهای نظامی به این کشور قطع شود.
ترامپ که چهار سال پیش، پس از اعلام شکست از جو بایدن، نتیجه انتخابات را نپذیرفت، در ماه سپتامبر هم درباره انتخابات پیشرو گفت: «اگر ببازم، این را میگویم چون ممکن است این کار را بکنند. چون تقلب میکنند. این تنها راهی است که ما میبازیم، زیرا آنها تقلب میکنند».
رویترز با اشاره به اینکه آمریکا اکنون نیز عمیقا دوپاره شده است، نوشت که امتناع ترامپ از پذیرفتن پیروزی کامالا هریس نامزد دموکرات میتواند ایالات متحده را در شرایطی به بیثباتی سیاسی بیندازد.
پس از شکست ترامپ در انتخابات گذشته ریاستجمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۰، او و متحدانش تلاش کردند تا نتیجه را از طریق دهها دعوای حقوقی باطل کنند، اما در نهایت نتوانستند شمارش آرا را تغییر دهند یا اعلام نتیجه را به تاخیر بیاندازند.
در همان زمان، ترامپ در تماس مستقیم با مقامات انتخاباتی و فرمانداری ایالت جورجیا آنها را تحت فشار قرار داد تا آرای انتخابات را بازشماری کنند.
حامیان ترامپ هم در ششم ژانویه ۲۰۲۱ به ساختمان کنگره ایالات متحده یورش بردند تا از اعلام تایید پیروزی بایدن از سوی مایک پنس، معاون وقت رییسجمهور آمریکا و رییس وقت سنا، جلوگیری کنند.
تغییر قوانین انتخاباتی و دشواری ادعای تقلب
رویترز در گزارش خود این نکته را هم برجسته کرده که یکی از تفاوتهای اصلی این دوره از انتخابات با دوره پیشین این است که ترامپ اهرمهای قدرت ریاست جمهوری را که در جریان انتخابات پیشین داشت، ندارد.
همچنین در ۴ سال گذشته قوانین ایالتی و فدرال جدیدی وضع شدهاند تا تاثیرگذاری مقامات و فشارهای سیاسی بر نتایج انتخابات را دشوارتر کنند.
با این حال، ترامپ و متحدانش ماههاست که تدارکات لازم را انجام دادهاند تا در صورت شکست در انتخابات، نتایج آن را به چالش بکشند و به نوشته رویترز، چنین تلاشهایی میتواند عواقب غیرقابل پیشبینی داشته باشد.
جمهوریخواهان و دموکراتها پیشبینی کردهاند شمارش نهایی آرا ممکن است تا چند روز پس از پنجم نوامبر به طول بینجامد.
تلاش احتمالی ترامپ برای بیاعتبارکردن روند انتخابات
به نوشته رویترز، اگر در پروسه شمارش آرا به نظر برسد که ترامپ در حال شکست است، این تاخیر در اعلام شمارش نهایی آرا به او فرصتی میدهد تا ادعای تقلب در انتخابات را مطرح کند و بکوشد اعتماد به مقامات انتخاباتی را تضعیف کند و در عین حال احتمالا حامیانش را به اعتراض تشویق کند.
ترامپ پیش از این تهدید کرده که کارگزاران انتخابات و دیگر مقامات دولتی را به دلیل «رفتار غیرصادقانه» به زندان خواهد انداخت، اگرچه باید ابتدا در انتخابات پیروز شود.
ترامپ البته میتواند بدون انتظار برای اثبات نظراتش، با استفاده از رسانههای اجتماعی، کنفرانسهای مطبوعاتی و مصاحبهها، صدای خود را مستقیما به مردم آمریکا برساند.
کارولین لیویت، سخنگوی ستاد انتخاباتی ترامپ، گفت: «رئیسجمهور ترامپ بسیار واضح گفته است که ما باید یک انتخابات آزاد و منصفانه داشته باشیم.»
شکایتهای پیشگیرانه
رویترز نوشت که جمهوریخواهان در اقدامی پیشگیرانه، بیش از صد شکایت را در ایالتهای تعیینکننده تنظیم کردهاند تا در صورت لزوم نتیجه انتخابات را به چالش بکشند.
بر اساس گزارش این خبرگزاری، هر دو حزب قصد دارند هزاران داوطلب آموزشدیده به عنوان ناظر انتخابات را برای نظارت بر رایگیری و شمارش آرا با دستور گزارش هر گونه بینظمی به حوزههای رایگیری اعزام کنند.
برخی از حقوقدانان ابراز نگرانی کردهاند که ناظران جمهوریخواه ممکن است اختلال ایجاد کنند، اما حزب جمهوریخواه تاکید کرده که ناظرانش برای ماندن در چارچوب قانون آموزش دیدهاند.
همچون سال ۲۰۲۰، متحدان ترامپ در ایالتهای کلیدی، شامل مقامات انتخابات محلی، قانونگذاران ایالتی و حتی قضات، میتوانند از طریق طرح احتمال تقلب، تایید آمار رسمی یک ایالت را به تاخیر بیاندازند.
این تلاشها در دوره پیشین نتیجه نداد و رویترز به نقل از کارشناسان مسائل انتخاباتی آمریکا نوشت قوانین در ایالتها به گونهای است که مقامات محلی قدرت تصرف در برگههای رای یا منحرف کردن روند انتخابات را ندارند.
پنج ایالت از هفت ایالت حساس آمریکا فرمانداران دموکرات دارند، اما فعالان دموکرات نگران ایالت جورجیا هستند، زیرا هیات انتخابات در این ایالت اخیرا به مقامات محلی اختیارات بیسابقهای برای انجام تحقیقات داده است.
چنین اقدامی میتواند راهگشای تلاشهایی باشد که نتیجه شمارش آرا در این ایالت را به تاخیر بیاندازد.
با این حال، یک قاضی جورجیا، این هفته حکم داد که مقامات محلی اجازه ندارند نقش محقق، دادستان، هیئت منصفه و قاضی را ایفا کنند و به دلیل یک تصمیم یکجانبه در مورد خطا یا تقلب، از تایید نتایج انتخابات خودداری کنند.
همه ایالتها باید نتیجه تایید شده خود را قبل از تشکیل مجمع الکترال در ماه دسامبر ارسال کنند. این نتایج سپس برای تایید نهایی در ژانویه به کنگره تحویل داده میشود.
