مطالب بیشتر
بر اساس گزارش اکونومیست، سائر، استاد فلسفه دانشگاه اوترخت هلند، در کتاب جدید خود به بررسی تکامل اخلاق از زمان ظهور انسانهای اولیه تا عصر حاضر پرداخته است. این اثر تلاشی جامع برای درک چگونگی شکلگیری و تغییر مفاهیم اخلاقی در طول تاریخ بشر است.
سائر در این کتاب با بهرهگیری از یافتههای زیستشناسی تکاملی، علوم شناختی و انسانشناسی، روایتی غنی و پیچیده از تحول اخلاق ارائه کرده است.
او استدلال کرده که پیچیدگی فوقالعاده روابط اجتماعی انسانها، عامل اصلی در شکلگیری اخلاق بوده است.
همکاری، کلید بقا در محیطهای دشوار
به گفته سائر، اجداد اولیه انسان در محیط ناپایدار آفریقا، ظرفیتی خودانگیخته و انعطافپذیر برای همکاری ایجاد کردند. این همکاری که برای بقا در شرایط دشوار ضروری بود، منجر به شکلگیری قوانین اولیه برای تقسیم منابع، به ویژه گوشت شکار شد.
نکته جالب توجه در تحلیل سائر این است که انسانهای اولیه در درون گروه خود، صلحطلب و خانوادهمحور بودند اما در مواجهه با گروههای دیگر، به سرعت خشونتآمیز میشدند.
این تضاد، نقش مهمی در شکلگیری اخلاق اولیه داشت.
اهلی شدن انسان در فرآیند تکاملی اخلاق
سائر به نکته جالبی اشاره میکند: جنگها، علیرغم ویرانگری، باعث تقویت نوعدوستی در درون گروهها میشدند. از منظر تکاملی، این نوعدوستی تنها زمانی معنا پیدا میکرد که افراد ارتباط نزدیکی با یکدیگر داشتند.
با گذشت زمان و افزایش جمعیت گروهها، نیاز به قوانین جدید و اجرای سختگیرانه آنها احساس شد.
این امر منجر به ابداع مجازاتهای شدید در جوامع مختلف شد. سائر معتقد است که این فرآیند باعث شد انسانها در طول نسلهای متمادی، خود را «اهلی» کنند و صفاتی مانند صلحطلبی، بردباری و کنترل تکانه در آنها تقویت شود.
او این روند را به فرآیند اهلی شدن حیوانات تشبیه کرده و گفته است: «بر خلاف شامپانزهها که اگر برای یک پرواز طولانی در هواپیما جمع شوند، بدون شک یکدیگر را میکشند، انسانها میتوانند خویشتنداری و توجه زیادی از خود نشان دهند. انسانها نسبت به شامپانزهها، مانند سگهای گلدن رتریور نسبت به گرگها هستند.»
نقش نهادهای مذهبی در تحول اخلاق
یکی از نقاط عطف مهم در تکامل اخلاق، تغییرات اجتماعی گستردهای است که از سوی کلیسای کاتولیک در اروپا ایجاد شد. این تغییرات که شامل ممنوعیت ازدواج عموزادهها و تغییر در قوانین ارث بود، باعث تضعیف گروههای خویشاوندی و ترویج اخلاق فردگرایانهتر شد.
سائر در کتاب خود به نمونههای جالبی از تاثیر باورهای اخلاقی بر نظامهای قضایی اشاره کرده است.
یکی از این نمونهها، آزمون آب جوش در اروپای قرون وسطی است. در این آزمون، متهمان به جرایم سنگین باید برای اثبات بیگناهی خود، دستشان را در دیگی پر از آب جوش فرو میبردند و سوختگی دست به معنای گناهکاری تلقی میشد.
جالب اینجاست که با وجود ظاهر بیرحمانه این آزمون، حدود ۶۰ درصد متهمان از این مهلکه جان سالم به در میبردند و تبرئه میشدند.
سائر راز این آمار شگفتانگیز را نهفته در باور عمیق مردم آن زمان به قضاوت الهی دانسته است.
به گفته او، افراد گناهکار که معتقد بودند خداوند از حقیقت آگاه است، ترجیح میدادند پیش از آزمون به جرم خود اعتراف کنند تا از درد سوختگی در امان بمانند. از سوی دیگر، افراد بیگناه با اطمینان به تبرئه شدن، حاضر به اعتراف نمیشدند.
نکته جالبتر اینکه کشیشان مسئول این آزمون، برای حفظ اعتبار خود و جلوگیری از محکومیت احتمالی افراد بیگناه، عمدا آب را کمتر از حد ادعا شده گرم میکردند.
این مثال نشان میدهد چگونه باورهای اخلاقی و مذهبی میتوانستند بر چگونگی نظام قضایی تاثیرگذار باشند.
ظهور مدرنیته
نویسنده استدلال میکند که تغییرات اخلاقی، راه را برای ظهور مدرنیته هموار کرد. تجارت مبتنی بر قرارداد، سیاست مشارکتی، بوروکراسی غیرشخصی و آزادی علمی، همگی نتیجه این تحول اخلاقی بودند که جهان را ثروتمندتر و در نهایت شادتر کرد.
با این حال، سائر نگرانیهایی نیز درباره وضعیت کنونی اخلاق در جهان غرب ابراز کرده است.
او معتقد است واژگان اخلاقی مردم «مخلوط» شده و برخی گروهها از این آشفتگی برای توجیه محدودیتهای آزادی بیان استفاده میکنند. همچنین، تقسیمبندی سادهانگارانه جهان به «ظالم» و «مظلوم» و نسبت دادن گناه به رنگ پوست، از دیگر نگرانیهای اوست.
سائر به تفاوتهای فرهنگی در زمینه اعتماد به غریبهها نیز اشاره کرده است. به عنوان مثال، ۷۰ درصد نروژیها میگویند به غریبهها اعتماد دارند، در حالی که تنها پنج درصد از مردم ترینیداد و توباگو چنین دیدگاهی دارند. این تفاوتها نشان میدهند گسترش هنجارهای جهانی، اگرچه در حال پیشرفت است اما همچنان با چالشهایی روبهروست.
پتانسیل آشتی و همگرایی
با وجود این چالشها، سائر همچنان خوشبین است. او معتقد است علیرغم اختلافات ظاهری، انسانها ارزشهای اخلاقی مشترک بیشتری دارند و این میتواند به آنها در غلبه بر سیاستهای هویتی تفرقهافکن کمک کند.
به گفته او، بین دو دیدگاه افراطی «سر وقت بودن نشانه برتری نژاد سفید است» و «ما باید سلطه فرهنگی مسیحیت غربی را احیا کنیم»، اکثریت خاموشی از افراد معقول وجود دارند.
سائر با ترسیم مسیر پیچیده تکامل اخلاق از آفریقا تا جهان مدرن، به ما یادآوری میکند که اخلاق، مفهومی پویا و در حال تکامل است و درک این پویایی میتواند کلید حل چالشهای اخلاقی پیچیده عصر ما باشد.
خبرگزاری ایلنا روز ۱۶ مهر ماه در گزارشی نوشت گروهی از کارگران پتروشیمی ارغوانگستر ایلام، با حضور در مقابل ساختمان دادگستری شهرستان چوار، خواستار آزادی همکاران خود شدند.
ایلنا به نقل از یک منبع کارگری در شهرستان چوار نوشت که این تجمع کارگران بیکار شده، در حمایت از کارگرانی صورت گرفت که در جریان اعتراضات اخیر کارگران پتروشیمی ارغوانگستر به صورت تلفنی احضار شده و پس از آن، بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شدند.
این منبع آگاه با بیان این که در اعتراض روز دوشنبه، دهها کارگر بیکار شده پتروشیمی ارغوانگستر حاضر شدند، افزود: «اعتراض کارگران پتروشیمی ارغوانگستر ایلام در حالی از حدودا سه ماه پیش ادامه پیدا کرده که آنها خواستار بازگشت به کار و تعیین تکلیف وضعیت شغلی خود هستند.»
به گفته این منبع آگاه، تمامی کارگران از بومیان منطقه و شهرستان چوار هستند که بعد از سالها کار و تلاش در پتروشیمی، هماکنون برای تامین معاش خانوادههای خود خواهان بازگشت به کار هستند.
او با بیان این که کارگران این واحد به دلیل افزایش فشارهای مالی حاضرند با دستمزد کم در پتروشیمی ارغوانگستر مشغول به کار شوند، گفت: «اعتراض کارگران پتروشیمی ارغوانگستر بعداز سه ماه بیکاری، صرفا برای بازگشت به کار است.»
این فعال کارگری در گفتوگو با ایلنا، منع کارگران از اجتماع صنفی را «ناعادلانه و غیرقانونی» دانست.
خودسوزی و خودکشی کارگران پتروشیمی چوار
خبر خودسوزی دو تن از معترضان در تجمع روز دوشنبه کارگران چوار در حالی منتشر شد که در سالهای گذشته گزارشهای بسیاری درباره خودسوزی و خودکشی شماری از کارگران بیکار شده این پتروشیمی منتشر شده است.
(به توصیه کارشناسان اگر با کسی یا کسانی روبهرو میشوید که از جملهها و عبارتهایی نشاندهنده افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکنند، از آنان بخواهید با پزشک معتمد، نهادهایی که در این زمینه فعالیت میکنند یا فردی مورد اعتماد درباره نگرانیهایشان صحبت کنند. اگر به خودکشی فکر میکنید، در ایران با اورژانس اجتماعی با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرید.)
خبرگزاری ایلنا روز سوم مرداد امسال گزارش داد در طول یک هفته سه نفر در چوار ایلام دست به خودکشی زدند که دو نفرشان کارگران پیمانکاری پتروشیمی ارغوانگستر هستند.
طبق این گزارش، این افراد به تازگی از کار بیکار شده بودند و نفر سوم نیز همسر یکی دیگر از کارگران بیکار شده همین پتروشیمی است.
ایلنا، روز ۹ مرداد ۱۴۰۲ نیز در گزارشی نوشت چهار کارگر پتروشیمی چوار ایلام در یک سال اخیر خودکشی کردهاند.
طبق این گزارش، پس از آخرین مورد خودکشی که حیدر محسنی، کارگر با ۱۸ سال سابقه کار بود، کارگران مقابل فرمانداری تجمع کردند.
مرداد ۱۴۰۱ نیز دو کارگر این مجتمع پتروشیمی به نامهای محمد منصوری و علی محمدکریمی، از اهالی روستای آبزا و شهر چوار خودکشی کردند.
دی ۱۴۰۱ هم آرش تبرک، یک کارگر پیمانکاریِ پتروشیمی چوار در پی مصرف قرص برنج جان خود را از دست داد.
به گفته متخصصان، رشد بیعدالتی، فقر، فساد، سرکوب و ناکامی در ایران باعث شده تا سلامت روان جامعه در معرض خطر جدی قرار بگیرد.
در این میان کارگران به طور ویژه بارها در اعتراض به موارد مختلف از جمله پرداخت نشدن دستمزد، پایین بودن میزان آن و اخراج از کار، تجمع اعتراضی برگزار کردهاند.
با وجود برگزاری این تجمعات، حکومت پاسخ درخوری به ایشان نداده است و در موارد بسیاری، فعالان کارگری را بازداشت کرده است.
بیشتر بخوانید: شکاف ۱۵ میلیون تومانی دستمزد و هزینههای زندگی کارگران
