در گذشتهای نه چندان دور، فرش، زعفران، خاویار و پسته، مهمترین صادرات غیر نفتی ایران بودند. پیش از این هندوستان در صادرات فرش جای ایران را گرفت و حالا آمریکا در پسته جایگاه ایران را گرفته است؛ وضع زعفران هم چندان خوب نیست و افغانستان به سرعت در حال نزدیک شدن به ایران است.
محمدعلی رضایی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، گفته است در مقابل صادرات ۲۵۰ هزار تنی ایران، آمریکا سالانه ۷۵۰ هزار تن پسته صادر میکند.
رضایی با اشاره به هزینههای تولید پسته در ایران گفته است: «قیمت تمام شده یک کیلوگرم پسته در ایران هفت و در آمریکا پنج دلار است.»
رقابت ایران و آمریکا در پسته و رقیب تازه؛ ترکیه
برای مدتی طولانی، ایران تولید کننده بی رقیب پسته در جهان بود. حدودا ۱۴ سال قبل و در سال ۱۳۸۹، آمریکا برای اولین بار در تولید پسته از ایران پیشی گرفت. تا سال ۱۳۹۳، آمریکا تولید کننده اول پسته در جهان بود، اما از این سال به بعد، دوباره ایران تولید کننده برتر جهان شد. برتری ایران تا سال ۱۳۹۷ بیشتر طول نکشید و دوباره آمریکا رتبه اول جهان را در اختیار گرفت، از آن سال به بعد آمریکا رتبه اول جهان را در دست داشته است.
با آمار جدیدی که رضایی اعلام کرده، به نظر نمیرسد ایران به این زودیها بتواند رتبه اول تولید پسته جهان را پس بگیرد. این در حالی است که ترکیه، در سالهای اخیر تولید پسته خود را افزایش داده است؛ به نظر میرسد در صورت تداوم وضع موجود، به زودی ایران برای حفظ مقام دومین تولید کننده پسته نیز باید با ترکیه رقابت کند.
مقاصد صادرات پسته ایرانی
طبق آخرین آمار، در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲، کشورهای مستقل مشترک المنافع (اعضای سابق جماهیر شوروی شامل: روسیه، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان) با ۲۲/۸ هزار تن، در رتبه اول واردات پسته ایران قرار دارند. در بین این کشورها بیشترین صادرات به ترتیب به روسیه، قرقیزستان و قزاقستان بوده است.
در رتبه بعدی، کشورهای منطقه شبه قاره هند قرار دارند. صادرات پسته ایران به این کشورها مجموعا حدود ۱۷/۹ هزار تن بوده است. در بین این کشورها، به ترتیب بیشترین صادرات به هند، پاکستان و افغانستان صورت گرفته است.
۱۶/۸ هزار تن پسته در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۳، به کشورهای شرق دور شامل چین با ۱۳/۶ هزار تن، هنگ کنگ ۱/۸ هزار تن، ویتنام ۹۵۰ تن و ۴۸۰ تن به سنگاپور، مالزی، ژاپن، کره شمالی و... صادر شده است.
جمع صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲، حدود ۶/۵ هزار تن بوده است. ۳/۸ هزار تن این صادرات به آلمان، ۱/۸ هزار تن به ایتالیا و باقی مانده به ۱۵ کشور دیگر اروپا صادر شده است.
جمع صادرات پسته ایران در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲ به کشورهای خاورمیانه ۷/۴ هزار تن بوده است. در این بخش بیشترین صادرات به عراق با ۳/۸ هزار تن و لبنان با ۱/۳ هزار تن بوده است. باقی صادرات به کویت، اردن، سوریه، قطر، عمان و بحرین بوده است. صادرات پسته به عربستان سعودی در این مدت صفر بوده است.
علاوه بر این موارد، ۱۳/۱ هزار تن پسته به دو کشور ترکیه با حدود ۷ هزار و امارات متحده عربی با حدود ۶/۱ هزار تن برای صادرات مجدد صادر شده است.
اوج و فرود صادرات پسته ایران
مجموع صادرات پسته ایران در سال ۱۳۹۶، حدود ۱۳۷ هزار تن بود، در سال ۱۳۹۹، صادرات پسته ایران به ۲۰۵/۷ هزار تن رسید، اما در سال ۱۴۰۱، صادرات پسته ایران تقریبا یک چهارم سال ۱۳۹۹ و به حدود ۵۶/۱ هزار تن رسید، در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲ مجموع صادرات پسته ایران ۸۶/۲ هزار تن بوده که نسبت به نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۱ که مجموع صادرات حدود ۴۶/۷ هزار تن بوده، بهبود پیدا کرده است.
محصول پسته ایران
طبق اطلاعات انجمن پسته ایران، مجموع تولید پسته کشور در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ چیزی حدود ۲۴۳ هزار تن بوده است، این مجموعه محصول سالها زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ را ۱۳۵ هزار و ۱۴۰۱-۱۴۰۲ را ۹۲ هزار تن ارزیابی کرده است. همچنین انجمن تخمین زده است محصول سال زراعی فعلی یعنی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ به ۱۸۰ هزار تن برسد.
از مجموع ۱۸۰ هزار تن، ۹۵ هزار تن آن در استان کرمان تولید میشود. نیم دیگر پسته تولیدی ایران در استانهای خراسان رضوی و جنوبی، یزد، فارس، سمنان و… تولید میشود.
دولت، مشکل ارز و آفلاتوکسین
دلایل زیادی اوضاع پسته ایرانی را به اینجا کشاندند. در داخل به گفته رضایی، نبود کشاورزی صنعتی، باعث شده هزینه تولید در ایران افزایش یابد، از سوی دیگر کشاورزان با مشکل کمبود آب طرف هستند.
از طرف دیگر صادر کنندگان دچار مشکل ارز هستند؛ به گفته محمد صالحی، رئیس هیاتمدیره انجمن پسته، صادرکنندگان پسته ناچارند ارز حاصل از صادرات را در بازار نیمایی بفروشند، اما از آنجا که آنها ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه میکنند، این موضوع باعث شده که حاشیه سود خود را از دست داده و انگیزه قوی برای صادرات نداشته باشند.
مشکل بزرگتر اما وجود سم آفلاتوکسین در پستههای ایرانی است. صالحی وجود این سم در پستههای ایرانی را تایید کرده و گفته است برخی از کشورها پستههای ایرانی را بهدلیل وجود این سم بازمیگردانند.
آفلاتوکسین، یک نوع سم قارچی است که برخی محصولات غذایی از جمله پسته را آلوده میکند.
پسته آمریکایی با برچسب ایرانی
حدود ۸۰ درصد پسته تولیدی ایران صادر میشود. در بین کشورهای مقصد پسته ایران، چین و روسیه بهترین مقاصد هستند. طبق آمار انجمن پسته ایران، در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۳، چین با نزدیک به ۱۳/۶ هزار تن، اولین مقصد پسته صادراتی ایران بوده است. در همین مدت حدود هشت هزار تن پسته به روسیه صادر شده است.
به گفته صالحی، به دلیل تعرفه بالای پسته آمریکایی در چین و روسیه، پسته ایرانی در این دو کشور بیشتر خواهان دارد، اما در همین دو بازار هم پستههای آمریکایی با برچسب ایرانی فروخته میشوند.
باقری کنی که برای شرکت در جلسه شورای امنیت سازمان ملل به نیویورک رفته است، گفت: «ایران از شروع دوباره مذاکرات با آمریکا به منظور احیای مشارکت متقابل در توافق هستهای استقبال میکند اما ما همچنین قصد داریم روابط خود را با چین، روسیه و کشورهای همسایه بیشتر تقویت کنیم.»
او پیشتر و در روز ۲۱ تیر نیز گفته بود مذاکرات غیرمستقیم برای رفع تحریمهای جمهوری اسلامی با میانجیگری عمان در حال انجام است.
جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در گفتوگویی اختصاصی با ایراناینترنشنال اظهارات سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی را رد کرد و افزود: «در حال حاضر هیچ مذاکره فعالی در رابطه با جاهطلبیهای هستهای ایران در جریان نیست.»
کربی تاکید کرد: «دلیل اینکه آمریکا هیچ مذاکرهای با جمهوری اسلامی انجام نمیدهد، این است که رهبران جمهوری اسلامی مردم معترض ایران را کشتند. جمهوری اسلامی به چرخاندن سانتریفیوژها و حمایت از گروههای تروریستی ادامه داد. تهران در مراحل اولیه مذاکرات، خواستههایی غیرضروری را مطرح میکرد که برآورده کردن آنها برای آمریکا غیرممکن بود.»
باقری کنی در ادامه مصاحبه خود با نیوزویک، ایالات متحده را به «یکجانبهگرایی» متهم کرد و گفت این رویکرد آمریکا را وادار کرد تا «بدون هیچ منطقی» از برجام خارج شود.
او افزود یکجانبهگرایی واشینگتن پرونده هستهای جمهوری اسلامی را به «بنبست» کشانده است.
ائتلافی متشکل از دو اندیشکده و چندین سازمان کنشگر آمریکایی روز ۲۲ تیر هشدار دادند که تهران میتواند تنها ظرف چند روز اورانیوم مورد نیاز برای تولید چند سلاح هستهای را تولید کند و جلوگیری از وقوع چنین رویدادی نیازمند اقدامی فوری است.
یافتههای تازهترین گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی حاکی از آن است که جمهوری اسلامی میزان ذخیره اورانیوم غنیشده خود را افزایش داده است.
بر اساس این گزارش که روز هشتم خرداد منتشر شد، حکومت ایران در حال حاضر بیش از ۱۴۲ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی در اختیار دارد که در مقایسه با گزارش پیشین آژانس بینالمللی در بهمنماه سال گذشته، جهشی ۲۰ کیلوگرمی را نشان میدهد.
باقری کنی در واکنش به طرح جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا برای برقراری آتشبس در نوار غزه نیز گفت ایالات متحده «میانجی صادقی در قبال مساله فلسطین و غزه نیست» زیرا این کشور «سلاحهای مرگبار پیشرفته» را در اختیار اسرائیل قرار داده تا در مناقشه کنونی به کار گرفته شوند.
بایدن روز ۱۱ خرداد از طرحی سه مرحلهای برای توقف درگیریها در غزه خبر داد و گفت این توافق میتواند زمینه را برای آزادی گروگانهای در بند حماس و پایان جنگ فراهم آورد.
از آن زمان تاکنون، مذاکرات میان حماس و اسرائیل با میانجیگری آمریکا، مصر و قطر در جریان بوده تا زمینه برای توقف خشونتها در منطقه فراهم شود.
باقری کنی در پاسخ به پرسشی درباره رابطه تهران با «محور مقاومت» تاکید کرد «گروههای مقاومت» از «هویت مستقل» برخوردار هستند اما کشورهای غربی از طریق جریانهای سیاسی و رسانهای میکوشند «تا مقاومت در منطقه ما را به عنوان یک عنصر وابسته معرفی کنند».
جمهوری اسلامی از عنوان «محور مقاومت» برای اشاره به متحدان خود در منطقه، مانند حکومت بشار اسد در سوریه و همچنین گروههای نیابتی تهران، از جمله حوثیهای یمن، حزبالله لبنان، حماس در فلسطین و حشد شعبی در عراق استفاده میکند.
باقری کنی همچنین با تکرار لفاظیهای مقامهای جمهوری اسلامی علیه اسرائیل گفت این کشور در جنگ با حماس ناکام مانده است و نخواهد توانست پس از حمله هفتم اکتبر موازنه را به نفع خود تغییر دهد.
او افزود: «صهیونیستها در جنگ غزه شکست خوردهاند و البته اگر بخواهم آن را با واقعیتها مقایسه کنم، سوراخ بسیار کوچکی بود. اگر آنها بخواهند وارد لبنان شوند، چاه بسیار عمیقی برای آنها خواهد بود.»
اعضای حماس ۱۵ مهر سال گذشته (هفتم اکتبر) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کُشتند و بیش از ۲۵۰ تن را به گروگان گرفتند.
اسرائیل در واکنش به این تهاجم، عملیات نظامی گستردهای را در نوار غزه آغاز کرد که بنا بر اعلام وزارت بهداشت حماس، تاکنون بیش از ۳۸ هزار کشته و ۸۹ هزار مجروح بر جای گذاشته است.
در سوی دیگر، حزبالله و حوثیهای یمن، از گروههای نیابتی جمهوری اسلامی، در حمایت از حماس وارد این مناقشه شدند و درگیریهای شدید و مرگبار در طول ۹ ماه گذشته، منطقه را به بیثباتی کشانده است.
باقری پس از کشته شدن حسین امیرعبداللهیان در سانحه سقوط بالگرد به عنوان سرپرست وزارت خارجه جمهوری اسلامی انتخاب شد. باقری کنی در دوره وزارت امیرعبداللهیان، معاون سیاسی او بود.
حدود ۱۰ روز از اعلام نام مسعود پزشکیان به عنوان رییسجمهوری منتخب گذشته است. شاید هواداران او که به امید نیامدن سعید جلیلی به پزشکیان رای دادند، تصوراتی درباره نامزد جریان اصلاحات داشتند اما پزشکیان همان روز اول، نشست مطبوعاتی خود را لغو کرد تا به دیدن علی خامنهای برود. خبرهایی هم که درباره پس گرفتن لایحه حجاب و عفاف از سوی او منتشر شد، خیلی زود تکذیب شدند.
رای دهندگانی که از ترس جلیلی به پزشکیان پناه بردند، احتمالا ناباورانه رفتار منتخبشان را نگاه میکنند. منتقدان هم میپرسند: فرق پزشکیان با جلیلی چیست؟
اعلام نتایج دور دوم انتخابات چهاردهمین دوره ریاستجمهوری در ایران با آغاز دهه اول محرم همزمان شد.
اصولگرایان مخالف پزشکیان ابتدا تصور میکردند او همراه هوادارانش جشن پیروزی خواهد گرفت؛ آن هم در دهه اول محرم اما پزشکیان خیلی زود ثابت کرد همانطور که گفته بود، یک اصولگراست.
روز عاشورا و دوباره کادو گرفتن از مداح حامی رقیب
روز سهشنبه ۲۶ تیر مصادف با عاشورا، پزشکیان به مهدیه «امام حسن مجتبی» یا همان هیات رزمندگان غرب تهران - از مراکز تجمع نیروهای تندروی اصولگرا و اماکن سازماندهی نیروهای لباس شخصی رفت که مداح این مراسم سعید حدادیان بود.
تصاویری از پزشکیان در کنار اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه قدس و جانشین قاسم سلیمانی منتشر شده است.
در این مراسم پرویز سروری، از فرماندهان سابق سپاه پاسداران و از چهرههای مهم تشکیلات سیاسی اصولگرایان از جمله ائتلاف آبادگران، جمعیت رهپویان و شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی (شانا) نیز حضور داشت.
در حاشیه این مراسم، حدادیان «پرچم مرقد امام سوم شیعیان» را به پزشکیان هدیه داد.
در انتخابات اخیر، حدادیان از رقیب پزشکیان در دور اول یعنی محمدباقر قالیباف حمایت کرده بود.
شب عاشورا و نوحه خوانی
شب دوشنبه ۲۵ تیر، برابر با شب عاشورا، پزشکیان برگ جدیدی رو کرد. او در حسینیه مکتب العباس، دیگر هیات آذریهای مقیم مرکز، این بار نوحهخوانی کرد.
پیش از پزشکیان نیز حسن روحانی، رییسجمهوری اسبق روضهخوانی کرده بود اما او در جلسات هیات دولت روضه میخواند.
در همین شب عاشورا، پزشکیان به مقبره روحالله خمینی نیز رفت و در کنار حسن خمینی، نوه او سخنرانی کرد.
او در سخنرانی خود حرفهایی مشابه سخنرانیهای قبلیاش در رقابتهای انتخاباتی گفت و با اشاره به واقعه کربلا و موعظه گفت: «نفس [خودخواهی] است که من قوم خودم را بر دیگران برتر و خودم را از دیگران بهتر ببینم.»
روز تاسوعا در کنار مخبر
ظهر ۲۵ تیر ماه، مصادف با روز تاسوعا، پزشکیان به هیات نهاد ریاستجمهوری رفت. او زیر تصاویری از ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، رییسجمهوری و وزیر امور خارجه کشته شده در سقوط هلیکوپتر، در مقابل نهاد ریاستجمهوری در دسته این نهاد شرکت کرد.
در کنار او محمد مخبر، کفیل فعلی ریاستجمهوری و غلامحسین اسماعیلی، رییس دفتر رئیسی حضور داشتند.
در هیات بالای شهر، پای منبر مداح روانشناس
پزشکیان شب تاسوعا همراه با علی لاریجانی به هیات ریحانهالنبی رفت. هیاتی در شمال شهر تهران و در کنار «امامزاده صالح».
این هیات پاتوق محمدحسین پویانفر است، از مداحان به نسبت جوان. او متولد سال ۱۳۶۳ و تحصیلکرده روانشناسی است.
پویانفر بر خلاف اکثر مداحان پرکار این سالها، از مهدیه تهران و هیات رزمندگان نیامده است. او شاگرد حجتالله کسری، مشهور به حاجآقا کسری است؛ بچه قلهک و مداح مورد علاقه اصلاحطلبان که سال ۱۴۰۰ از دنیا رفت.
دم گرفتن در هیات آذربایجانیهای مقیم مرکز
شب هشتم محرم، پزشکیان به میدان منیریه تهران رفت. مقصد او حسینیه موسی بن جعفر بود که در واقع یکی از هیاتهای قدیمی «آذربایجانیهای مقیم مرکز» است.
او در این شب وسط رفت، همراه سینهزنان دم گرفت و به قول خودش از پروتکل خارج شد.
پزشکیان یک سر هم به هیات «زاگرسنشینان مقیم مرکز» زد و در آنجا سخنرانی هم کرد.
او گفت: «وقتی امام حسین، علی اصغر را جلوی لشکر دشمن آورد رو به دشمن گفت شما با من دشمنی دارید با این بچه چه کار دارید؟ جوابش چه بود؟ تیر سه شاخه به گلوی علی اصغر؛ دقیقا همین کاری که امروز اسرائیل با زن و بچه فلسطینیها در غزه میکند.»
کادو گرفتن از بنیفاطمه
شب ششم محرم، پزشکیان سری به هیات ریحانهالحسین زد.
ریحانهالحسین هیات مداحی به نام مجید بنیفاطمه است. بنیفاطمه هم مثل حدادیان در انتخابات از قالیباف حمایت کرده بود.
پزشکیان در این هیات نیز یک هدیه از بنیفاطمه گرفت: تابلویی با یک کاشی.
در سالهای اخیر هدیه دادن تکههای کاشی اماکن مقدس شیعیان در بین بخشی از جامعه رایج شده است.
در کنار خامنهای، پای منبر مداحان رقیب
۲۲ تیر، پزشکیان به «حسینیه امام خمینی»، متعلق به علی خامنهای رفت و در مراسم عزاداری برپا شده از سوی رهبر جمهوری اسلامی برای امام سوم شیعیان شرکت کرد.
در این مراسم، پزشکیان پای منبر حدادیان سینه زد. او از مداحان تندرویی است که با لباس شخصیها رابطه خوبی دارد.
حدادیان مداح هیات رزمندگان غرب تهران است. محفلی که در سازماندهی نیروهای لباس شخصی برای سرکوب اعتراضات تاریخچه مفصلی دارد.
گرفتن دستمال از انصاریان
۱۹ تیر ۱۴۰۳، پزشکیان به حسینیه هدایت رفت. حسینیه هدایت در تهران، سال ۱۳۵۸ تاسیس شده و حسین انصاریان، واعظ و تولیت مادامالحیات است.
سال ۱۳۹۵ انصاریان در یک سخنرانی گفت: «عرق خورها، خانمهای بی حجاب؛ تشنگی این مملکت گردن شماست.»
انصاریان در دیدار اخیر با پزشکیان، دو هدیه به او داد: یک دستمال مصرف شده که او زمان گریه در مجالس عزاداری، صورت خود را با آن پاک میکرد و دیگری، یک تسبیح.
سیاست هیات و مهدیه
هیات و مهدیه در جمهوری اسلامی به خصوص در سالهای اخیر بار معنایی ویژه خود را پیدا کرده است.
برای مثال دارالزهرا، متعلق به علیاکبر محتشمیپور که سال ۱۴۰۰ از دنیا رفت، پاتوق همیشگی اصلاحطلبانی مثل هادی غفاری، هادی خامنهای، سروش محلاتی و مجید انصاری به شمار میرود.
هیات زینب کبری که متعلق به معصومه ابتکار و پاتوق احمد مسجد جامعی و محمدرضا بهشتی به شمار میرود.
هیات صادق خرازی هم از جمله پاتوقهای اصلاحطلبان است.
در مقابل اصولگرایان هم هیاتهای خود را دارند که مهدیه محله امیر بهادر تهران، هیات رزمندگان غرب تهران، هیات فاطمیون، حسینیه خانه غلامعلی حداد عادل و علیاکبر ولایتی از آن جمله است.
با وجود رفت و آمد به هیاتهای اصلاحطلبان و اصولگرایان، پزشکیان هنوز اقدام مشخصی درباره کابینه نکرده و نشست مطبوعاتی نیز برگزار نکرده است.
