به گفته آنان، نتیجه ملموس این حمله، شکلگیری موجی از «تجدید عهد غربیها با اسرائیل» بود.
شامگاه شنبه ۲۵ فروردین، جمهوری اسلامی با دهها موشک و پهپاد به اسرائیل حمله کرد.
به گفته مقامهای اسرائیلی، جمهوری اسلامی در جریان این حمله ۱۸۵ پهپاد، ۳۶ موشک کروز و ۱۱۰ موشک زمین به زمین به سوی اسرائیل شلیک کرد که تنها به یک تاسیسات نظامی در جنوب این کشور خسارت زد.
این عملیات واکنشی به حمله اسرائیل به بخش کنسولی سفارت جمهوری اسلامی در دمشق در روز ۱۳ فروردين بود که طی آن هفت فرمانده و دو عضو ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران کشته شدند.
آیا این حمله انتقامجویانه، موفقیتآمیز محسوب میشود؟
تحلیلگران مختلف در پاسخ به سوالی درباره نتیجه حملات پهپادی و موشکی به اسرائیل، همگی تاکید کردند از شامگاه شنبه ۲۵ فروردین به شکلی رسمی پای جمهوری اسلامی و طبیعتا ایران، به سطح جدیدی از تنش و درگیری باز شد.
شاهین مدرس، پژوهشگر ارشد مرکز خاورمیانه و نظم جهانی در گفتوگو با ایراناینترنشنال، به تحلیل «بنبست ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی» در مقابل اسرائیل پس از حمله به ساختمان کنسولی آن در دمشق پرداخت.
به گفته مدرس، در چنین شرایطی هر واکنش نظامی مستقیمی میتوانست به مجموعهای از تنشهای نظامی منجر شود اما از آنجا که جمهوری اسلامی یک حکومت «غیر منطقی» است، تصمیم گرفت مسیر تشدید تنشها را در پیش بگیرد.
این پژوهشگر گفت که جمهوری اسلامی از پایگاههای مختلفی در داخل ایران برای حملاتش استفاده کرد اما تعداد محدودی از موشکهایش از گنبد آهنین اسرائیل عبور کردند.
دو منبع اطلاعاتی غربی روز یکشنبه ۲۶ فروردین به خبرگزاری رویترز گفتند پهپادهای جمهوری اسلامی از سوی جنگندههای اسرائیلی و آمریکایی قبل از رسیدن به اهداف خود در اسرائیل و عمدتا بر فراز دیگر کشورها مانند سوریه سرنگون شدند.
از سوی دیگر، ویدیوهای منتشرشده نشان میدهند برخی پهپادهای سپاه پس از شلیک به سمت اسرائیل در مجموعه باغشهری ریحانه در حوالی شیراز سقوط و به املاک مردم خسارت وارد کردند.
حامد شیبانیراد، دبیر حزب ایران نوین، در مصاحبه با ایراناینترنشنال به «اعلام خبر حمله پیش از شروع عملیات» اشاره و تاکید کرد: «صدها موشک و پهپاد به هزینه مردم ارسال شدند و تقریبا هیچکدام به نتیجه نرسیدند .... اینکه ساعتها طول کشید تا پرتابهها به مقصد برسند صرفا اجرای نمایشی پوشالی بود.»
مهدی مهدویآزاد، روزنامهنگار نیز به «هزینه مالی سنگینی» اشاره کرد که این حمله به اقتصاد ایران زد و آن را «اشتباهی استراتژیک» مانند حمله اواخر دی ماه گذشته به پاکستان خواند که هنوز هم هدف جمهوری اسلامی از آن دقیقا مشخص نشده است.
بررسیهای اولیه حاکی از ناموفق بودن حملات موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به اسرائیل است اما علاوه بر آن، به گفته مهدویآزاد، این شکل از حمله باعث شد ترس اسرائیل از تهدیدهای چهار دهه گذشته جمهوری اسلامی بریزد.
او به ایراناینترنشنال گفت که این حمله با اینکه اعلان جنگ رسمی جمهوری اسلامی به اسرائیل بود اما نشان داد «استراتژی حمله زنبوری» که مقامهای حکومت از مدتها پیش مدعی آن بودند، هیچ دستاوردی نداشته است.
یکی دیگر از نکاتی که برخی تحلیلگران به آن اشاره کردند، همراهی بینالمللی با تجدید عهد کشورهای غربی با اسرائیل پس از این حملات بود.
به گفته شیبانیراد، حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل «یک شکست ایدئولوژیک، سیاسی و نظامی» برای حکومت و «یک پیروزی سیاسی برای اسرائیل» بود، چون: «در روزهای اخیر شاهد فشارهای بینالمللی علیه اسرائیل برای حملاتش به حماس بودیم اما از روز گذشته اتحاد بینالمللی را با اسرائیل میبینیم.»
افشین شاهی، استاد روابط بینالملل نیز در همین زمینه به ایراناینترنشنال گفت سه قدرت از پنج قدرت اصلی که در شورای امنیت سازمان ملل هستند، به شکل کمسابقهای در بامداد یکشنبه نقش مستقیمی برای خنثی کردن حملات جمهوری اسلامی داشتند.
به گفته او، با توجه به مواضع سیاسی رهبران این کشورها جای تعجب ندارد که اقدامات جمهوری اسلامی را با لحنی بسیار شدید محکوم کنند و اینها در زمانی اتفاق میافتد که چین، یکی از متحدان جمهوری اسلامی، فقط و فقط ابراز نگرانی میکند و از طرفین تقاضای خویشتنداری دارد.
شاهی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی در منطقه بیشتر از همیشه منزوی است، به نقشآفرینی کشور اردن در خنثی کردن حملات تهران و باز کردن حریم هواییاش برای اسرائیل اشاره کرد.
این در حالی است که به گفته او، بیش از نیمی از جمعیت اردن را فلسطینیها تشکیل میدهند و ملکه این کشور نیز اصالتا فلسطینی است.
علاوه بر تحلیلگران ایرانی، برخی کارشناسان و رسانههای خارجی مانند اکونومیست نیز حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل را از نظر نظامی یک شکست توصیف کردند.
اکونومیست روز یکشنبه در گزارشی نوشت حکومت ایران ممکن است با این اقدام مرتکب اشتباه محاسباتی شده باشد.
همزمان، فیلیپ تِرل، سردبیر امور بینالملل شبکه خبری فرانس۲۴ حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل را «بازی با آتش» توصیف کرد و گفت از حیث توانمندیهای نظامی، جمهوری اسلامی در مقایسه با اسرائیل «یک کوتوله» است.
به گفته ترل، جمهوری اسلامی پس از حمله به ساختمان کنسولیاش در دمشق از جهات مختلف تحت فشار قرار داشت زیرا از یکسو، افکار عمومی در داخل ایران خواستار مقابلهبهمثل حکومت در برابر حمله اسرائیل بود و از سوی دیگر، تهران نمیخواست با پاسخ شدید خود منجر به شعلهورتر شدن آتش درگیریها در منطقه شود.
او با اشاره به ساقط شدن پهپادها و موشکهای سپاه پیش از رسیدن به گنبد آهنین اسرائیل، گفت این احتمال نیز وجود دارد که جمهوری اسلامی با علم به تواناییهای دفاعی اسرائیل، دست به این حمله زده باشد.
اسرائیل پاسخ خواهد داد یا نه؟
با گذشت ساعاتی از این حمله که اکنون بسیاری آن را «ناموفق» و «بینتیجه» ارزیابی میکنند سوال اصلی این است که اسرائیل چگونه و در چه ابعادی به آن پاسخ خواهد داد؟
شاهین مدرس، پژوهشگر ارشد مرکز خاورمیانه و نظم جهانی در همین زمینه گفت دکترین نظامی و امنیتی اسرائیل نشان میدهد این کشور «به این حملات پاسخ خواهد داد».
به گفته او، ایالات متحده نیز اهرمهای فشار را برای متقاعد کردن مقامهای اسرائیل به منظور عدم انجام حملات متقابل نخواهد داشت.
روز ۲۶ فروردین، یک منبع اسرائیلی به ایراناینترنشنال گفت شامگاه شنبه و در آخرین لحظات، آمریکا از واکنش و حمله برنامهریزیشده اسرائیل به ایران جلوگیری کرد.
این منبع افزود واکنش اسرائیل قرار بود بلافاصله پس از حمله جمهوری اسلامی انجام شود اما آمریکا با آن مخالفت کرد و جلوی آن را گرفت.
این اظهارات نشان میدهند با وجود اینکه مقامهای اسرائیلی از زمان آغاز حملات پهپادی و موشکی جمهوری اسلامی، آشکارا تهران را تهدید به حملهای سنگین کردهاند اما ممکن است این تلافی، با اما و اگرهایی همراه باشد.
مهرداد فرهمند، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در همین زمینه به ایراناینترنشنال گفت جمهوری اسلامی روی اینکه آمریکا مانع پاسخ اسرائیل به حمله یکشنبه شب بشود حساب باز کرده اما احتمال حمله به ایران کم نیست.
به گفته او، پاسخ اسرائیل علاوه بر اینکه خسارت زیادی به ساختهای نظامی ایران میزند، وضعیت اقتصادی کشور را نیز به شدت تهدید میکند.
فرهمند با این حال تاکید کرد: «همانطور که نمیتوان تصمیمات مسئولان جمهوری اسلامی را حدس زد، نمیتوان قاطعانه گفت اسرائیل پاسخی به حملات جمهوری اسلامی نمیدهد.»
ناظران در ساعات گذشته به بررسی این پرسش پرداختهاند که عملیات «وعده صادق» که جمهوری اسلامی آن را با شلیک صدها پهپاد و چندین موشک به اسرائیل انجام داد، به کجا ختم خواهد شد؟
علی افشاری، فعال سیاسی، در همین زمینه در ایراناینترنشنال نوشت: «فعلا گسترش سطح تنش و انتقال از جنگ نیابتی به جنگ محدود مستقیم یا جنگ همهجانبه محتمل به نظر نمیرسد اما هر آینه یک خطای محاسبه کوچک میتواند جنگی طولانی را شعلهور کند.»
او تخمین زد که تا تشکیل جلسه اضطراری شورای امنیت به درخواست اسرائیل، بعید است اتفاق جدیدی رخ بدهد چرا که فضا در هر دو کشور عادی شده و محدودیتهای پرواز و تردد برداشته شدهاند.
پیشتر اعلام شده بود نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل احتمالا در روز یکشنبه برگزار خواهد شد.
پیامدهای داخلی حمله به اسرائیل و ترس ایرانیان از جنگ
از شامگاه شنبه و همزمان با آغاز حملات جمهوری اسلامی به اسرائیل تا بامداد یکشنبه که سرنوشت پهپادها و موشکهای شلیکشده مشخص شود، بسیاری از ایرانیان با نگرانی از بروز جنگ، خبرها را دنبال کردند.
این نگرانیها اثر خود را بر بازارهای طلا و ارز و البته رمزارزها نیز گذاشت و رکوردشکنیهایی تاریخی را ثبت کرد.
رضا علیجانی، فعال و تحلیلگر سیاسی در همین زمینه در گفتوگو با ایراناینترنشنال، سیاست حکمرانی جمهوری اسلامی و سیاست خارجی آن را «نه دموکراتیک و نه کارآمد» خواند و گفت: «جمهوری اسلامی وارد فصل جدیدی از تنش شده است و این عملیات در واقع توجیهی برای بازسازی حیثیت لطمه خورده آن بود.»
به گفته علیجانی، پیامد حمله به اسرائیل، دلهره مردم برای شروع جنگ است و سفره کوچکتر و معیشت سختتر برای آنان.
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان در پیامی با همین مضمون، نسبت به تبعات معیشتی حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل هشدار داد و نوشت این اتفاق حتی اگر به همین یک شب ختم شود، در نهایت قربانیانش زنان، کودکان و فرودستانی خواهند بود که اسباب این موشکپرانیها از سفره آنان تامین میشود.
فروغ کنعانی، پژوهشگر جامعهشناسی در همین زمینه در گفتوگو با ایراناینترنشنال سیاستهای جنگافروزی جمهوری اسلامی را اتفاقی قدیمی خواند و گفت: «این اقدام نظامی یک جنگ تمامعیار علیه مردم ایران بود. بیثباتی برای مدت زیادی در فضای سیاسی ایران خواهد ماند و به ثبات نسبی برنخواهد گشت.»
کنعانی این پرسش را مطرح کرد که: «چگونه یک حکومت در یک روز علیه یک کشور که حتی مرز مشترک هم ندارند اعلان جنگ میکند، نیروهای نیابتیاش به اسرائیل حمله میکنند، در همان روز نیروهای پلیس خود را علیه مردم در خیابان صف میکند اما هنوز جامعه جهانی علیه این رژیم اقدام نمیکند؟»
حامد شیبانیراد از جنبهای دیگر به این رویداد نگاه کرد و به ایراناینترنشنال گفت اگر جنگی تمامعیار رخ دهد، مردم در کنار جمهوری اسلامی نیستند چرا که این جنگ را جنگ خود نمیدانند.
به گفته او، مقامهای اسرائیل میدانند راه از بین بردن جمهوری اسلامی، حمایت از مردم ایران و اپوزیسیون جمهوری اسلامی است.
بن سبطی، پژوهشگر مسایل ایران و اسرائیل نیز با نگاهی مشابه و در ارزیابی احتمال وقوع جنگ، گفت اسرائیل حساب مردم و رژیم جمهوری اسلامی را از هم جدا میکند و اگر بخواهد عکسالعملی نشان دهد، هیچوقت روبهروی مردم ایران نمیایستد و هیچ صدمهای به شهروندان نمیزند.
او گفت اسرائیلیها همه بر ضدیت با جمهوری اسلامی و همکاری با مردم ایران توافق دارند و اسرائیل مشتاق رابطه خوب با مردم ایران است.
وزارت امور خارجه اسرائیل نیز در حساب خود به زبان فارسی در شبکه اجتماعی ایکس پیامی را خطاب به مردم ایران منتشر کرد که در آن آمده است: «مبارزه ما با جمهوری اسلامی است نه با مردم ایران.»
علاوه بر صحبتهای کارشناسان، مخاطبان ایراناینترنشنال هم با ارسال پیامهایی نسبت به پیامدهای جنگ و ادامهدار شدن آن هشدار دادند.
یکی از شهروندان با ارسال پیامی ضمن اشاره به دور تازه بازداشت شهروندان به بهانه سرپیچی از حجاب اجباری و حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل گفت: «جمهوری اسلامی در یک روز دو جنگ بهراه انداخت؛ یکی با زنان ایران و دیگری با اسرائیل که در هر دو هم شکست خواهد خورد.»
