مطالب بیشتر
علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران گفت مالچپاشی دریاچه ارومیه «کذب» است و فقط یک نوع مالچ «دوستدار محیط زیست» در قالب طرحی تحقیقاتی در «مساحتی حدود ۶۰ متر مربع» پاشیده شده است.
روز دوشنبه ۱۸ دی شبکه استانی سهند گزارشی ویدیویی از شروع پروژه مالچپاشی در سواحل دریاچه ارومیه در عجبشیر منتشر کرد. با وجود تکذیب سازمان حفاظت محیط زیست و به دلیل ابهامها و اظهارات متناقض، نگرانیها درباره ابعاد و آثار این پروژه ادامه دارد.
آغاز ماجرا، ابهامها و نگرانیها
روزنامه شرق روز چهارشنبه ۲۰ دی در گزارشی با عنوان «مومیایی کردن دریاچه ارومیه» به این موضوع پرداخت.
روز دوشنبه، شبکه سهند در استان آذربایجان شرقی گزارشی ویدیویی از شروع پروژه مالچپاشی در سواحل دریاچه ارومیه در شهرستان عجبشیر منتشر کرد که در آن مسوولان محلی با «تحقیقاتی» خواندن این پروژهها، هدف از آن را جلوگیری از فرسایش خاک و تثبیت پوشش گیاهی در منطقه عنوان کردند.
چند بار در این گزارش اعلام شد که این مالچها «تجزیهپذیر و سازگار با محیط زیست» هستند و به پوشش گیاهی و جانوری منطقه آسیبی نمیرسانند اما بنا بر گزارش شرق، در تصاویر شیوه مالچپاشی بسیار ابتدایی و با شلنگهایی با قطر کم انجام میشود که شباهتی به اجرای چنین پروژههایی در شرایط استاندارد ندارد.
شرق در ادامه به طرح پرسشهایی درباره این پروژه مانند «جنس مالچها»، «نوع سازگاری آن با زیستبوم منطقه» و «حجم اجرای پروژه» پرداخت و نوشت مطالعاتی که مسوولان را به انجام چنین اقدامی واداشته مشخص نیست کجا و متعلق به چه گروه یا افرادی هستند.
این روزنامه به پیشینه ماجرای «مالچپاشی» در پروژههای احیای دریاچه ارومیه پرداخت و یادآور شد که اوایل تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه در دهه ۹۰ هم چنین اقدامی انجام گرفت اما نتایج آن، باعث شد پرونده این پروژه مطالعاتی بسته شود.
یک دهه بعد و در حالی که همه از «پایان دریاچه ارومیه» حرف میزنند یکباره اجرای پروژه مالچپاشی دوباره در دستور کار قرار گرفته و خبرساز شده است.
روزنامه «پیام ما» به نقل از یک منبع آگاه نوشت: «اظهارنظرها درباره مالچپاشی ابهامات زیادی دارد. آیا قرار است بخشهایی از دریاچه را جدا کنند و در آنها گیاهان مقاوم بکارند و بخش دیگر را احیا کنند یا خیر؟»
به گفته این منبع، دریاچه برای احیا به ۳/۴ میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد و وعدههای مسوولان روی دو میلیارد مترمکعب است.
این منبع آگاه گمانهزنی کرد احتمالا همین تفاوت، باعث شده است راهکار مالچپاشی در برخی پهنهها و آبرسانی در بقیه مناطق مدنظر قرار گیرد تا جلوی ریزگردها گرفته شود.
واکنشها به مالچپاشی؛ از توقف پروژه تا تکذیب
رسانههای ایران یک شبانهروز بعد از انتشار خبر مالچپاشی در ساحل دریاچه ارومیه، به نقل از مسوولان استانی در آذربایجان شرقی خبر دادند که این اتفاق «بدون مجوز» انجام شده است.
شهنام اشتری، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی از توقف مالچپاشی در ساحل دریاچه ارومیه خبر داد و گفت این اقدام بدون انجام هماهنگی و اخذ مجوزهای لازم از سوی این سازمان و ستاد احیای دریاچه ارومیه انجام شده است.
مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست در آذربایجان غربی که عمده مساحت دریاچه در این استان است نیز بهطور کلی درباره این اتفاق اظهار بیاطلاعی کردند.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز روز چهارشنبه در اظهار نظری متفاوت با مدیرکل این سازمان در آذربایجان شرقی، به خبرنگاران گفت مالچپاشی دریاچه ارومیه کذب است و فقط یک نوع مالچ «دوستدار محیط زیست» در قالب طرحی تحقیقاتی در «مساحتی حدود ۶۰ متر مربع» پاشیده شده است.
او گفت تا کنون با پهنههای خشک شدهای با پوشش خاکی در دریاچه ارومیه روبهرو بودیم اما اکنون با مکانی مواجهیم که نمک خالص است و در بخشهایی از آن که مالچپاشی شده، از لحاظ پوشش «چیز خاصی جز رطوبت» وجود ندارد.
پیش از سلاجقه، میثم سعیدی، مدیرکل روابط عمومی این سازمان در شبکه اجتماعی ایکس آغاز مالچپاشی را «جنگ روانی» و «فریب سربازان رسانههای چرک دشمن» خوانده بود.
این واکنش در شرایطی است که شبکه استانی خبر از اجرای مالچپاشی بهمنظور «تثبیت تودههای نمکی و جلوگیری از حرکت ریزگردها به سمت شهرهای نزدیک دریاچه ارومیه» داد.
در این برنامه خبری از عجبشیر بهعنوان شهری نام برده شد که به دلیل داشتن بیشترین ساحل دریاچه، آغازگر طرح تحقیقاتی مالچپاشی است.
دریاچه ارومیه و نگرانیها درباره خشک شدن و حواشی مرتبط با آن، در سالهای گذشته و به صورت دورهای در صدر اخبار قرار گرفته است.
هفته گذشته و در اواسط دی ماه، ویدیوها و تصاویری در شبکههای اجتماعی منتشر شد که حاکی از استقرار تعدادی کامیون در بستر خشک شده دریاچه ارومیه بود.
شمار زیادی از کاربران این کامیونها را متعلق به چینیها با هدف برداشت لیتیوم از دریاچه خواندند.
در واکنش، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برداشت لیتیوم از دریاچه ارومیه را «دروغ» خواند و گفت این وزارتخانه مجوزی برای برداشت نمک از دریاچه ارومیه صادر کرده و تصاویر منتشر شده هم مربوط به همین عملیات است.
پیش از او سعید سهند، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی گفته بود این تصاویر مربوط به برداشت نمک از سه منطقه «انگنه، آق گنبد و آق زیارت قرهباغ» با وسعت ۲۰ هکتار است و هیچ ماده معدنی دیگری جز نمک خشک از سطح دریاچه برداشت نمیشود.
پیش از این هم گزارشهایی درباره حضور شرکتهای چینی در منطقه با هدف خرید شورابههای دریاچه ارومیه و برداشت ماده معدنی ارزشمند لیتیوم از آن منتشر شده بود.
روزنامه اعتماد پیش از این با انتشار آخرین تصاویر ماهوارهای از دریاچه ارومیه نوشت در یک سال اخیر، آب دریاچه ارومیه حدود ۸۰ درصد خشک شده و حالا فقط چهار درصد از سطح آب دریاچه به جا مانده که مساوی با مرگ قطعی ششمین دریاچه آب شور جهان و بزرگترین دریاچه داخلی ایران است.
طبق آخرین گزارش مرکز تحقیقات سنجش از دور دانشگاه صنعتی شریف با عنوان «آنالیز تراز سطح و حجم دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهوارهای»، در ۲۵ سال اخیر و از سال ۱۳۷۷ تا کنون، ۹۷ درصد از سطح آب دریاچه ارومیه کاسته شده است.
گزارشها حاکی از آن است که کارشناسان و متخصصان حوزه محیط زیست، دیگر امیدی به احیای دریاچه ارومیه ندارند.
آبرام پیلی، معاون نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، به ایراناینترنشنال گفت ایالات متحده برای مقابله با انواع تهدیدهای جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی آن در منطقه، همه گزینهها را بر روی میز دارد.
پیلی با اشاره به تشدید تنشها در منطقه و تاکید آمریکا به همه طرفها برای پرهیز از ایجاد تنش گفت: «اکنون جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتیاش نباید از وضعیت موجود سوءاستفاده کرده و منافع بیثباتکننده خود را پیش ببرند.»
او با تاکید بر حمایت آمریکا از اسرائیل در مبارزه با تروریسم و ادامه تلاشهای واشینگتن برای رسیدگی به وضعیتی انسانی در غزه، گفت ایالات متحده به مقابله با رفتارهای بیثباتکننده ایران ادامه میدهد.
او به همکاری آمریکا با متحدان و شرکای بینالمللی خود برای مقابله با تهدیدها در منطقه، از جمله تشکیل ائتلاف نظامی بینالمللی در دریای سرخ برای مقابله با حملههای حوثیها به خطوط کشتیرانی اشاره کرد و گفت که واشینگتن در این زمینه از همه ابزارهای موجود استفاده خواهد کرد.
پیلی خاطرنشان کرد: «آمریکا برای رسیدگی به همه تهدیدهای جمهوری اسلامی، از نقض حقوق بشر در ایران تا حمایت از حوثیها در حمله به خطوط کشتیرانی بینالمللی، حمایت از تروریسم و تشدید تنشهای هستهای، از همه ابزارهای موجود استفاده میکند و هیچ گزینهای را از روی میز حذف نخواهد کرد.»
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با اشاره به اینکه حملههای حوثیها به خطوط کشتیرانی، تجارت جهانی و زنجیره عرضه کالاهای ضروری در منطقه را تحت تاثیر قرار داده، گفت تشکیل ائتلاف بینالمللی نظامی در دریای سرخ نشان میدهد کشورهای جهان در حال آگاه شدن درباره حمایت ایران از این حملهها هستند.
پیلی اظهار نظرهای مقامهای جمهوری اسلامی مبنی بر اینکه حوثیها به صورت مستقل این حملهها را انجام میدهند، مردود دانست و تاکید کرد کشورهای دیگر نیز باید مانند آمریکا از جمهوری اسلامی و حوثیها بخواهند به این اقدامهای خود پایان دهند.
پیلی با اشاره به اینکه در نتیجه اقدامهای آمریکا، جمهوری اسلامی و حوثیها در عرصه جهانی مطرود شدهاند، تاکید کرد واشینگتن فعالیتهایش را در مقابله با سایر فعالیتهای جمهوری اسلامی، از جمله ارسال سلاح به حوثیها و سایر گروههای نیابتیاش تشدید خواهد کرد.
پرونده هستهای
نماینده ویژه آمریکا با تاکید بر اینکه واشینگتن هرگز به ایران اجازه دستیابی به سلاحهای هستهای نخواهد داد و برای این منظور همه گزینهها را روی میز دارد، گفت که در عین حال دیپلماسی همچنان بهترین و موثرترین راه برای حل و فصل مساله هستهای ایران در بلندمدت است.
پیلی گفت با این حال در این مقطع با توجه به اقدامهای تنشزای جمهوری اسلامی، از رسیدن به راهحل دیپلماتیک برای پرونده هستهای تهران «بسیار بسیار دور هستیم».
حقوق بشر
آبرام پیلی وضعیت حقوق بشر در ایران را «بسیار وحشتناک» توصیف کرد و گفت جمهوری اسلامی در موارد متعدد از جمله بازداشتهای گسترده، خشونتهای جنسی، اعدامهای بدون دادگاه و ...، به نقض فاحش حقوق بشر پرداخته است.
او رسیدگی به وضعیت حقوق بشر در ایران را یکی از مهمترین اولویتهای خود در سال ۲۰۲۴ دانست و تاکید کرد آمریکا به حمایت از مردم ایران، تقویت صدای آنها و ادامه ارتباطات آنها با جامعه بینالملل ادامه خواهد داد و در همکاری با متحدان و شرکای خود به پاسخگو کردن حکومت ایران ادامه خواهد داد.
پیلی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا قرار است جایگزین رابرت مالی شود گفت: «از سمت کنونی خود بسیار راضی هستم و به مسوولیتهای خود در این زمینه ادامه خواهم داد.»
او به دلیل ملاحظات مربوط به محرمانه نگه داشتن اطلاعات خصوصی، از اظهار نظر درباره ادامه فعالیت رابرت مالی در سمت نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، خودداری کرد.
بر اساس گزارش نهادهای حقوق بشری، در کمتر از یک شبانهروز گذشته، دو کولبر با شلیک مستقیم ماموران و عوامل جمهوری اسلامی، در نوار مرزی بانه کشته شدند.
میرزا احمدی و شورش خرگوشی، دو کولبری بودند که روز سهشنبه ۱۹ دی و بامداد چهارشنبه ۲۰ دی هدف اصابت گلوله نیروهای هنگ مرزی قرار گرفتند و جان خود را از دست دادند.
علاوه بر این دو نفر، یک کولبر دیگر نیز در پی تیراندازی مستقیم نیروهای نظامی در نوار مرزی «هنگه ژال» بانه زخمی شد.
بر اساس گزارش کولبر نیوز، یوسف چوپانی ۱۹ ساله، کولبر اهل شهرستان سقز است که در پی این تیراندازی از ناحیه پا زخمی شد.
پیش از این و در روز دوشنبه ١٨ دی، یک کولبر دیگر به نام امیر الهی ٢۵ ساله، با تیراندازی مستقیم نیروهای هنگ مرزی در نوار مرزی نوسود جان خود را از دست داد.
کولبر نیوز پیشتر در گزارشی آماری خبر داد در سال ٢٠٢٣ میلادی دستکم ٣٢ کولبر با شلیک ماموران کشته شدهاند.
در این بازه زمانی ٢۶۷ کولبر به دلیل تیراندازی ماموران یا عوامل دیگری چون سقوط بهمن، سرمازدگی، رفتن روی مین، سقوط از کوه و ...، در مناطق مرزی و مسیرهای بین جادهای استانهای آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه زخمی شدند.
از مجموع کولبرانی که در سال گذشته میلادی کشته یا زخمی شدند، ۳۰ نفرشان کودک و نوجوان زیر ١٨ سال بودهاند.
سازمان حقوق بشری ههنگاو اخیرا در آماری کموبیش مشابه، از کشته شدن ۴۱ کولبر و کاسبکار در سال گذشته میلادی و مجروح شدن دستکم ٢٩٢ کولبر دیگر خبر داد.
بر اساس گزارشها، در سال ۲۰۲۲ نیز در مسیرهای مرزی استانهای آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه ۴۳ کولبر کشته و ۲۱۵ کولبر زخمی شدند.
نهادهای حقوق بشری و برخی نمایندگان مجلس بارها اعلام کردهاند شهروندان کُرد در استانهای غربی کشور به دلیل فقر اقدام به کولبری میکنند.
به گفته کولبر نیوز، افرادی «به ناچار و تنها برای تامین حداقل معیشت روزانه خود و خانواده» قدم در راه پرخطر سوختبری و کولبری میگذارند اما «رژیم و عوامل وابسته به آن»، نه تنها ناتوان از رفع این تبعیضها و حل بحرانهای این اقشار جامعه هستند بلکه به صورت مستقیم و غیرمستقیم در کشتن، مجروح کردن و به خطر انداختن جان و مال آنان دخیلاند.
شبکه خبری المیادین، وابسته به حزبالله نوشت یکی از اعضای این گروه به نام نابغ احمد القادری در حمله ارتش اسرائیل به جنوب لبنان کشته شد.
اسرائیل روز سهشنبه ۱۹ دی مواضعی را در جنوب لبنان هدف قرار داد که در جریان این حملات چهار شبهنظامی حزبالله، از جمله علی حسین برجی، یکی از فرماندهان نیروی هوایی این گروه، جان باختند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در دیدار با محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرد واشینگتن از برداشتن «گامهای محسوس» در مسیر تشکیل کشور فلسطین حمایت میکند.
بلینکن بر راهحل «دو دولت، دو ملت» برای گذر از مناقشه کنونی تاکید کرد و گفت اسرائیل و فلسطین باید «کنار یکدیگر در صلح و امنیت زندگی کنند».
او افزود مالیاتی که اسرائیل از فلسطینیان دریافت میکند، بنا بر توافقات پیشین باید در اختیار تشکیلات خودگردان قرار گیرد.
