فارن پالیسی: جمهوری اسلامی مشروعیتش در ایران را از دست داده است
نشریه فارن پالیسی در گزارشی تحلیلی نوشت ایران در حال تجربه تحولی عمیق است؛ تحولی که نه در سطح نهادها یا رهبری سیاسی، بلکه در نظام معنایی و اخلاقی جامعه رخ داده است.
نشریه فارن پالیسی در گزارشی تحلیلی نوشت ایران در حال تجربه تحولی عمیق است؛ تحولی که نه در سطح نهادها یا رهبری سیاسی، بلکه در نظام معنایی و اخلاقی جامعه رخ داده است.
به نوشته این نشریه، اگرچه جمهوری اسلامی همچنان از طریق نهادهای امنیتی و شبکههای منطقهای قدرتنمایی میکند، اما دیگر کنترل جهان نمادین و اخلاقیای را که مشروعیتش بر آن استوار بود، در اختیار ندارد.
بر اساس این گزارش، طی ۱۵ سال گذشته، جامعه ایران بهتدریج یک نظام اخلاقی جایگزین از پایین به بالا شکل داده است؛ نظامی که به جای «فداکاری انقلابی»، بر مفاهیمی چون کرامت انسانی، اختیار بدن و حقیقتگویی درباره قربانیان حکومت استوار است. این تحول، بهگفته فارن پالیسی، چالشی عمیقتر از هر حزب یا اپوزیسیون سازمانیافته برای الهیات سیاسی جمهوری اسلامی ایجاد کرده است.
فارن پالیسی ریشه این دگرگونی را در مجموعهای از شوکهای انباشته میداند؛ از کشته شدن ندا آقاسلطان در اعتراضات ۱۳۸۸، تا سرکوب خونین اعتراضات اقتصادی ۱۳۹۸، اعدام نوید افکاری در سال ۱۳۹۹ و مرگ مهسا امینی در بازداشت پلیس در سال ۱۴۰۱. این رویدادها، بهنوشته گزارش، شکاف میان «نظام مقدس حکومتی» و جامعه ایران را عمیقتر کرده است.
این نشریه مینویسد با اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی، حکومت اقتدار عاطفی و اخلاقی خود برای تعریف مفاهیمی چون شهید، امر مقدس و زبان وحدت ملی را از دست داد؛ شکافی که نهتنها ترمیم نشده، بلکه به یکی از مهمترین تحولات سیاسی ایران تبدیل شده است.
فارن پالیسی تأکید میکند که این تحول به سرنگونی فوری جمهوری اسلامی منجر نشده، اما مرکز ثقل اخلاقی جامعه ایران را جابهجا کرده و پیامدهای بلندمدتی برای آینده سیاسی کشور خواهد داشت. به نوشته این نشریه، حکومت توانسته کنترل فیزیکی خیابانها را بازیابد، اما اقتدار نمادین خود را نه.
در ادامه گزارش آمده است که جنبش «زن، زندگی، آزادی» هرچند فروکش کرده، اما زبان، آیینها و ارزشهای آن در زندگی روزمره جامعه ایران نهادینه شده است؛ از ادامه حضور زنان بدون حجاب اجباری در فضاهای عمومی گرفته تا آیینهای یادبود، موسیقی خیابانی اعتراضی و مقاومت نمادین دانشجویان.
این گزارش میافزاید که جمهوری اسلامی اکنون بیش از گذشته برای مشروعیتبخشی به خود به نمادهای پیشااسلامی ایران متوسل شده است؛ امری که بهگفته نویسنده، نشانهای از فرسودگی ایدئولوژیک و ناتوانی نظام در بسیج جامعه با واژگان انقلابی پیشین است.
فارن پالیسی در جمعبندی مینویسد که جمهوری اسلامی ممکن است در کوتاهمدت پابرجا بماند، اما دولتی را اداره میکند که جامعهاش دیگر زبان مقدس، روایت اخلاقی و ادعای مشروعیت آن را به رسمیت نمیشناسد؛ شکافی که در سالهای آینده بر سیاست داخلی و رفتار خارجی ایران تأثیرگذار خواهد بود.