مقامهای بلاروس آلس بیالیاتسکی، برنده جایزه صلح نوبل و ماریا کولسنیکووا، چهره اصلی مخالفان در این کشور را از زندان آزاد کردند. آمریکا پیشتر اعلام کرده بود در ازای آزادی زندانیان سیاسی، تحریمها علیه صادرات پتاس بلاروس را لغو میکند.
آزادی بیالیاتسکی و کولسنیکووا و بیش از ۱۲۰ زندانی دیگر در شرایطی انجام شد که الکساندر لوکاشنکو، رییسجمهوری بلاروس، بهدنبال بهبود روابط با واشینگتن است.
بلاروس، متحد نزدیک روسیه، بهدلیل نقض حقوق بشر و دادن اجازه به مسکو برای استفاده از خاکش در حمله به اوکراین، با تحریمهای غرب روبهرو بوده است.
دولت بلاروس از تابستان سال گذشته تاکنون دستکم ۴۳۰ زندانی را آزاد کرده است.
جان کول، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور بلاروس، پس از دیدار جمعه و شنبه، ۲۱ و ۲۲ آذر، با لوکاشنکو در مینسک، لغو تحریمهای صادرات پتاس را اعلام کرد.
بلاروس که حدود ۲۰ درصد از صادرات جهانی کود پتاس را در اختیار داشت، پس از تحریمهای غرب با کاهش شدید محمولهها مواجه شده بود.
کول مذاکرات را «بسیار سازنده» توصیف کرد و افزود عادیسازی روابط دوجانبه «هدف ما» است.
«باید محتاط باشیم»
سوتلانا تیخانوفسکایا، رهبر تبعیدی مخالفان بلاروس، ۲۲ آذر در مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «آزادی زندانیان سیاسی به این معنی است که لوکاشنکو تاثیر تحریمهای غرب را درک میکند و بهدنبال کاهش آنها است.»
او اضافه کرد: «نباید سادهلوح باشیم؛ لوکاشنکو سیاستهای خود را تغییر نداده است. سرکوب ادامه دارد و او همچنان از جنگ روسیه علیه اوکراین حمایت میکند. باید در مورد هرگونه کاهش تحریمها بسیار محتاط باشیم.»
تیخانوفسکایا تحریمهای اتحادیه اروپا علیه صادرات پتاس بلاروس را بسیار موثرتر از تحریمهای ایالات متحده دانست و تاکید کرد در حالی که کاهش تحریمهای واشینگتن میتواند به آزادی زندانیان سیاسی بینجامد، تحریمهای اروپا باید برای تغییرات بلندمدت در بلاروس و پایان جنگ اوکراین به کار گرفته شوند.
در مورد بیالیاتسکی و کولسنیکووا چه میدانیم؟
بیالیاتسکی، فعال حقوق بشر ۶۳ ساله، سال ۲۰۲۲ در کنار گروه روسی حقوق بشر «مموریال» و مرکز آزادیهای مدنی اوکراین، جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
این جایزه در شرایطی اعطا شد که او در زندان و در انتظار محاکمه بود.
بیالیاتسکی در سال ۲۰۲۳ به اتهام «قاچاق» و تامین مالی اقدامات ناقض «نظم عمومی»، به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
مقامات بلاروس گفتند بیالیاتسکی، موسس ویاسنا، مهمترین گروه حقوق بشری این کشور، بهدلیل داشتن «تمایلات افراطی» خطرناک محسوب میشود.
پیشتر همسر بیالیاتسکی گفته بود سلامت او رو به وخامت است. کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل نیز خواستار آزادی او شده بودند.
کولسنیکووا ۴۳ ساله چهره کلیدی در اعتراضات گسترده سال ۲۰۲۰ بلاروس بود و از متحدان نزدیک تسیخانوسکایا محسوب میشود.
کولسنیکووا زمانی که بلاروس در سپتامبر ۲۰۲۰ سعی کرد او را اخراج کند، به نماد مقاومت تبدیل شد. او که با ماشین به مرز اوکراین منتقل شده بود، برای مدت کوتاهی از نیروهای امنیتی جدا شد، گذرنامهاش را پاره کرد و به بلاروس بازگشت.
این نوازنده حرفهای فلوت در سال ۲۰۲۱ به ۱۱ سال زندان محکوم شد. او در زندان بهشدت بیمار شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت.
این روزنامه شنبه ۲۲ آذر نوشت سعیدی به استفاده از سربرگ رسمی دانشگاه آرکانزاس برای حمایت از علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، و همچنین انتشار مواضعی انتقادی و تند علیه اسرائیل متهم شده است.
اسنادی که «ائتلاف مقابله با عذرخواهان رژیم اسلامی ایران»، مستقر در آمریکا، در اختیار نیویورکپست قرار داده، نشان میدهد سعیدی پیشتر با استفاده از سربرگ دانشگاه خواستار آزادی حمید نوری، دادیار پیشین زندان گوهردشت، شده بود.
او با نام مستعار «حمید عباسی» ۱۸ آبان ۱۳۹۸ در فرودگاه آرلاندا در استکهلم بازداشت شد و ۲۳ تیر ۱۴۰۱ با رای دادگاه بدوی منطقهای استکهلم، به دلیل دست داشتن در اعدام زندانیان سیاسی، با دو اتهام «جنایت جنگی» و «قتل»، حکم حبس ابد گرفت که در سوئد برابر با ۲۵ سال حبس است.
او خرداد ۱۴۰۳ با یوهان فلودروس و سعید عزیزی، دو شهروند سوئدی زندانی در ایران، مبادله شد.
طبق گزارش نیویورکپست، سعیدی در چند پست منتشرشده در ماه نوامبر در شبکه ایکس، به تمجید از خامنهای پرداخته و برای سلامتی او دعا کرده است.
در برخی از این پستها، اسرائیل با عباراتی چون «حکومت تروریستی» و «حکومت نسلکش» توصیف شده است.
سخنگوی دانشگاه آرکانزاس در مصاحبه با نیویورکپست گفت سعیدی از ۲۱ آذر دیگر در دپارتمان مطالعات خاورمیانه حضور ندارد و دانشگاه در حال بررسی استفاده او از سربرگ رسمی، مطابق با سیاستهای این مرکز آموزشی، است.
مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل، در ایمیلی به نیویورکپست، اظهارات سعیدی را «سرشار از نفرت و یهودستیزانه» خواند و آن را محکوم کرد.
هاکبی گفت: «تصمیم اینکه آیا سعیدی باید اخراج شود یا نه، بر عهده مدیریت دانشگاه و هیات امنای دانشگاه آرکانزاس است. اما تمجید از رهبر ایران که نهتنها خواستار کشتار یهودیان است بلکه نابودی آمریکا را نیز طلب میکند، باعث میشود فکر کنم شاید مناسبتر باشد این استاد آشفتهحال با بلیتی یکطرفه به تهران برود و در مدارس آکنده از نفرت آنجا تدریس کند.»
مری بنتلی، نماینده جمهوریخواه مجلس ایالتی آرکانزاس، نیز به نیویورکپست گفت از اتهامات مربوط به سعیدی «عمیقا نگران» شده است.
او افزود: «میتوانم با اطمینان بگویم که موکلان من نمیخواهند مالیاتشان صرف حمایت از رفتارهای غیراخلاقی و یهودستیزانه استادان در دانشگاههای دولتی شود.»
ائتلاف مقابله با عذرخواهان رژیم اسلامی ایران پیشتر در یک کارزار اینترنتی با ۳۷۸۲ امضا، خواهان اقدام دانشگاه آرکانزاس علیه سعیدی شده بود.
اواسط مرداد دانشگاه پرینستون آمریکا نیز اعلام کرد حسین موسویان، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی، از این دانشگاه «بازنشسته» شده است.
موسویان به دست داشتن در قتل شماری از چهرههای سرشناس مخالف جمهوری اسلامی در اروپا متهم است.
خودروی سعد شنبه ۲۲ آذر با شلیک چهار موشک در غرب شهر غزه هدف قرار گرفت.
در این خودرو چند فرد مسلح دیگر نیز حضور داشتند که به گزارش شبکه العربیه، محافظان شخصی یا همراهان او بودند.
بر اساس بیانیه ارتش اسرائیل، طی هفتههای اخیر دو عملیات برای هدف قرار دادن او در دقایق پایانی لغو شده بود.
این نهاد سعد را مسئول بخش تولید تسلیحات در گردانهای قسام معرفی کرد.
یک مقام اسرائیلی نیز اعلام کرد عملیات اخیر علیه سعد در واکنش به انفجار یک بمب کنار جادهای علیه نیروهای اسرائیلی انجام گرفت.
اسرائیل در ابتدای جنگ غزه، نام سعد را در فهرست پنج چهره اصلی شاخه نظامی حماس منتشر کرده بود.
رائد سعد کیست؟
العربیه سعد را از فرماندهان قدیمی شاخه نظامی حماس معرفی کرد و نوشت او تا چند سال پیش، ریاست بخش عملیات این گروه را بر عهده داشت.
پس از عملیات موسوم به «نگهبان دیوارها» در سال ۲۰۲۱، یحیی سنوار، رهبر پیشین حماس، او را از سمت ریاست بخش عملیات برکنار کرد و سعد پس از آن به مسئولیتهای دیگری در چارچوب رهبری شاخه نظامی منتقل شد.
نام او حدود دو ماه پیش نیز مطرح شده بود؛ زمانی که دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، به حماس کمتر از یک هفته مهلت داد تا به طرح صلح پیشنهادی خود درباره غزه پاسخ دهد.
به گفته یک منبع اسرائیلی، سعد در آن مقطع یکی از چهرههای کلیدی شاخه نظامی حماس در غزه محسوب میشد؛ فرماندهای ارشد که انتظار میرفت بهدلیل نفوذ و جایگاهش، نقشی تعیینکننده در تصمیمگیریهای این گروه ایفا کند.
این منبع اسرائیلی افزود سعد بهویژه در توسعه دکترین رزمی نیروهای حماس نقشی محوری بر عهده داشت.
بر اساس گزارشها، سعد در شیوه بهکارگیری تسلیحات، ایجاد سامانههای موشکی، استفاده از موشکهای ضدزره و هدایت نبرد از طریق تونلها از مهارت بالایی برخوردار بود.
اسرائیل در جریان جنگ غزه موفق شد شمار زیادی از فرماندهان ارشد حماس را هدف قرار دهد.
روزنامه الشرق الاوسط پیشتر گزارش داده بود رهبران ارشد حماس پس از سوءقصد نافرجام در پایتخت قطر در شهریورماه، سطح حفاظت شخصی خود را به شکل قابل توجهی افزایش دادهاند.
به گزارش بیبیسی جهانی، این مرد اسپرم خود را به «بانک اسپرم اروپا» در دانمارک اهدا کرد و نمونهها به ۶۷ کلینیک ناباروری در ۱۴ کشور فرستاده شدند.
به گفته مقامهای بلژیکی، این پرونده نشان میدهد نبود یک نظام ثبت سراسری در اروپا میتواند پیامدهای گستردهای برای سلامت و هویت کودکانی داشته باشد که از طریق اهدای اسپرم متولد میشوند.
چرا تعداد اهداکنندگان کم است؟
بر اساس این گزارش، اسپرم کمتر از پنج درصد داوطلبان استانداردهای لازم را از نظر تعداد، تحرک، شکل و همچنین توان زنده ماندن در فرآیند انجماد و نگهداری داراست.
در بریتانیا، محدودیت سنی ۱۸ تا ۴۵ سال برای اهداکنندگان اعمال میشود و غربالگری بیماریهای عفونی و برخی جهشهای ژنتیکی نیز الزامی است.
به گفته سارا نورکراس، مدیر موسسه آموزشی «پراگرس»، کمبود اسپرم اهدایی آن را به «کالایی ارزشمند» تبدیل کرده و بانکها و کلینیکها برای پاسخ به تقاضای موجود، تلاش میکنند «بیشترین بهره» را از اهداکنندگان فعلی ببرند.
انتخاب گزینشی اهداکنندگان
برخی بانکهای اسپرم به دریافتکنندگان اجازه میدهند پیش از تصمیمگیری، به اطلاعاتی مانند عکس، نمونه صدا، قد، تحصیلات یا شغل اهداکنندگان دسترسی داشته باشند.
این امکان روند انتخاب اسپرم را به فرآیندی مقایسهای و گزینشی تبدیل میکند.
آلن پیسی، استاد دانشگاه و متخصص باروری مردان، این شیوه را مشابه سازوکار اپلیکیشنهای دوستیابی توصیف کرد و گفت: «در نهایت، افراد با کنار گذاشتن و برگزیدن گزینهها، اهداکننده مورد نظر خود را انتخاب میکنند.»
محبوبیت اسپرم دانمارکی
دانمارک با برخورداری از بانکهای بزرگ اسپرم، به یکی از صادرکنندگان مهم این حوزه در اروپا تبدیل شده است.
اوله شو، بنیانگذار بانک اسپرم «کریوس اینترنشنال»، فرهنگ بازتر دانمارکیها را عامل رشد این بازار دانست.
او با تاکید بر اینکه در جامعه دانمارک تابوهای کمتری وجود دارد، افزود یکی دیگر از دلایل محبوبیت اسپرم دانمارکی به ویژگیهای ژنتیکی مرتبط است.
پرونده جنجالی اخیر در دانمارک باعث شد فرانک واندنبروک، معاون نخستوزیر بلژیک، خواستار برقراری یک سازوکار نظارتی در سطح اروپا شود.
همزمان «انجمن اروپایی تولیدمثل انسان و جنینشناسی» سقف ۵۰ خانواده برای هر اهداکننده در اتحادیه اروپا را پیشنهاد کرد.
جان اپلبی، اخلاقپژوه پزشکی در دانشگاه لنکستر، پیامدهای استفاده گسترده از اسپرم را «میدان مین اخلاقی» خواند.
او تاکید کرد مسئولیت کلینیکها این است که «تعداد دفعات استفاده از یک اهداکننده» را کنترل کنند، هرچند رسیدن به مقررات جهانی در این حوزه «بسیار دشوار» است.
رومان بوسارگین، فرماندار منطقه ساراتوف، شنبه ۲۲ آذر در بیانیهای در تلگرام گفت این حمله شامگاه جمعه رخ داد.
ساراتوف که در حاشیه رود ولگا و حدود ۶۲۵ کیلومتری مرز اوکراین قرار دارد، با آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، بارها هدف حملات پهپادی قرار گرفته که تاسیسات پالایش نفت و یک پایگاه هوایی مهم در نزدیکی آن را نشانه رفتهاند.
وزارت دفاع روسیه اعلام کرد در جریان حملات اوکراین، ۴۱ پهپاد را سرنگون کرده که ۲۸ فروند آنها در آسمان منطقه ساراتوف منهدم شدهاند.
سفر ویتکاف به اروپا
بیبیسی جهانی شنبه در گزارشی نوشت استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، قرار است آخر هفته جاری در سفری به برلین با ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین و شماری از رهبران اروپایی، درباره تازهترین تلاشها برای پایان دادن به جنگ گفتوگو کند.
برخی منابع رسانهای، محور این مذاکرات را بررسی نسخه جدید طرح پیشنهادی صلح اعلام کردهاند.
دولت ترامپ بهدنبال دستیابی به توافقی تا پیش از کریسمس است و طی هفتههای اخیر چندین دور گفتوگو با نمایندگان اوکراین و روسیه برگزار کرده؛ هر چند نشانهای از دستیابی به پیشرفت قاطع دیده نمیشود.
والاستریت ژورنال گزارش داده است کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، امانوئل مکرون، رییسجمهوری فرانسه، و فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، در نشست برلین حضور خواهند داشت.
این دیدار در حالی انجام میشود که اوکراین به تازگی نسخه بازنگریشده یک طرح ۲۰ بندی صلح را به آمریکا ارائه کرده است.
یکی از پیچیدهترین موضوعات مذاکرات، سرنوشت مناطق شرق اوکراین است؛ کییف واگذاری سرزمینهای اشغالشده را رد میکند و مسکو بارها اعلام کرده قصد دارد منطقه دونباس را بهطور کامل تحت کنترل خود درآورد.
زلنسکی نسبت به پیشنهاد اخیر آمریکا که خواستار خروج نیروهای اوکراینی از بخشی از دونباس و تبدیل آن به یک «منطقه اقتصادی ویژه» است، موضعی محتاطانه و منتقدانه گرفته و گفته است تضمینی وجود ندارد که مسکو از پیشروی دوباره یا «نفوذ نیروهایش با پوشش غیرنظامی» خودداری کند.
انتخابات در اوکراین
ترامپ در روزهای اخیر بار دیگر از رهبران اروپایی انتقاد کرد، آنها را «ضعیف» خواند و خواستار برگزاری انتخابات در اوکراین شد.
زلنسکی ۱۸ آذر گفت در صورت تامین امنیت از سوی آمریکا و اروپا، امکان برگزاری انتخابات ظرف ۹۰ روز وجود دارد؛ انتخاباتی که از زمان اعلام حکومت نظامی در فوریه ۲۰۲۲ به تعویق افتاده است.
بر اساس قانون، برگزاری انتخابات در اوکراین در زمان جنگ، ممنوع است اما زلنسکی که دوره ریاستجمهوریاش سال گذشته به پایان رسید، با فشار ترامپ برای برگزاری انتخابات روبهروست.
رییسجمهوری آمریکا خواستار برگزاری انتخابات جدید در اوکراین و امضای توافقهای کلیدی برای رسیدن به راهی بهمنظور حلوفصل درگیریهای نظامی شده است.
روسیه عملیات نظامی خود را علیه اوکراین اسفند ۱۴۰۰ کلید زد و از آن زمان، درگیریهای مرگبار میان دو کشور ادامه داشته است. از زمان آغاز جنگ کنونی، روسیه حدود یکپنجم از خاک اوکراین را به تصرف خود درآورده است.
