دو سناتور جمهوریخواه و دموکرات آمریکا در گفتوگو با ایران اینترنشنال هشدار دادند که نفوذ روبهگسترش جمهوری اسلامی در لبنان و نقش تعیینکننده آن در حزبالله به یک تهدید جدی امنیتی برای منطقه و منافع آمریکا تبدیل شده است. آنها از واشینگتن خواستند مانع تثبیت این نفوذ شود.
بیل هگرتی، سناتور جمهوریخواه، به ایران اینترنشنال گفت:«نفوذ جمهوری اسلامی در لبنان سالهاست که یک مشکل بوده است. ما باید با حزبالله برخورد کنیم و نفوذ تهران را کاهش دهیم.»
او با اشاره به اینکه ترامپ در ارتباط با جمهوری اسلامی اقدامی بسیار قاطع انجام داد و این کار را در هماهنگی با اسرائیلیها پیش برد، گفت: «ما باید فشار بر تهران را ادامه دهیم و جلوی این وضعیت را بگیریم.»
مارک وارنر، سناتور دموکرات، نیز به ایران اینترنشنال گفت: جمهوری اسلامی پس از حملههای آمریکا و اسرائیل بهشدت به عقب رانده شد.
وارنر تاکید کرد که سیاست خارجی آمریکا نباید منوط به اجازه تهران باشد.
با اجرای مصوبه جدید هیات دولت، نظام قیمتگذاری بنزین در ایران وارد مرحله تازهای شد. فریدون یاسمی، مدیر شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی تهران، در گفتوگو با صداوسیمای جمهوری اسلامی اعلام کرد که از این تاریخ، بنزین در سه نرخ ۱۵۰۰، ۳۰۰۰ و ۵۰۰۰ تومان عرضه میشود.
دولت جمهوری اسلامی دلیل اصلی اجرای این طرح را افزایش شدید مصرف بنزین و ناترازی میان تولید و مصرف عنوان میکند. بر اساس آمارهای رسمی، مصرف روزانه بنزین در ایران به حدود ۱۳۵ میلیون لیتر رسیده، در حالی که تولید داخلی در بهترین حالت نزدیک به ۱۱۰ میلیون لیتر برآورد میشود.
این فاصله، دولت را ناچار کرده سالانه میلیاردها دلار برای واردات بنزین هزینه کند، رقمی که به ادعای مقامات حکومت فشار قابل توجهی بر منابع ارزی کشور وارد کرده است.
به گفته مقامهای دولتی، ارزش هر لیتر بنزین وارداتی حدود ۶۶ هزار تومان و هزینه تولید داخلی آن نزدیک به ۱۰ هزار تومان است؛ استدلالی که از آن بهره میبرند تا ادعا کنند که حتی با نرخ ۵۰۰۰ تومانی نیز بخش عمده هزینه سوخت از سوی دولت پرداخت میشود.
طبق این مصوبه دولت، نرخ جدید معادل ۱۰ درصد قیمت خرید بنزین از پالایشگاههاست.
مقامهای جمهوری اسلامی میگویند دولت هر لیتر بنزین را ۳۴ هزار تومان میخرد، اما پیش از این بررسیهای ایراناینترنشنال از صورتهای مالی پالایشگاهها نشان داده بود که این مبلغ ۲۵ هزار تومان است که تنها حدود ۳۵۰۰ تومان آن هزینه تولید بنزین بدون خوراک شده؛ یعنی حدود ۹۰ درصد کمتر از رقم اعلامی دولت.
از نگاه سیاستگذاران، ادامه ناترازی فرآوردههای سوختی نهتنها کسری بودجه را تشدید میکند، بلکه قاچاق سوخت و مصرف بیرویه را نیز افزایش میدهد.
یکی دیگر از محورهای اصلی این سیاست تازه، کاهش وابستگی به کارت جایگاه و تشویق رانندگان به استفاده از کارت سوخت شخصی اعلام شده است. دولت میگوید با محدود کردن بنزین ارزان و تعریف نرخ بالاتر برای مصرف مازاد، امکان رصد دقیقتر الگوی مصرف و مقابله با قاچاق فراهم میشود.
در کنار آن، حذف سهمیه خودروهای دولتی و خودروهای گرانقیمت، بهعنوان گامی در جهت «عدالت در توزیع یارانه» معرفی شده است.
در بخش پیامدها، دولت تاکید دارد اجرای این طرح اثر تورمی محدودی خواهد داشت. برآوردهای رسمی، اثر تورمی بنزین سهنرخی را حدود دو دهم درصد اعلام کردهاند و مقامهای دولتی میگویند بیش از ۸۰ درصد خودروها با همان سهمیه ۱۶۰ لیتری ماهانه، نیاز خود را تامین میکنند.
همچنین اعلام شده منابع حاصل از فروش بنزین ۵۰۰۰ تومانی صرف توزیع کالابرگ و حمایت از دهکهای پایین خواهد شد.
با این حال، تجربههای گذشته همچنان بر فضای عمومی سایه انداخته است. آخرین افزایش گسترده قیمت بنزین در آبان ۹۸، که با اعلام ناگهانی نرخهای جدید همراه بود، به اعتراضات سراسری و ناآرامیهای گسترده انجامید.
رویدادی که پس از آن، دولتها در ایران با احتیاط بیشتری به سراغ اصلاح قیمت سوخت رفتند. از آن زمان، افزایش قیمت بنزین همواره یکی از حساسترین موضوعات اقتصادی و اجتماعی بوده است.
مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی، پیشتر گفته بود افزایش قیمت بنزین «تصمیم یکشبه» نیست و باید بهتدریج و با در نظر گرفتن معیشت مردم انجام شود. او همچنین بر محدودیت منابع ارزی و ناعادلانه بودن توزیع یارانه سوخت تاکید کرده بود.
دولت جمهوری اسلامی اجرای بنزین سهنرخی را ترکیبی از «حفظ مدل حمایتی موجود» و حرکت تدریجی بهسوی اصلاح ساختار مصرف انرژی معرفی میکند.
با وجود اینکه مقامهای دولتی ادعا میکنند برای اجرای این طرح برنامهریزی کرده و آماده بودند، تصاویری که از ساعات پایانی جمعه شب به ایراناینترنشنال رسیده، حاکی از صفهای طولانی در برخی از پمپبنزینها دارد.
در گزارشی که والاستریت ژورنال روز جمعه ۲۱ آذر منتشر کرد، آمده است که ماه گذشته یک تیم عملیات ویژه آمریکا در آبهای اقیانوس هند به یک کشتی وارد شد و محمولهای را که از چین به مقصد ایران در حال انتقال بود، توقیف کرد.
این کشتی در زمان عملیات چند صد مایل دورتر از سواحل سریلانکا قرار داشت و پس از توقیف محموله، اجازه یافت به مسیر خود ادامه دهد. عملیاتی نادر که به گفته مقامهای آمریکایی با هدف جلوگیری از بازسازی توان نظامی جمهوری اسلامی انجام شد.
مقامهای آمریکایی به این روزنامه گفتند که ایالات متحده پیش از انجام عملیات، این محموله را زیر نظر داشت و بر اساس یافتههای اطلاعاتی، مقصد نهایی آن شرکتهایی در ایران بوده که در زمینه تامین قطعات برای برنامه موشکی جمهوری اسلامی فعالیت دارند. نام کشتی و مالک آن از سوی مقامهای آمریکایی اعلام نشده است.
این عملیات که پیشتر رسانهای نشده بود، بخشی از تلاش پنتاگون برای مختل کردن شبکههای پنهانی تامین تجهیزات نظامی جمهوری اسلامی توصیف شده است.
به گفته مقامهای آمریکایی، این اقدامات پس از آن شدت گرفت که اسرائیل و آمریکا در جریان یک درگیری ۱۲روزه در ماه ژوئن خسارت قابل توجهی به تاسیسات هستهای و موشکی ایران وارد کردند.
بر اساس این گزارش، این نخستین بار در سالهای اخیر است که ارتش آمریکا بهطور آشکار محمولهای با منشا چین را در مسیر انتقال به ایران توقیف میکند.
مقامهای آمریکایی تاکید کردند که محموله ضبطشده شامل قطعاتی بوده که میتوانسته در تسلیحات متعارف ایران مورد استفاده قرار گیرد. این اقلام دوکاربردی بودند و هم کاربرد غیرنظامی و هم کاربرد نظامی داشتند. به گفته یکی از مقامها، این محموله پس از توقیف نابود شد.
فرماندهی هند و اقیانوسیه ارتش آمریکا که مسئول اجرای این عملیات بوده، از اظهارنظر درباره جزئیات آن خودداری کرد. همچنین سخنگویان وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و چین به درخواستهای والاستریت ژورنال برای اظهار نظر پاسخی ندادند.
این اقدام چند هفته پیش از آن صورت گرفت که آمریکا یک نفتکش تحریمشده را در سواحل ونزوئلا توقیف کرد، نفتکشی که برای انتقال نفت از ونزوئلا به ایران استفاده میشد.
به نوشته والاستریت ژورنال، این رویدادها نشاندهنده رویکرد تهاجمیتر دولت ترامپ در استفاده از ابزارهای دریایی علیه آنچه واشینگتن دشمنان خود میخواند، است، رویکردی که در سالهای گذشته کمتر به کار گرفته میشد.
در ادامه این گزارش آمده است که توقیف محموله نظامی در شرایطی انجام شد که سازمان ملل متحد در اواخر سپتامبر بار دیگر ممنوعیت بینالمللی تجارت تسلیحات با ایران را اعمال کرد.
آمریکا پیش از این نیز چندین محموله سلاح و نفت مرتبط با ایران را توقیف کرده بود. از جمله در ژانویه ۲۰۲۴، فرماندهی مرکزی آمریکا قطعات موشکهای بالستیک و کروز ساخت ایران را که به مقصد نیروهای حوثی یمن در نزدیکی سواحل سومالی در حرکت بود، مصادره کرد.
والاستریت ژورنال همچنین به افزایش نگرانیها در آمریکا درباره نقش چین در تامین اقلام مورد استفاده در برنامه موشکی ایران اشاره کرده و نوشته است که فروش فناوریها و مواد دوکاربردی از سوی شرکتهای چینی به ایران با دقت بیشتری از سوی واشینگتن رصد میشود.
به گفته کارشناسان، این اقلام میتوانند دقت و توان پرتابههای ایران را افزایش دهند و نقش مهمی در بازسازی توان موشکی جمهوری اسلامی ایفا کنند.
عامیر اویوی، سرتیپ ذخیره ارتش اسرائیل و مدیرعامل «انجمن دفاع و امنیت اسرائیل» (IDSF)، در گفتوگو با ایراناینترنشنال هشدار داد که هرگونه اقدام حکومت ایران برای بازسازی زیرساختهای نظامی و هستهای که در حملات خرداد ماه آسیب دیدهاند، «ماشه اقدام نظامی دوباره اسرائیل» خواهد بود.
او گفت: «هر تلاش اساسی برای بازسازی این قابلیتها، بهویژه پدافند هوایی پیشرفته، تولید انبوه موشکهای بالستیک یا احیای فعالیتهای مرتبط با سلاح هستهای، خط قرمز ماست.»
به گفته اویوی، این موضع در هماهنگی کامل با ایالات متحده اتخاذ شده و اسرائیل تحرکات ایران را «دقیقه به دقیقه» زیر نظر دارد.
از شکست مذاکرات تا حملات نظامی
ایالات متحده در ابتدای سال جاری پنج دور مذاکره با تهران درباره برنامه هستهای ایران انجام داد و دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، برای رسیدن به توافق ضربالاجل ۶۰روزه تعیین کرده بود. با پایان این مهلت و عدم دستیابی به توافق، اسرائیل در ۲۳ خرداد حملهای غافلگیرانه را آغاز کرد و آمریکا نیز در اول تیر ماه تأسیسات هستهای ایران در اصفهان، نطنز و فردو را هدف قرار داد.
اویوی تاکید کرد که نابودی سامانههای پدافند هوایی حکومت ایران نقش کلیدی در این عملیات داشت. به گفته او، اسرائیل طی دو روز توانست «کریدور هوایی» تا تهران ایجاد کند و بخش عمدهای از سامانههای دفاع هوایی ایران در غرب کشور و اطراف پایتخت را از کار بیندازد.
سه خط قرمز اسرائیل
این مقام نظامی پیشین گفت اسرائیل سه نشانه مشخص را بهعنوان خطوط قرمز تعیین کرده است: نخست، بازسازی پدافندهای پیشرفتهای که مانع دسترسی هوایی به تهران شود؛ دوم، ازسرگیری تولید انبوه موشکهای بالستیک؛ و سوم، هرگونه اقدام برای احیای برنامه ساخت سلاح هستهای.
جمهوری اسلامی همواره ادعا کرده که برنامه هستهایاش ماهیت صلحآمیز دارد، اما اسرائیل و کشورهای غربی به این ادعا تردید دارند. اویوی گفت پیش از جنگ، ایران در پی ایجاد زرادخانهای شامل حدود ۱۰ هزار موشک بالستیک بوده است.
هدف قرار دادن دانشمندان و زیرساختها
به گفته اویوی، حملات خرداد ماه صرفاً محدود به تأسیسات هستهای نبود و دانشمندان هستهای، متخصصان مرتبط با تسلیحاتیسازی و بخشهایی از صنایع تولید مواد منفجره، سوخت و قطعات نظامی نیز هدف قرار گرفتند تا امکان بازسازی سریع از بین برود.
در این حملات همچنین شماری از فرماندهان ارشد سپاه قدس، از جمله محمد سعید ایزدی و محمدرضا نصیرباغبان، کشته شدند. در مقابل، حملات تلافیجویانه حکومت ایران به گفته مقامهای اسرائیلی به کشته شدن ۳۲ غیرنظامی و یک سرباز اسرائیلی انجامید.
جنگ روانی و پیام به حاکمیت ایران
اویوی حمله به زندان اوین و ساختمان اصلی صداوسیمای جمهوری اسلامی را بخشی از «جنگ روانی» توصیف کرد و گفت هدف آن ارسال پیام مستقیم به رهبران جمهوری اسلامی بوده است. به گفته او، اسرائیل قصد داشته نشان دهد که در صورت تصمیم به بیثباتسازی حکومت، میتواند نمادهای اصلی قدرت و سرکوب را نیز هدف قرار دهد.
در همین حال، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران اعلام کرده است که اسرائیل احتمالاً در جریان این حملات قوانین بینالمللی را نقض کرده و ایران نیز پس از جنگ، دامنه سرکوب داخلی را گسترش داده است.
«کارزار میان جنگها»
این ژنرال پیشین اسرائیلی وضعیت کنونی را «کارزار میان جنگها» توصیف کرد؛ مرحلهای که به گفته او شامل عملیات محدود نظامی، اقدامات سایبری و فعالیتهای اطلاعاتی برای مهار تهدیدهاست. او افزود اسرائیل از ماه ژوئن [خرداد] تاکنون حملات خود علیه اهداف مرتبط با حزبالله در لبنان و حماس در غزه را ادامه داده است.
هدفی فراتر
در حالی که سپاه پاسداران از «پیروزی» ایران در جنگ ۱۲روزه سخن گفته و تهدید به پاسخ سختتر کرده است، اویوی گفت اسرائیل در دور قبلی بهدنبال تغییر رژیم نبوده، اما هشدار داد که در صورت ادامه آنچه «تهدید ایران علیه موجودیت اسرائیل» خواند، این گزینه در آینده میتواند «روی میز» قرار گیرد.
او تأکید کرد: «اگر این رژیم به تهدید ادامه دهد، دفعه بعد هدف میتواند فراتر از توان نظامی باشد.»
