پژوهشگران با بررسی سوابق درمانی بیش از یک‌هزار بیمار مبتلا به سرطان ریه و پوست که تحت ایمنی‌درمانی بودند دریافتند که فرآیند درمان بیماران پس از دریافت واکسن کووید از نوع mRNA اثربخش‌تر بوده و میانه طول عمرشان بیش از کسانی بود که این نوع واکسن را دریافت نکرده بودند.
پژوهشگران دانشگاه فلوریدا و مرکز سرطان ام‌دی اندرسون در دانشگاه تگزاس با بررسی این داده‌ها نتیجه گرفته‌اند که واکسن کووید از نوع mRNA پس از ورود به بدن، زنگ خطر قدرتمندی به‌صدا درمی‌آورند و همین باعث بسیج شدن سیستم ایمنی علیه سرطان می‌شود و «میانه» طول عمر بیماران را تقریبا دو برابر می‌کند.
در آمار، «میانه» یکی از شاخص‌های مهم برای نشان دادن نقطه میانی داده‌هاست. وقتی مجموعه‌ای از اعداد از کوچک به بزرگ مرتب می‌شود، میانه عددی است که در وسط قرار می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که نیمی از داده‌ها پایین‌تر و نیمی دیگر بالاتر از آن هستند.
برخلاف «میانگین» که ممکن است تحت تاثیر مقادیر بسیار زیاد یا بسیار کم قرار گیرد، «میانه» تصویری دقیق‌تر و باثبات‌تر از مرکز واقعی داده‌ها ارائه می‌دهد و به همین دلیل در تحلیل‌های آماری با داده‌های نوسانی معیار قابل‌اعتمادتری به شمار می‌آید.
از میان واکسن‌های تولیدشده برای پیشگیری از ابتلا به کووید-۱۹ تنها دو واکسن مدرنا و فایزر-بایون‌تک از نوع mRNA بودند. واکسن‌های دیگری از این نوع در کارآزمایی‌های بالینی موفق عمل نکردند و اجازه تولید و مصرف عمومی برای آنها صادر نشد.
آدام گریپین، پژوهشگر ارشد این تحقیق و نویسنده اصلی مقاله در مجله نیچر داده‌های این پژوهش را «بسیار هیجان‌انگیز» توصیف کرده و همزمان تاکید کرده است که این نتایج باید در فاز سوم کارآزمایی بالینی هم تایید شوند.
به گفته او برنامه‌ریزی برای فاز سوم کارآزمایی در حال انجام است و انتظار می‌رود جذب بیماران تا پایان سال جاری میلادی آغاز شود.
این یافته‌ها امید تازه‌ای مبنی بر احتمال تولید واکسنی برای بیماران مبتلا به انواع سرطان در میان دانشمندان ایجاد کرده است.
پژوهشی ناهمسو با تصمیمهای دولت ترامپ
این نتایج تنها دو ماه پس از این اعلام می‌شود که رابرت اف. کندی، وزیر بهداشت ایالات متحده اعلام کرد که دولت حدود ۵۰۰ میلیون دلار سرمایهگذاری در توسعه واکسن mRNA را متوقف می‌کند «زیرا داده‌ها نشان داد این واکسنها در محافظت مؤثر در برابر عفونتهای تنفسی فوقانی مانند کووید و آنفلوانزا ناکام هستند.»
در این مطالعه، پژوهشگران سوابق بیش از ۹۰۰ بیمار مبتلا به سرطان پیشرفته ریه در مرکز درمان سرطان اندرسون را مرور کردند و دریافتند کسانی که واکسن کووید-۱۹ را ظرف ۱۰۰ روز از شروع ایمنی‌درمانی تزریق کرده بودند، طول عمر میانهی حدود ۳۷ ماه داشتند.
این رقم در افرادی که این نوع واکسنها را دریافت نکرده بودند، حدود ۲۱ ماه بود. بیماران مبتلا به ملانوما که سرطان آنها گسترش یافته بود نیز پس از واکسیناسیون طول عمر بیشتری نشان دادند.
واکسن‌های mRNA که از یک مولکول تکرشتهای تشکیل شدهاند، بدون آلوده کردن بدن، به سیستم ایمنی آموزش میدهند تا پروتئینی بیضرر از ویروس بسازد.
ترکیب جادویی: ایمنی‌درمانی و واکسن‌های mRNA
البته ایده ساخت واکسن‌های نوع mRNA برای درمان کووید-۱۹ جدید نبود. دانشمندان بیش از دو دهه روی استفاده از آن برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا و سرطان تحقیق کرده بودند.
اینکه چرا واکسن‌های mRNA چنین اثر چشمگیری در بیدار کردن سیستم ایمنی بدن نسبت به حضور سرطان دارند، هنوز روشن نیست، اما شاید به نقش بنیادی آرانای در تکامل حیات مربوط باشد.
الیاس سایور، یکی از نویسندگان مقاله و متخصص سرطانشناسی کودکان در مرکز سلامت دانشگاه فلوریدا به واشینگتنپست گفت: «آرانای از نظر تکاملی پیش از دیانای وجود داشته، بنابراین سلولها دوست ندارند آرانای خارجی واردشان شود. وقتی این اتفاق میافتد، همه زنگهای خطر به صدا درمیآید.»
پژوهشگران علاوه بر انجام این پژوهش گذشتهنگر، آزمایشهایی را روی موشها انجام دادند و دریافتند که ترکیب ایمنی‌درمانی با واکسن mRNA رشد تومور سرطانی را کند می‌کند.
محققان خارج از این پژوهش چه میگویند؟
کاتالین کاریکو، پژوهشگر دانشگاه پنسیلوانیا و برنده نوبل پزشکی در سال ۲۰۲۳ که در این تحقیق نقشی نداشت میگوید: «هماکنون حدود ۱۵۰ کارآزمایی بالینی متمرکز بر واکسن‌های mRNA در سراسر جهان در حال انجام است؛ تقریبا نیمی برای بیماریهای عفونی و بسیاری دیگر برای سرطانها. بسیاری از آنها نیز نتیجه گرفته‌اند که واکسن‌های کووید از نوع mRNA بر پیشرفت سرطان اثر میگذارند.»
جف کولر، استاد زیستشناسی و درمانشناسی آرانای در دانشگاه جانز هاپکینز که در این پژوهش نقشی نداشت، میگوید: «mRNA بهعنوان درمانی امیدبخش برای سرطان در نظر گرفته می‌شود زیرا محصول طبیعی بدن انسان است. mRNA شما روزانه میلیونها بار توسط بدن ساخته می‌شود و انعطافپذیری شگفتانگیزی دارد.»
پس از تزریق میلیاردها دوز واکسن mRNA برای مقابله با همهگیری کووید-۱۹، دانشمندان فرصت یافتند ببینند این واکسنها بر بیماران سرطانی چه اثری دارند.
یکی از مهمترین نکات در مورد این نوع واکسنها این است که آنها به شخصیسازی برای هر بیمار نیاز ندارند. ساخت واکسن شخصی برای سرطان مستلزم نمونهبرداری از تومور و تحلیل ترکیب ژنتیکی آن است، فرایندی که ماهها طول میکشد.
دانشمندان شرکتکننده در این تحقیق ابراز امیدواری کردهاند که این مطالعه باعث شود دولت ترامپ در توقف بودجه مربوط به توسعه واکسن‌های mRNA بازنگری کند.
