اصابت یک پهپاد شلیکشده از یمن به منطقهای تجاری در شهر ایلات اسرائیل ۲۴ مجروح به جای گذاشت. این حمله چهارشنبه دوم مهرماه و همزمان با سخنرانی مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی، در نشست عمومی سازمان ملل متحد صورت گرفت.
منابع پزشکی در ایلات گزارش دادند که در میان زخمیها، دو مرد ۶۰ و ۲۶ ساله در وضعیتی وخیم قرار دارند. بیشتر مجروحان در اثر ترکش آسیب دیدهاند.
نیروی هوایی اسرائیل یک بالگرد برای انتقال مجروحان وخیم به بیمارستان سورکا در بئرشبع اعزام کرد، در حالی که سایر زخمیها در کوچکترین بیمارستان عمومی اسرائیل در شهر ایلات تحت درمان قرار گرفتند.
تصاویر منتشرشده از صحنه نشان میدهد که پهپاد به نزدیکی یک هتل در یک منطقه تجاری برخورد کرده است.
ارتش اسرائیل اعلام کرد که تلاشها برای رهگیری این پهپاد ناموفق بوده است. بهگفته ارتش، دو موشک رهگیر سامانه گنبد آهنین به سمت پهپاد پرتابشده از یمن شلیک شد اما نتوانستند هدف را نابود کنند. با این حال، آژیرهای هشدار طبق پروتکل به صدا درآمدند. نیروی هوایی اسرائیل تحقیقات درباره ناکامی در رهگیری این پهپاد را آغاز کرده است.
هنوز هیچ گروهی مسئولیت حمله روز چهارشنبه را بر عهده نگرفته، اما حوثیهای مورد حمایت جمهوری اسلامی در یمن پیشتر بارها ایلات را هدف قرار دادهاند. تنها چند روز پیش یک پهپاد دیگر به ورودی هتلی در این شهر برخورد کرد که خسارت به بار آورد اما کسی زخمی نشد.
اوایل ماه جاری نیز حمله پهپادی حوثیها به فرودگاه رامون در خارج از ایلات باعث خسارت و زخمی شدن خفیف یک نفر شد. از ۱۸ مارس، زمانی که ارتش اسرائیل حملات خود را علیه حماس در نوار غزه از سر گرفت، حوثیهای یمن نزدیک به ۹۰ موشک بالستیک و دستکم ۴۰ پهپاد به سمت اسرائیل پرتاب کردهاند.
نیروی هوایی اسرائیل در پاسخ به این حملات، اخیراً مواضع نظامی در بندر الحدیده تحت کنترل حوثیها را بمباران کرده است. همچنین ماه گذشته یک حمله هوایی اسرائیل به صنعا منجر به کشته شدن نخستوزیر دولت حوثی و چند وزیر دیگر شد. مقامات اسرائیلی پس از آن هشدار دادند که این تنها «آغاز» حملات علیه رهبران ارشد این گروه است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا و رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه، قرار است سوم مهر ماه (۲۵ سپتامبر ۲۰۲۵) در کاخ سفید با هم دیدار کنند. دیداری که بار دیگر توجهها را به یکی از پرتنشترین و در عین حال شخصیترین روابط میان رهبران دو کشور عضو ناتو جلب کرده است.
برای درک اهمیت این دیدار باید نگاهی زمانمند به گذشته انداخت؛ از نخستین تماسها در سال ۲۰۱۷ تا بحرانهای امنیتی و اقتصادی؛ از روی کار آمدن جو بایدن تا بازگشت دوباره ترامپ.
۲۰۱۷: آغاز رابطه شخصی
ترامپ در همان ماههای نخست ریاستجمهوریاش نشان داد که به تماسهای مستقیم با اردوغان علاقه دارد.
اردوغان نیز با سبکی مشابه که بر «اقتدار فردی» استوار است، از این فرصت استفاده کرد.
تماسهای تلفنی متعدد و وعدههای همکاری اقتصادی، نوید یک دوره تازه را میداد اما خیلی زود، پروندهای سرنوشتساز بر روابط سایه انداخت: قرارداد خرید سامانه موشکی اس۴۰۰ از روسیه.
۲۰۱۸: بحران ارزی و تحریمهای متقابل
در میانه سال ۲۰۱۸، اقتصاد ترکیه با بحران شدید روبهرو شد.
آمریکا با استناد به بازداشت یک کشیش آمریکایی، تحریمهایی علیه مقامات ترک اعمال کرد و تعرفه فولاد و آلومینیوم ترکیه را افزایش داد. ارزش لیره سقوط کرد و اردوغان، آمریکا را به «جنگ اقتصادی» متهم کرد.
آنکارا در پاسخ تعرفههای تلافیجویانه بر کالاهای آمریکایی وضع کرد.
این نخستین بار بود که رابطه شخصی ترامپ و اردوغان نتوانست مانع از رویارویی مستقیم اقتصادی شود.
۲۰۱۹: نقطه عطف در سوریه و کنار گذاشتن ترکیه از اف۳۵
سال ۲۰۱۹ به نوعی اوج تنشها بود. ترکیه سامانه اس۴۰۰ را تحویل گرفت و آمریکا واکنش نشان داد: کنار گذاشتن رسمی ترکیه از پروژه جنگندههای اف۳۵ و محروم کردنش از دریافت جنگندههای پیشرفته.
این تصمیم ضربهای حیثیتی و راهبردی برای آنکارا بود.
اکتبر همان سال، ترامپ دستور خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه را صادر کرد.
این اقدام چراغ سبزی به عملیات ارتش ترکیه علیه نیروهای کُرد سوریه بود. متحدانی که در جنگ با داعش برای آمریکا حیاتی محسوب میشدند.
تصمیم ترامپ موجی از انتقاد در کنگره و رسانههای آمریکا به راه انداخت و بهعنوان «خیانت به متحدان کُرد» تعبیر شد اما برای اردوغان یک پیروزی بزرگ بود.
نامه مشهور ترامپ به اردوغان با عبارت «احمق نباش!» هم در همین مقطع نوشته شد؛ سندی از رابطهای شخصی و غیرمتعارف که هم بحران آفرید و هم بحران را مهار کرد.
۲۰۲۰: تحریمهای کاتسا
پایان دوره نخست ترامپ با اعمال تحریمهای «کاتسا» علیه ترکیه همراه شد.
واشینگتن صنایع دفاعی ترکیه را هدف قرار داد و آنکارا بیش از پیش از همکاریهای نظامی با غرب محروم شد.
با این حال، تماسهای مستقیم میان دو رهبر ادامه داشت و اردوغان بارها کوشید از طریق همین کانال شخصی فشارها را کاهش دهد.
۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴: دوران بایدن و سردی روابط
با روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا، تماسهای شخصی ترامپ جای خود را به دیپلماسی نهادی داد.
بایدن از همان ابتدا با تاخیر به اردوغان تلفن زد و نشانه داد که رابطهای گرم و شخصی در کار نخواهد بود.
بحرانهای قدیمی پابرجا ماندند: اس۴۰۰ همچنان در خاک ترکیه بود، تحریمهای کاتسا ادامه داشت و بازگشت به برنامه جنگندههای اف۳۵ ناممکن بود.
در همین سالها، روابط ترکیه با روسیه و ایران نیز حساسیت واشینگتن را بیشتر کرد.
ترکیه در جنگ اوکراین نقش میانجی ایفا کرد و از تحریمهای گسترده علیه روسیه پیروی نکرد.
همزمان، وضعیت حقوق بشر در داخل ترکیه با بازداشتهای گسترده و محدودیتهای رسانهای، به بیاعتمادی بیشتر آمریکا دامن زد. نتیجه آن شد که روابط دو کشور در وضعیت «نه گرم و نه سرد» باقی ماند: همکاری در چارچوب ناتو اما پر از بیاعتمادی و انتقاد.
۲۰۲۵: بازگشت ترامپ و امید به مصالحه
انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا و بازگشت ترامپ به قدرت بار دیگر چشمانداز رابطه شخصی او با اردوغان را زنده کرد.
دیدار ۲۵ سپتامبر ترامپ و اردوغان در کاخ سفید در واشینگتن که در چارچوب سفر اردوغان به آمریکا برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل برنامهریزی شده، فصل تازهای در روابط اردوغان و ترامپ تعبیر شد و ترکیه در ۲۲ سپتامبر اعلام کرد تعرفههای سال ۲۰۱۸ بر واردات آمریکایی مانند خودرو و میوه را لغو میکند.
این اقدام به «حسن نیت» پیش از دیدار تعبیر شد.
چه چیزی از این دیدار میدانیم؟
تاکنون چند نکته کلیدی درباره این دیدار روشن شدهاند: ترامپ از احتمال توافقهای بزرگ سخن گفته؛ فروش هواپیماهای بوئینگ، قرارداد جنگندههای اف۱۶ و حتی بررسی بازگشت ترکیه به پروژه اف۳۵.
تام باراک، سفیر آمریکا در آنکارا، در مصاحبههای اخیر خود به «امکان رفع تحریمهای کاتسا تا پایان سال» اشاره کرده است.
موضوعات منطقهای نیز بخشی از دستور کار هستند: سوریه، وضعیت فلسطین به ویژه حملات اسرائیل به غزه و دیگر موضوعات امنیتی که برای ترکیه اهمیت دارند.
اردوغان نیز تاکید کرده که موضوع فلسطین، سوریه و روابط تجاری را مطرح خواهد کرد.
به بیان دیگر، او میخواهد این دیدار را به فرصتی برای تثبیت نقش منطقهای ترکیه و باز کردن گرههای اقتصادی داخلی تبدیل کند.
اهمیت و چالشها
این دیدار هم فرصت و هم چالشی جدی برای دو طرف است و از جمله میتواند به بهبود روابط تجاری منجر شود.
لغو تعرفههای تلافیجویانه و امکان توافقات بزرگ تجاری میتواند به رشد صادرات ترکیه یا واردات از آمریکا کمک کند.
همچنین اگر مقررات و موانع مرتبط با اف۳۵ و قراردادهای نظامی حل شود، آنکارا میتواند تسلیحات پیشرفتهتر و همکاری فنی-نظامی بیشتری دریافت کند.
این سفر از نظر دیپلماسی منطقهای هم واجد اهمیت است: ترکیه تلاش دارد نفوذ خود را در خاورمیانه افزایش دهد و این دیدار میتواند برای آنها امکان طرح مسائل مورد نظرشان مانند فلسطین، سوریه و مهاجرت را در سطح بینالمللی فراهم کند.
از سوی دیگر چالشهایی هم وجود دارد: مساله اس۴۰۰ روسیه هنوز یکی از بزرگترین موانع همکاری نظامی ترکیه و آمریکاست. نگرانی واشینگتن این است که سامانه روسی امنیت فناوریهای ناتو و پروژههایی مثل اف۳۵ را به خطر اندازد.
در داخل آمریکا، کنگره، رسانهها و افکار عمومی همچنان نسبت به ترکیه حساساند.
روابط نزدیک آنکارا با مسکو، عملیاتهای مداوم در سوریه علیه نیروهای کُرد و وضعیت حقوق بشر در داخل ترکیه، همه عواملی هستند که در آمریکا حساسیت ایجاد میکنند.
ترامپ ممکن است بخواهد توافقهایی امضا کند اما اجرای آنها میتواند تحت فشار قوانین نظارتی، تحریمها یا مخالفتهای کنگره قرار گیرد.
به علاوه، همیشه این خطر وجود دارد که توافقات بزرگ صرفا برای لحظات سیاسی مفید باشند و در صورت تغییر شرایط منطقهای یا سیاستهای دو طرف یا حتی اختلاف جدید، به سرعت شکست بخورند.
دیداری با سرنوشت نامعلوم
دیدار ۲۵ سپتامبر اردوغان و ترامپ در کاخ سفید، جدیدترین حلقه در زنجیرهای است که از ۲۰۱۷ آغاز شد: دورهای از نزدیکی، بحرانی تازه، تماسهای شخصی برای آرامسازی و دوباره تنش.
این بار هم احتمال دارد توافقهایی تجاری و نظامی اعلام شوند و روابط برای مدتی گرمتر به نظر برسد اما تجربه گذشته نشان میدهد تضادهای ساختاری، از موضوع سامانه اس۴۰۰ گرفته تا سیاست خارجی استقلالگرایانه ترکیه، بهزودی دوباره سر بر خواهند آورد.
رابطه ترامپ و اردوغان بیش از آن که شراکتی پایدار باشد، صحنهای از معاملههای مقطعی و شخصی است.
در کوتاهمدت شاید این معاملات منافع ملموسی برای هر دو طرف بههمراه داشته باشند اما در بلندمدت بعید است بر شکافهای راهبردی غلبه کنند. به همین دلیل، دیدار پیش روی اردوغان و ترامپ در واشینگتن همزمان نماد امید و نشانه تردید است: امید به مصالحهای تازه و تردید درباره دوام آن.
فرانسه، بریتانیا و آلمان از ششم شهریور ماه روند ۳۰ روزه فعال شدن مکانیسم ماشه (اسنپبک) را آغاز کردند که منجر به بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران خواهد شد.
آنها تهران را به نقض توافق برجام متهم کردهاند؛ توافقی که هدف آن جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای بود.
رویترز چهارشنبه دوم مهر نوشت که دیپلماتهای ایرانی و اروپایی، سهشنبه در نیویورک در مذاکراتی «آخرین لحظهای» دیدار کردند اما احتمال جلوگیری از اجرای اسنپبک، اندک توصیف میشود.
تحریمهای تنبیهی که قرار است در پایان ماه جاری میلادی اجرایی شوند، شامل ممنوعیت فروش سلاح، محدودیت بر آزمایش و فناوری موشکهای بالستیک، مسدود کردن داراییها، ممنوعیت سفر و ممنوعیت تولید فناوری هستهای است.
این اقدام همچنین مبنای حقوقی لازم را برای اتحادیه اروپا و بریتانیا فراهم میکند تا دوباره محدودیتها را علیه بخشهای بانکی، کشتیرانی و انرژی ایران، اعمال کنند.
بازگشت تحریمها میتواند عملا به معنای «مرگ توافق هستهای سال ۲۰۱۵» (برجام) باشد؛ توافقی که با خروج دونالد ترامپ، رییسجمهوری وقت آمریکا از آن در سال ۲۰۱۸ ضربه سنگینی متحمل شد و پس از آن، تحریمهای سختگیرانه آمریکا علیه حکومت ایران، دوباره برقرار شد.
چین و روسیه اعلام کردهاند از اجرای تحریمهای بازگشتی حمایت نخواهند کرد.
صادرات نفت ایران و روشهای دور زدن تحریمها
تحریمهای غربی از سال ۲۰۱۰ صنعت نفت ایران را هدف قرار دادند و باعث کاهش تولید و افت صادرات شدند.
بر اساس دادههای بانک فدرال رزرو سنتلوئیس، صادرات نفت خام ایران از حدود ۲.۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۱ به کمتر از یک میلیون بشکه در سال ۲۰۱۴ سقوط کرد.
پس از توافق برجام، اکثر تحریمها برداشته شد و صادرات نفت ایران در سال ۲۰۱۷ به ۱.۸۵ میلیون بشکه در روز رسید اما خروج آمریکا از توافق و بازگشت تحریمها باعث سقوط شدید صادرات شد و در سال ۲۰۲۰ به پایینترین سطح یعنی ۴۴۴ هزار بشکه در روز رسید.
اروپا نیز از سال ۲۰۱۹ خرید نفت ایران را متوقف کرد.
با این حال، تاثیر محدودیتهای آمریکا به تدریج کاهش یافت زیرا حکومت ایران و معاملهگران و خریداران نفت بهویژه در چین، شبکهای پیچیده برای دور زدن تحریمها ایجاد کردند.
این شبکه شامل شرکتهای صوری، ناوگان قدیمی و اغلب بدون بیمه نفتکشها، انتقال کشتی به کشتی در دریا و خاموش کردن سیستمهای رهیابی بود تا ردیابی نفتکشها دشوارتر شود.
ایالات متحده در سالهای اخیر دامنه تحریمها را گسترش داده و هزاران فرد، نفتکش، تاجر و پالایشگاه و بندر چینی را هدف قرار داده است اما این اقدامات تاثیر محدود و کوتاهمدتی بر جریان فروش نفت ایران داشتهاند.
بازی قدرت چین در بازار نفت ایران
رویترز در یادداشت خود نوشت که صادرات نفت ایران از سطح پایین سال ۲۰۲۰ به تدریج بهبود یافت و در سال ۲۰۲۴ به ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسید که حدود چهارپنجم آن به چین تحویل داده شد.
این بهبود به ایران درآمدی حیاتی بخشیده است؛ حتی اگر نفت آن با تخفیف فروخته شود.
در سال ۲۰۲۴، صنعت نفت و پتروشیمی حدود یکچهارم تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل میداد.
تحریمهای بازگشتی بدون تردید مسیر معاملات با ایران را پیچیدهتر خواهد کرد اما همانطور که تجربه گذشته نشان داده، فعالان در دور زدن این محدودیتها مهارت یافتهاند و به احتمال زیاد راههای تازهای برای عبور از موانع پیدا خواهند کرد.
این تحریمها ممکن است برخی خریداران آسیایی را منصرف کند اما انتظار نمیرود چین خرید نفت ایران را متوقف کند. برعکس، پالایشگران چینی میتوانند از این فرصت بهرهبرداری کرده و نفت مازاد ایران را با تخفیفهای بیشتر خریداری کنند و اهرم فشار بیشتری در معاملات به دست آورند.
تضعیف کارایی تحریمهای غربی
پکن که با تحریمهای ایران مخالف است، از سال ۲۰۲۲ انتشار دادههای رسمی واردات نفت ایران را متوقف کرده تا از نظارت غرب بگریزد.
چین در هفتههای اخیر نشان داده که تحریمهای غرب و آمریکا را نادیده میگیرد؛ از جمله با واردات محمولههای گاز طبیعی مایع از پروژه «آرکتیک الانجی-۲» روسیه که تحت تحریمهای سنگین قرار دارد.
رویترز بر این اساس نوشت: «بنابراین بعید است که چین با بازگشت تحریمها خرید نفت ایران را کاهش دهد.»
به گفته تحلیلگران، تضعیف تدریجی کارایی تحریمهای غربی علیه ایران و روسیه اکنون به یکی از ویژگیهای اصلی بازارهای بینالمللی نفت و گاز تبدیل شده و یک نظام دو لایه از تجارت «مطابق با قانون» و «غیرمطابق با قانون» ایجاد کرده است: «در نتیجه احتمالا بازگشت تحریمها و فروپاشی کامل برجام تاثیر چشمگیری بر صادرات حیاتی نفت ایران نخواهد داشت و تجارت نفت این کشور بیش از پیش به سایههای بازار جهانی منتقل خواهد شد.»
آسوشیتدپرس چهارشنبه دوم مهر در گزارش خود تاکید کرد بازسازی توان موشکی برای جمهوری اسلامی حیاتی است، زیرا تهران احتمال میدهد در آینده نزدیک دور تازهای از جنگ با اسرائیل رخ دهد.
بر اساس این گزارش، موشکها یکی از معدود ابزارهای بازدارندگی ایران پس از تخریب گسترده سامانههای پدافندی در جنگ اخیر هستند. سامانههایی که مقامات ایران تاکید کردهاند هرگز موضوع مذاکره با غرب نخواهند بود.
کارشناسان موشکی میگویند دستیابی به میکسرهای تولید سوخت جامد هدف اصلی تهران است؛ بهویژه با توجه به احتمال بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل در پایان ماه جاری که توسعه برنامه موشکی را نیز شامل میشود.
قرار است مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، چهارشنبه در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند. او احتمالا به برنامه هستهای جمهوری اسلامی خواهد پرداخت و حفظ توان موشکی حکومت ایران را «ضرورتی برای بازدارندگی» خواهد خواند.
سایتهای تخریب شده و اهمیت میکسرها
میکسرهای موسوم به «سیارهای» تیغههایی دارند که به دور یک محور مرکزی میچرخند و برای ترکیب یکنواخت سوخت جامد ضروریاند. ایران در گذشته برخی قطعات و مواد مرتبط با سوخت موشک را از چین خریداری کرده و کارشناسان میگویند که ممکن است دوباره به این مسیر روی بیاورد.
آسوشیتدپرس نوشت تصاویر ماهوارهای ماه جاری نشان میدهد در دو سایت پارچین و شاهرود، ساختوساز در حال انجام است.
به گفته سم لِیر، پژوهشگر مرکز جیمز مارتین، ساختمانهای مخصوص ترکیب سوخت در حال تعمیر هستند.
حملات اسرائیل به این منطقه، ظاهرا با هدف تخریب همین ساختمانها و تجهیزات صورت گرفت.
ایران پایگاههای تولید موشک سوخت جامد در پارچین، خُجیر و شاهرود دارد که حتی پیش از جنگ اخیر (در اکتبر ۲۰۲۴) هدف حملات اسرائیل قرار گرفتند.
سرعت بازسازی این تاسیسات نشاندهنده جایگاه محوری برنامه موشکی برای تهران است؛ در حالی که سایتهای هستهای آسیبدیده شاهد چنین فعالیتی نبودهاند.
پیامدهای جنگ و ظرفیت تولید
به گزارش اندیشکده یهودی امنیت ملی آمریکا، ایران در جنگ ۱۲ روزه، ۵۷۴ موشک بالستیک به سمت اسرائیل شلیک کرد و پیشتر در تبادل آتشهای محدود، ۳۳۰ موشک دیگر پرتاب کرده بود.
ارتش اسرائیل پیش از این ظرفیت زرادخانه ایران را حدود دو هزار و ۵۰۰ موشک برآورد کرده بود که به این ترتیب بیش از یکسوم این ذخایر مصرف شده است.
کارل پارکین، پژوهشگر مرکز جیمز مارتین، به آسوشیتدپرس گفت که حکومت ایران پیش از جنگ در مسیر تولید بیش از ۲۰۰ موشک سوخت جامد در ماه قرار داشت. ظرفیتی که باعث شد تاسیسات ساخت موشک، هدف اصلی حملات باشند: «اسرائیل تولید مخلوط سوخت را گلوگاه اصلی برنامه میدانست. اگر ایران بر این محدودیت غلبه کند، میتواند دوباره به تولید انبوه بازگردد.»
عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع جمهوری اسلامی، بیش از یک ماه پیش اعلام کرد: «جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل برخی اولویتهای ما را تغییر داده است. اکنون تمرکز بر تولید تجهیزاتی با دقت و توان عملیاتی بالاتر است.»
نقش چین و معادلات منطقهای
جمهوری اسلامی ممکن است برای تهیه میکسر و سوخت موشک به چین متکی شود. مواد شیمیایی مشابهی که احتمالا در انفجار بزرگ بندر رجایی در بندرعباس نقش داشتند. حادثهای که دستکم ۷۰ کشته بر جای گذاشت.
چند روز پس از آن، آمریکا شرکتهای چینی مرتبط با فروش مواد پیشران به ایران را تحریم کرد.
گزارشها حاکی است سپاه پاسداران پیشتر یک میکسر سیارهای به تاسیسات زیرزمینی ساخت موشک در مصیاف سوریه منتقل کرده است.
ارتش اسرائیل پیش از این تصاویری منتشر کرد که شباهت دستگاه موجود در این مرکز به محصولات شرکتهای چینی را نشان میداد.
پزشکیان اوایل شهریور ماه همراه مقامهای نظامی در رژه «روز پیروزی» چین شرکت کرد. با این حال دولت ایران گزارشی درباره محتوای گفتوگوها با شی جینپینگ ارائه نکرد و رسانههای دولتی چین هم به درخواست احتمالی تهران برای کمک اشارهای نکردند.
وزارت خارجه چین در واکنش به پرسشها اعلام کرد که پکن «مایل است از نفوذ خود برای کمک به صلح و ثبات خاورمیانه استفاده کند» و از حمایت از «حاکمیت و امنیت ایران» سخن گفت.
آینده برنامه موشکی جمهوری اسلامی
کارشناسان میگویند پکن میتواند علاوه بر سوخت، سیستمهای هدایت و ریزپردازندههای لازم را نیز برای موشکهای ایران فراهم کند.
یک کارشناس از اندیشکده هادسون معتقد است که اگر حکومت ایران از روابط خود با چین برای تقویت توان نظامی استفاده کند، «جنگ ۱۲ روزه تنها یک وقفه کوتاه خواهد بود نه شکستی تعیینکننده».
به گفته لِیر نیز اگر تهران تولید را به سطح پیش از جنگ بازگرداند، «حجم بالای موشکهای ساخته شده» کار اسرائیل را برای «نابود کردن یا رهگیری» دشوارتر خواهد کرد.
این پژوهشگر مرکز جیمز مارتین گفت: «ایران به وضوح سرمایهگذاری بزرگی روی برنامه موشکی خود کرده و بعید است هرگز حاضر به مذاکره برای کنار گذاشتن آن شود.»
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، سازمان آتشنشانی تایوان چهارشنبه دوم مهر اعلام کرد ۱۲۹ تن در شهرستان هوالین در شرق این جزیره پس از طغیان یک دریاچه سد و ورود سیلاب به شهر گوانگفو، ناپدید شدند.
طوفان راگاسا از دوشنبه بخشهای بیرونی این جزیره را درنوردیده است.
بسیاری از ساکنان این شهر توریستی از عدم هشدار به موقع مقامات تایوانی که معمولا در جابهجایی مردم از مناطق خطر سریع عمل میکنند، انتقاد کردند.
امواج بلند طوفان راگاسا به سواحل شرقی و جنوبی هنگکنگ رسید و آب دریا وارد خیابانها و مناطق مسکونی شد.
کاربران شبکههای اجتماعی ویدیوهایی از ورود آب به هتل فولرتون در جنوب جزیره منتشر کردند.
در این تصاویر، آب از درهای شیشهای هتل وارد شده و کف ساختمان را پوشانده است.
چین در آماده باش کامل
سازمان امور دریایی چین برای نخستین بار در سال جاری «هشدار قرمز» برای امواج صادر و پیشبینی کرد امواج طوفانی تا ارتفاع ۲.۸ متر در بخشهایی از استان گوانگدونگ ایجاد شود.
چیم لی، کارشناس ارشد انرژی و تغییرات اقلیمی در واحد اطلاعات اکونومیست گفت: «دلتای رودخانه پیرل یکی از آمادهترین مناطق برای مقابله با طوفان محسوب میشود و به همین دلیل انتظار نداریم اختلالات گستردهای رخ دهد.»
تخلیه گسترده در گوانگدونگ
انتظار میرود راگاسا پس از عبور از حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب هنگکنگ، بعدازظهر چهارشنبه به سواحل جنوب چین برسد.
شهرهای گوانگژو، شنژن، فوشان و دونگگوان که در مسیر طوفان قرار دارند، حدود ۵۰ میلیون نفر جمعیت دارند.
وزارت مدیریت بحران چین سهشنبه دهها هزار چادر، تخت تاشو و تجهیزات امدادی به گوانگدونگ ارسال کرد.
تاکنون بیش از ۷۷۰ هزار نفر از مناطق در معرض خطر تخلیه شدهاند.
رسانههای محلی گزارش دادند برخی مغازهها و رستورانها کامیونهای بزرگ را مقابل ویترینهای خود پارک کردهاند تا از طوفان محافظت شوند.
هشدار موجهای طوفان و آمار تلفات
سازمان امور دریایی چین در مورد خطر بالای سیل در شنژن، بهویژه در نواحی کمارتفاع هشدار داد.
انتظار میرود هشدار طوفان تا پنجشنبه ادامه یابد.
مقامات هنگکنگ سطح هشدار طوفان را از ۱۰ به هشت کاهش دادند اما شهر همچنان تعطیل است.
بر اساس آمار مقامات بهداشتی، طوفان تاکنون ۵۰ نفر را مجروح کرده و ۷۹۱ نفر در ۵۰ پناهگاه اضطراری دولتی جای گرفتهاند.
در همین حال، کازینوهای ماکائو تصمیم به تعطیلی سالنهای خود گرفتند. مهمانان مقیم در هتلهای این شهر نیز اجازه خروج ندارند.
راگاسا هفته گذشته در غرب اقیانوس آرام شکل گرفت و با بهرهگیری از آبهای گرم دریا و شرایط جوی مناسب، بهسرعت قدرت گرفت.
این طوفان دوشنبه با سرعت باد بیش از ۲۶۰ کیلومتر در ساعت به بالاترین رده یعنی پنج رسید.
اکنون راگاسا به طوفان رده سه تبدیل شده اما همچنان میتواند درختان و تیرهای برق را سرنگون کند، شیشهها را بشکند و به ساختمانها آسیب بزند.
کرملین چهارشنبه دوم مهر ماه اظهار نظر ترامپ که روسیه را «ببر کاغذی» توصیف کرد، نادیده گرفت و گفت ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، به تلاشهای رییسجمهوری آمریکا برای حلوفصل مناقشه اوکراین احترام میگذارد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفت: «روسیه یک خرس است، نه ببر و چیزی به نام خرس کاغذی وجود ندارد.»
ترامپ سهشنبه اول مهر در دیدار با ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، گفت باور دارد اوکراین میتواند تمام سرزمینهای تصرفشده از سوی روسیه را باز پس بگیرد و حتی فراتر هم برود.
او اندکی پس از دیدار با زلنسکی در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل متحد در تروث سوشال، شبکه اجتماعی خود، روسیه را «ببر کاغذی» خواند و نوشت که اوکراین باید اکنون اقدام کند چون روسیه با «مشکلات بزرگ» اقتصادی روبهروست.
این اظهارات تغییری ناگهانی و چشمگیر در لحن کاخ سفید به سود اوکراین است.
خبرگزاری رویترز اول مهر در گزارشی نوشت امیدهای اوکراین برای اعمال تحریمهای سختتر آمریکا علیه روسیه، کمرنگ شده است.
پسکوف در پاسخ به اظهارات ترامپ، در یک مصاحبه رادیویی گفت که ارتش روسیه در اوکراین در حال پیشروی است: «پویایی جبهه بهوضوح قابل مشاهده است.»
او تاکید کرد که «ثبات اقتصاد روسیه تضمین شده» است.
همزمان، فرماندار منطقه باشقیرستان روسیه، در کانال تلگرامی خود اعلام کرد مجتمع پتروشیمی سالاوات، یکی از بزرگترین مجتمعهای روسیه، هدف حمله پهپادهای اوکراینی قرار گرفته است.
این دومین حمله به این مجتمع در کمتر از یک هفته گذشته است.
رادیی خبیروف چهارشنبه دوم مهر تاکید کرد: «گازپروم نفتخیم سالاوات بار دیگر هدف حمله تروریستی پهپادی قرار گرفت. در حال ارزیابی میزان خسارت هستیم. همه نیروهای امدادی در محل حضور دارند و اقدامات اطفای حریق در جریان است.»
اوکراین در هفتههای اخیر حملات پهپادی خود را به زیرساختهای نفت و گاز روسیه شدت بخشیده و پالایشگاهها و خطوط لوله صادراتی را هدف قرار داده است.
این در حالی است که به نظر میرسد مذاکرات صلح با مسکو به بنبست رسیده است.
ترامپ سهشنبه گفت که کشورهای عضو ناتو باید در صورت ورود هواپیماهای روسیه به حریم هواییشان، آنها را سرنگون کنند.
زمانی که از ترامپ پرسیده شد آیا آمریکا در چنین شرایطی از متحدان ناتو حمایت خواهد کرد یا نه، او پاسخ داد: «بستگی به شرایط دارد.»
لحن ترامپ از مراسم استقبال و دیدار او با پوتین در یک پایگاه نظامی در آلاسکا در ماه گذشته، تفاوت زیادی کرده است.
